Μικροπράγµατα που προδίδουν

Toυ Θεοδόση Π. Τάσιου

Οµότιµου καθηγητή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου

1 Ξέρω· µόνον τα «µεγάλα ζητήµατα» έχουν σηµασία (όπως και τα µεγάλα λόγια, ναί). Ενώ για τα µικροπράγµατα της καθηµερινότητας δέν αξίζει να γίνεται λόγος. Eλα όµως που οι κοινωνιολόγοι µάς λένε οτι κάθε συµπεριφορά (ατόµων ή οµάδων) στην µικρή κλίµακα υποδηλώνει µια πολύ ευρύτερη στάση ή και µια πίστη σε θέµατα µεγάλης κλίµακας. Τόσο πολύ, ώστε δικαίως λέγαν οι παλιοί «βρόµικος ο χαλές, ψεύτικος ο τουπές» (ρητόν του οποίου την καθολικήν ισχύν µπορεί ο καθείς να επαληθεύσει – δοκιµάστε το σε δηµόσιες Υπηρεσίες, λ.χ.).  

∆ηλαδή, τί ελπίζεις: Άν διορθώσουµε τις µικροσυµπεριφορές µας (όλοι, βέβαια), θα ρυθµισθούν και τα χαίνοντα µεγάλα ζητήµατα της Χώρας; Θεωρητικώς, όχι.

Oµως, στην πράξη, το Eθος παράγει Hθος. Και πού ξέρεις; Oλο και κάτι θα γίνεται καθώς θα βελτιώνονται τα γύρω-µας, κι η διάµετρος του Καλού θα µεγαλώνει...

Ετούτο το ενθαρρυντικό προανάκρουσµα ήτανε βέβαια και µια αποενoχοποιητική εισαγωγή για το γεγονός οτι θ’ απασχολήσω σήµερα µε µικροπράγµατα τον (ενδεχόµενο) αναγνώστη, που όµως διψάει ν’ ακούει συνεχώς για την Κρίση. Oσο περνάνε όµως οι µήνες τόσο και πληθαίνουν εκείνοι που πείθονται πλέον οτι η οικονοµική Κρίση-µας δέν είναι «οικονοµική», αλλα κυοφορούνταν 30 χρόνια τώρα ως Κρίση προπάντων ηθική.

Εδώ πάντως σήµερα στα «µικροπράγµατα» δέν θα συµπεριλάβω τα µεγάλα σπήλαια που κατέφαγαν το κοινωνικό µας σώµα – τα οποία παρα ταύτα θα ήθελα να τα υπαινιχθώ τουλάχιστον, ως κυρίως ερµηνευτικά της κατάντιας µας (εκτός των ξένων βέβαια που µας φθονούν, κ.λπ., κ.λπ.): Και εννοώ τα διάτρητα εργασιακάµας ήθη («ζωή είν’ αυτή, ρε παιδί-µου, που κάνουν στη Γερµανία;»), το εθνικό σπoρ της αλληλοκλεψάνας (τώρα µόνον συντάσσονται οι στατιστικές της καθηµερινής µικροαπάτης σ’ όλα ανεξαιρέτως τα επαγγέλµατα – µηδέ των δικαστών και των ιερέων εξαιρουµένων), την µανιώδη καταναλωτική µετατροπή πάσης ευρωπαϊκής επιδότησης, την υψηλότερη αφρικανική επίδοση µπαχτσισολογίας, τα φασιστοειδή που ανενόχλητα «κανονίζουν» το ελληνικό Πανεπιστήµιο, και άλλα όσα επι 30 χρόνια υπέσκαψαν το έδαφος κάτω απ’ τα πόδια µας – και τώρα διερωτώµεθα παρθενικότατα «γιατί βουλιάζοµε;». 

Αυτά, λοιπόν, προφανώς και δέν περιλαµβάνονται στα «µικροπράγµατα» της σηµερινής επιφυλλίδας. Oπως άλλωστε ούτε το µέγα κακούργηµα να µή βρεθεί ούτε ένας Πολιτικάντης τόσα χρόνια να µοιράσει το εθνοσωτήριο µονοσέλιδο φυλλάδιο, που µε τρεις µόνον αριθµούς θα έδειχνε την επικείµενη καταστροφή:

(i) Ποσοστιαία πτώση της εθνικής Παραγωγής, 

(ii) Ποσοστιαία άνοδος του βιοτικού επιπέδου µας, 

(iii) Παροξυσµική αύξηση δανεισµού για να συντηρείται το Ψεύδος.  

Θα µου ‘πείς, άν το µοίραζε δέν θα τον ξαναψήφιζαν οι εθελοτυφλούντες. Σωστό κι αυτό.

2 Εδώ όµως σήµερα, θα υπενθυµίσω µόνον «µικροπαραπτώµατα» της καθηµερινής-µας ζωής, τα οποία είναι µετρίως ή λίγο ή αµυδρώς αντικοινωνικά – τα οποία όµως, εµείς η πλειονότητα, τα αντιµετωπίζοµε µε αντιδράσεις ανεπαρκείς ή χλιαρές. (Για να µήν ‘πώ οτι µερικές φορές τα βλέποµε και ως «διασκεδαστικά» – τέτοιος µιθριδατισµός...).

