Ανεξάρτητα με τα σχέδια που είχαν κάνει οι Ευρωπαίοι ηγέτες για τις διακοπές τους, αυτά ανατράπηκαν από έναν αντίπαλο, ο οποίος ουδέποτε σταματά τη δράση του: τις αγορές ομολόγων.
Δεκαπέντε ημέρες μετά μία ακόμη σύνοδο κορυφής στις Βρυξέλλες για να επιλυθεί το ζήτημα του δημοσίου χρέους της Ευρωζώνης, οι πιέσεις προς την Ελλάδα, την Ιρλανδία και την Πορτογαλία έχουν εξασθενήσει. Είναι οι τρεις μικρές χώρες, οι οποίες μέχρι τώρα έχουν σωθεί από την Ευρωπαϊκή Ενωση και το ΔΝΤ. Αντιθέτως, οι πιέσεις προς τις σαφώς μεγαλύτερες οικονομίες, της Ισπανίας και της Ιταλίας, επιδεινώνονται ραγδαία. Το επιπλέον επιτόκιο, το οποίο αμφότερες οι χώρες καταβάλλουν για να δανειστούν με ορίζοντα δεκαετίας εν συγκρίσει με το αντίστοιχο της Γερμανίας, εκτινάχθηκε μέσα στην εβδομάδα σε επίπεδα ρεκόρ. Οι μετοχές των ιταλικών τραπεζών, οι οποίες βρίθουν ιταλικών ομολόγων, σφυροκοπούνται σε ημερήσια βάση.
Οι αγορές βρίσκονται σε νευρικότητα εν μέρει εξαιτίας εθνικών πολιτικών. Ο Χοσέ Λουίς Θαπατέρο, ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, ανακοίνωσε πρόωρες εκλογές τον Νοέμβριο, οι οποίες ενδεχομένως να σημάνουν μήνες αποπροσανατολισμού από το έργο περικοπής του δημοσιονομικού ελλείμματος. Οι Ιταλοί πολιτικοί συντονίστηκαν σωστά τον περασμένο μήνα και ενέκριναν το πρόγραμμα λιτότητας, πλην όμως τα περισσότερα μέτρα θα εφαρμοστούν μετά τις εκλογές του 2013. Οι ηγετικές προσωπικότητες της χώρας, εννοώντας όχι μόνον τον πρωθυπουργό Σίλβιο Μπερλουσκόνι αλλά και τον υπουργό Οικονομικών Τζούλιο Τρεμόντι, έχουν εμπλακεί σε σκάνδαλα.
Και οι δύο χώρες μπορούν αληθοφανώς να ισχυριστούν ότι τα χρέη τους είναι βιώσιμα. Η αναλογία του χρέους της Ισπανίας προς το ΑΕΠ είναι κάτω του ευρωπαϊκού μέσου όρου, όταν της Ιταλίας είναι πολύ υψηλό στο 120% του ΑΕΠ, αλλά η χώρα εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα, εξαιρουμένων των τόκων. Παρά ταύτα, η χαμηλή ανάπτυξη και η πολιτική αβεβαιότητα στις δύο χώρες διαμορφώνουν κλίμα αμφιβολίας ικανό να φοβίσει τους επενδυτές. Παράλληλα, από άλλους πόλους της Ευρωζώνης ελάχιστη διασφάλιση μπορεί να προσφερθεί για να κατευνασθούν. Η τελευταία σύνοδος της 21ης Ιουλίου ακολούθησε την πεπατημένη, εφόσον δεν κατόρθωσε να διευρύνει τις δανειοδοτικές δυνατότητες του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (EFSF). Το οπλοστάσιο του EFSF αναμένεται να αυξηθεί από τα 250 στα 440 δισ. ευρώ το φθινόπωρο. Εάν υποθέσουμε πως το ΔΝΤ εξακολουθήσει να διοχετεύει το μερίδιό του στα πακέτα σωτηρίας, τότε το Ταμείο θα έχει επαρκή κεφάλαια για να μπορέσει η Ισπανία την επόμενη τριετία να μη στραφεί καθόλου στις αγορές. Ωστόσο, κάθε άλλο παρά επαρκείς πόρους έχει για να καλύψει την Ιταλία.
Οπότε τι πρέπει να γίνει τώρα;
Το πρώτο πράγμα είναι να σηκωθούμε από την παραλία. Ο κ. Θαπατέρο ανέβαλε τις διακοπές του, αλλά πολλοί άλλοι ηγέτες κάνουν ηλιοθεραπεία.
Το δεύτερο πράγμα είναι να δοθεί κάποια άμεση προστασία και «σκιά στα εκτεθειμένα στον ήλιο» ιταλικά και ισπανικά ομόλογα. Η σύνοδος του Ιουλίου οδήγησε σε συμφωνία για την ενίσχυση του EFSF, ώστε να αγοράζει ομόλογα στην αγορά παραγώγων. Τα συμπεράσματα θα πρέπει να επικυρωθούν και να υπογραφούν από τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης, κάτι που ίσως χρειαστεί εβδομάδες.
Το τρίτο είναι οι Ευρωπαίοι ηγέτες να προασπίσουν σωστά την Ιταλία και την Ισπανία. Η δραματική επέκταση του μεγέθους του EFSF τουλάχιστον στο 1 τρισ. ευρώ είναι μία (πολιτικά επίφοβη) επιλογή. Αυτό, όμως, στηρίζεται σε εγγυήσεις από τις χώρες της Ευρωζώνης, οπότε το βάρος για τη Γαλλία και τη Γερμανία θα αυξηθεί σημαντικά.
Εν τω μεταξύ και τα spreads των γαλλικών ομολόγων έχουν αρχίσει την ανοδική τους πορεία και υπάρχει κίνδυνος να παρασυρθεί και η Γαλλία στον βάλτο. Η εναλλακτική σε ένα μεγαλύτερο EFSF είναι η έκδοση ευρωομολόγων, τα οποία από κοινού και εξ ολοκλήρου θα εγγυώνται τα κράτη-μέλη της Ευρωζώνης. Είναι ένα τεράστιο βήμα προς τη δημοσιονομική ενοποίηση, αλλά μοιάζει ως η λιγότερο κακή επιλογή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου