Ενας Παπανδρέου στα μέτρα της εποχής;

Γράφει ο ΦΑΛΗΡΕΥΣ

Ο πνιγμένος απ’ τα μαλλιά του πιάνεται -δεν σας λέω τίποτε καινούργιο. Οπότε, αν είσαι προνοητικός, ετοιμάζεσαι δοκιμάζοντας εκ των προτέρων την αντοχή τους στο τράβηγμα, προτού πλακώσει το τσουνάμι. Στο πνεύμα αυτό, φαντάζομαι, ένας καλός φίλος έλεγε το βράδυ του Σαββάτου τα δύο σενάρια για τη στάση του Τσίπρα, στην περίπτωση που το αποτέλεσμα της κάλπης τον αναδείκνυε ρυθμιστή. (Oπως εν τέλει τον ανέδειξε, αφού ο ΣΥΡΙΖΑ είναι το δεύτερο κόμμα).

Το κακό σενάριο περιττεύει να το αναπτύξουμε εδώ - οι αναγνώστες της στήλης το γνωρίζετε ήδη. 

Το καλό σενάριο, όμως, βασιζόταν στην υπόθεση ότι η στάση του Τσίπρα μετά τις εκλογές θα μπορούσε να είναι ανάλογη με εκείνη του Ανδρέα Παπανδρέου. Υπόθεση όχι και τόσο παρακινδυνευμένη, αν λάβουμε υπ’ όψιν ότι η αντιπολίτευση του Τσίπρα θύμιζε, ως προς την ισοπεδωτική κριτική και την εριστικότητα του ύφους, τον ιδρυτή του ΠΑΣΟΚ κατά τη δεκαετία του 1970. Μάλιστα, την τελευταία εβδομάδα της προεκλογικής εκστρατείας, τον παραλληλισμό φρόντισε ο ίδιος να τον τονίσει, με δάνεια γλωσσικά στερεότυπα από τη γλωσσική κληρονομιά που άφησε στους Ελληνες ο «μεγάλος».

Oμως, υπάρχει μία μεγάλη διαφορά, η οποία νομίζω ότι αποκλείει το ενδεχόμενο να δούμε τον Τσίπρα να σοβαρεύει. Ο Παπανδρέου έβαλε νερό στο κρασί του όταν ανήλθε στην εξουσία αυτοδύναμος, ενώ ο Τσίπρας έχει ακόμη πολύ δρόμο, αν είναι αυτός ο στόχος του. Με την ισορροπία δυνάμεων, όπως καταγράφηκε από τις  εκλογές, μόνο να χάσει θα είχε ο Τσίπρας από μια επίδειξη προσαρμοστικότητας.

Υπάρχει, επίσης, και μία ακόμη μεγαλύτερη διαφορά, στο επίπεδο των δύο προσωπικοτήτων:

Ο Παπανδρέου προερχόταν από τον κόσμο τον οποίο αμφισβήτησε και εν τέλει διέλυσε. Hταν προϊόν του ελληνικού αστικού κόσμου. Η παιδεία που έλαβε και οι συνθήκες της ζωής του τον διαμόρφωσαν σε έναν πραγματικό κοσμοπολίτη. Ηταν σπουδασμένος στο Χάρβαρντ και, ώσπου να αναλάβει την εξουσία, είχε περάσει ένα μεγάλο (ίσως και το μεγαλύτερο) μέρος της ζωής του στο εξωτερικό. Ανήκε στην ανώτερη κατηγορία της διεθνούς πανεπιστημιακής κοινότητος και μιλούσε με τους «κακούς ξένους», έχοντας την άνεση του κατόχου των κωδίκων του πολιτισμού τους. 

Αντιθέτως, ο Τσίπρας πόρρω απέχει αυτού του υποδείγματος. Είναι το δημιούργημα της λειψής παιδείας του παπανδρεϊκού κράτους, της μεταπολιτευτικής ιδεολογίας του επαρχιωτισμού και, κυρίως, της ΚΝΕ στην οποία ανδρώθηκε πολιτικά. (Μάλιστα, δε, της ΚΝΕ κατά την περίοδο που ακολούθησε την κατάρρευση του κομμουνισμού στην Ευρώπη...) Για να το πω συνοπτικά, για μεν τον Παπανδρέου η αναίδεια ως πολιτική έκφραση ήταν τον μέσον, για τον Τσίπρα όμως πολύ φοβάμαι ότι είναι το μόνο που ξέρει και καταλαβαίνει.

Παρά τις διαφορές μεταξύ των δύο προσώπων, ένα πράγμα μένει οπωσδήποτε το ίδιο: Ο ελληνικός λαός. (Μη σας πω κιόλας ότι έπειτα από μία τριακονταετία παπανδρεϊσμού μπορεί να έγινε και χειρότερος...)