Ν’ αρχίσω απ’ τα κυκλοφοριακά; Συνεχίζοµε να έχοµε το µεγαλύτερο, κατ’ αναλογίαν, ποσοστό θανατηφόρων οδικών ατυχηµάτων (χωρίς να έχοµε τους χειρότερους δρόµους της Ευρώπης). Η κύρια ερµηνεία της φοβερής αυτής εκατόµβης είναι λένε διττή: Λεβεντοβλακώδης άγνοια κινδύνων, και αδιαφορία για τον συνάνθρωπο. (Εχετε ποτε σκεφθεί τις ευρύτερες πολιτικές συνέπειες µιας τέτοιας άηθης στάσης µεγάλων µαζών;) Αλλωστε, δέν το βλέπετε πώς κλείνοµε και τον εγκάρσιο δρόµο µε το αυτοκίνητό-µας, ελπίζοντας να περάσοµε στριµωχτά τελευταίοι στην ουρά του δικού-µας δρόµου; Αδιαφορία καραµπινάτη. Οση και του πτωχού µοτοσικλετιστή που κυκλοφορεί στο πεζοδρόµιο, καβάλα στη µηχανή του. Προσέξτε: Αυτά τα φαινόµενα είναι τόσο συντριπτικώς συχνά κάθε µέρα, ώστε δύσκολα θ’ αρνηθείτε το συµπέρασµα οτι ετούτη η µαζική αντικοινωνικότητα ευλόγως αναµένεται πως θα εκδηλώνεται και σε ποικίλους άλλους τοµείς της πολιτικής ζωής! 

Κι άν θέλετε να µείνοµε λίγο ακόµη στα κυκλοφοριακά, προσέξτε την επόµενη φορά που θα τύχει (φαινόµενο σπανιότατο) να σηκωθεί παιδί στο λεωφορείο να σας δώσει τη θέση-του, µαντέψτε την εθνικότητά-του (µεταναστάκια µόνον είναι), για να ιδείτε πόσο βαθιά έχει διεισδύσει η αεράτη αναλγησία στις φαµίλιες µας. Ηδη όµως τον ακούω τον µορφωµένο αντιρρησία-µου να λέει: «Καλά, µ’ αυτές τις ηθικολογίες προσπαθείς να ξορκίσεις τη στυγνή εκµετάλλευση των φτωχών απ’ τους πλουσίους;».

Και απαντώ αµέσως («άµεσα», που λεν κι οι αγράµµατοι) «ενάντια στη δεδοµένη εκµετάλλευση, το ερώτηµα είναι µε ποιούς πραχτικούς τρόπους θα εντοπίσοµε τα αίτια της έρπουσας απολιτικότητάς-µας, αντί για τα ιδεαλιστικά φούµαρα των πολιτικών µεγαθεωριών, που αδιαφορούν για τα πραγµατικά δεδοµένα (τα οποία κάθε θεωρία θα έπρεπε να είναι σε θέση να ερµηνεύσει)».

Εξ άλλου, έχετε σκεφθεί πόσο ταπεινωτικό για την τυµπανοκρουσµένη δηµοκρατικότητά-µας είναι το γεγονός της µαζικής καπνιστικής προστυχιάς σε δηµόσιους χώρους; (Αλλη «πρωταθλητιά» της δοξασµένης Χώρας µας – έλεος πια, όλες ετούτες οι πρωτιές-µας απ’ τον πάτο.)

Με τέτοια προκλητική αδιαφορία για την υγεία και την άνεση εκατοµµυρίων συµπολιτών τους, πώς να εµπιστευθούµε την «πολιτική» (;) ευθυκρισία αυτής της κατηγορίας των φουµαδόρων...

Αλλά, τί να πρωτοθυµηθεί κανεις σ’ αυτήν την ανατόµηση της αντικοινωνικότητάς-µας. Εχετε προσέξει µε πόση βλαχοαρχοντιά απαντάµε «όχι, όχι» στην υπόδειξη (πολλών πλέον) επαγγελµατιών «πάρτε την απόδειξη»; Την ίδια στιγµή που ελεεινολογούµε την ευρωπαϊκή πρωταθλητιά µας στη φοροδιαφυγή.

3 Είχα δεν είχα, τον ξόδεψα τον χώρο-µου, και µάλιστα σε εποχές οικονοµίας. Πάντως («σε κάθε περίπτωση», που λεν κι οι µεταφραστές του «εν πάση περιπτώσει»), παρ’ όλο που δέν τέλειωσαν τα παραδείγµατα των αντικοινωνικών-µας µικροπραγµάτων, µισοφάνηκε ίσως οτι ετούτα τα µικρά συνιστούν σπουδαία «µέτρηση» αξιακών στάσεων: µιας πολύ µειωµένης κοινωνικής συνοχής εκ των κάτω, πέραν της πολυπροβαλλόµενης πονηρής αδιαφορίας εκ των άνω. Υποστηρίζω οτι άν ειλικρινώς αυξάναµε αυτήν την εκ των κάτω κοινωνικότητά-µας, τότε ούτε οι µεγαλόσχηµοι εκµεταλλευτές, ούτε οι Πολιτικάντηδες θα έβρισκαν έδαφος να πατάνε. Κι αυτός θα ήταν ο µόνος πολιτικός σκόπιµος τρόπος για την απαιτούµενη Αλλαγή των ηγετών-µας, αντί για τις πέτρες και τις µούντζες. ∆ιοτι ετούτοι θα προσαρµοσθούν: θα σας ξαναχαϊδολογήσουν τώρα αλλιώς τ’ αυτιά – και έσεται πλάνη χείρων της πρώτης...