Η ιδιωτικοποίηση των κρατών

Toυ ΡΟΥΣΣΟΥ ΒΡΑΝΑ

Ενα κράτος που η κυβέρνησή του λειτουργεί σαν επιχείρηση ήταν μέχρι τώρα αποκύημα μόνο της επιστημονικής φαντασίας (αν και κάποιοι ιστορικοί αναγνωρίζουν έναν τέτοιο τύπο κράτους στη μεσαιωνική Φλωρεντία). Ομως η πραγματικότητα μερικές φορές ξεπερνά ακόμη και την πιο καλπάζουσα φαντασία, ιδιαίτερα από τότε που ξέσπασε η τρέχουσα κρίση και φούσκωσε τα χρέη των χωρών.

Μια φορά και έναν καιρό τίποτα δεν ήταν πιο φερέγγυο από το κυρίαρχο κράτος. Η κυβέρνησή του μπορούσε να αντλεί τεράστια έσοδα από τη φορολογία, διέθετε συναλλαγματικά αποθέματα και μπορούσε να τυπώνει χρήμα. Με τα χρέη που έχουν συσσωρεύσει όμως σήμερα τα κράτη, ελάχιστα από αυτά νιώθουν απρόσβλητα από το φάσμα της χρεοκοπίας, ούτε καν οι ΗΠΑ. Η πιστοληπτική τους ικανότητα υποβαθμίζεται συνεχώς. Ετσι δεν είναι παράξενο που πολλές πολυεθνικές επιχειρήσεις αποσπούν σήμερα καλύτερες πιστοληπτικές αξιολογήσεις από τα κράτη. Αυτό το φαινόμενο δεν παρατηρείται μόνο στις ΗΠΑ, αλλά και στην Ευρώπη και στην Ιαπωνία. 

Σε όλο τον κόσμο, 107 επιχειρήσεις έχουν υψηλότερες πιστοληπτικές αξιολογήσεις από τα κράτη εντός των οποίων αναπτύσσουν τις δραστηριότητές τους, σύμφωνα με τον οίκο πιστοληπτικής αξιολόγησης Standard & Poor's. Στις ΗΠΑ το κόστος ασφάλισης του χρέους (τα περίφημα CDS) των επιχειρήσεων Automatic Data Processing, Exxon Mobile, Johnson & Johnson και Microsoft είναι τουλάχιστον 20 μονάδες φθηνότερο από το αντίστοιχο κόστος του αμερικανικού κράτους. Και οι τέσσερις αυτές επιχειρήσεις βαθμολογούνται με τριπλό Άλφα. 

Σε αυτή τη «νέα παγκόσμια τάξη», όπως τη χαρακτηρίζει το πρακτορείο Reuters, αυτό σημαίνει ότι πολλές μεγάλες επιχειρήσεις θα μπορούν να καλύπτουν τις δανειακές υποχρεώσεις τους, έστω και αν το κράτος εντός του οποίου λειτουργούν δεν θα μπορεί να καλύπτει τις δικές του. Η Apple διαθέτει σήμερα περισσότερη ρευστότητα από το αμερικανικό κράτος. Γι' αυτό μερικοί αστειεύονται, προτρέποντας την αμερικανική κυβέρνηση να ζητήσει δανεικά από τον Στιβ Τζομπς ή να αρχίσει να πουλάει iPad.

Στο μυθιστόρημα του Μαξ Μπάρι «Jennifer Government» (που τη μεταφορά του ίσως δούμε σύντομα στους κινηματογράφους), σε όλα σχεδόν τα κράτη έχουν κυριαρχήσει μεγάλες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις που έχουν περιορίσει εξαιρετικά την πολιτική εξουσία των κυβερνήσεών τους. Τα κράτη έχουν ιδιωτικοποιηθεί. Χωρίς την άδεια αυτών των επιχειρήσεων οι κυβερνήσεις τους δεν μπορούν πια να εφαρμόζουν νέους νόμους, ούτε καν να κάνουν εκλογές. Η μόνη αρμοδιότητα που τους έχει απομείνει είναι η πάταξη της εγκληματικότητας, αλλά και πάλι προχωρούν σε διώξεις μόνο εφόσον πληρωθούν γι' αυτό από τα θύματα ή τους συγγενείς τους. Οι άνθρωποι παίρνουν το επώνυμό τους από την επωνυμία των επιχειρήσεων στις οποίες εργάζονται (Julia Nike-McDonalds). Τα σχολεία έχουν για χορηγούς τους τις επιχειρήσεις. Και οι μαθητές τους παίρνουν για επώνυμό τους την επωνυμία των χορηγών.

Επιχειρήσεις που λειτουργούν σαν κράτη. Κράτη που λειτουργούν σαν επιχειρήσεις. Και κυβερνήσεις που θα προσλαμβάνονται με εκλογές, όποτε αυτές οι επιχειρήσεις θα θέλουν να ανανεώσουν το προσωπικό τους.