Του Σταυρου Tζιμα
Στο καφενεδάκι της πλατείας, η συσκευή της τηλεόρασης, συντονισμένη στην ET3, προέβαλλε ντοκιμαντέρ για το μοναστήρι της Παναγίας Σουμελά στον Πόντο υπό το άγρυπνο μάτι του κορνιζαρισμένου Κεμάλ Ατατούρκ. Στο πλακόστρωτο, ένα τσούρμο ντόπιοι Ελληνες είχαν μαζευτεί για να καλωσορίσουν τον κ. Γιάννη Μπουτάρη, που είχε μεταβεί στο νησί επικεφαλής αντιπροσωπείας της Αγιορείτικης Εστίας.
Μία μέρα πριν, οι Ελληνες της Ιμβρου και μαζί οι τοπικές τουρκικές αρχές είχαν υποδεχθεί τον κ. Σταύρο Λαμπρινίδη, σε μια ιστορική επίσκεψη, την πρώτη Ελληνα υπουργού Εξωτερικών στην Ιμβρο. «Πριν από 10-15 χρόνια, τέτοιες επισκέψεις και θρησκευτικές εκδηλώσεις ήταν αδιανόητες. Τώρα, στην εποχή Ερντογάν, το κλίμα έχει αλλάξει εντελώς», λέει ο πρόεδρος του Συλλόγου Ιμβρίων Αθήνας κ. Κώστας Χριστοφορίδης.
Τα Γρίδια ή Τεπέκιοϊ είναι ένα από τα εφτά ελληνικά χωριά της Ιμβρου που εγκαταλείφθηκαν στη δεκαετία του '60, κατά το μεγάλο πογκρόμ που εξαπέλυσαν οι τουρκικές αρχές. Σήμερα εμφανίζει την εικόνα ενός τυπικού βορειοαιγαιοπελαγίτικου νησιωτικού ελληνικού χωριού, με Ελληνα πρόεδρο, παπά και ίσως αργότερα, σχολείο με δάσκαλο. Οι κάτοικοί του επιστρέφουν, άφοβα πλέον, αναστηλώνουν και ανακαινίζουν τα ερειπωμένα σπίτια τους. Μερικοί, συνταξιούχοι κυρίως ή όσοι άνοιξαν μαγαζιά και μικροεπιχειρήσεις, εγκαθίστανται μόνιμα στο νησί, άλλοι μένουν από την άνοιξη έως το φθινόπωρο και οι περισσότεροι το επισκέπτονται το καλοκαίρι, με επίκεντρο τις γιορτές του Δεκαπενταύγουστου, οπότε ολόκληρη η Ιμβρος ζει σε ελληνικούς ρυθμούς.
Οι διωγμοί του '65
«Ηρθα να υπηρετήσω τον τόπο μου», λέει ο παπα-Σταύρος, Ιμβριος από τη Θεσσαλονίκη, που μολονότι πέρασε ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, εκάρη ιερέας στα εξήντα του χρόνια για να επιστρέψει στο χωριό του. «Από τα Γρίδια άρχισε η αναγέννηση της Ιμβρου και φιλοδοξούμε να αποτελέσουν τον πιλότο και για τα άλλα ελληνικά χωριά του νησιού», εξηγεί ο κ. Χριστοφορίδης.
Μερικά χιλιόμετρα παραπάνω, σε πιο ορεινό σημείο, είναι το Σχοινούδι, το χωριό-φάντασμα. Από εκεί ξεκίνησαν τα γεγονότα του 1965, όταν ετέθη σε εφαρμογή το τουρκικό «Πρόγραμμα Διάλυσης» των Ελλήνων της Ιμβρου και της Τενέδου και είχε ως αποτέλεσμα τη μαζική φυγή 6.500 Ιμβρίων και 2.500 Τενεδίων. Βαρυποινίτες που είχαν μεταφερθεί από τα βάθη της Τουρκίας προκάλεσαν επεισόδια στο καφενείο του χωριού και με αφορμή αυτό, οι αρχές ξέσπασαν πάνω στους Ελληνες, που εξαιτίας της αφόρητης τρομοκρατίας και των αναγκαστικών απαλλοτριώσεων των εύφορων τεμαχίων γης τους, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν με κάθε μέσο το νησί για να σωθούν.
«Οι Ιμβριοι έφυγαν, αλλά αρνήθηκαν να πουλήσουν στους Τούρκους τα σπίτια τους και ευτυχώς, γιατί έχουν τίτλους ιδιοκτησίας και τώρα γυρίζουν και τα επισκευάζουν, δίνοντας ξανά ζωή στα χωριά», τονίζει ο πρόεδρος της Ιμβριακής Ενωσης Μακεδονίας - Θράκης κ. Παύλος Σταματίδης. Τόσο στο Σχοινούδι όσο και στα άλλα χωριά, όπως η Παναγία, οι Αγιοι Θόδωροι, το Γλυκύ κ. ά., το ένα μετά το άλλο τα σπίτια των Ελλήνων αποκτούν και πάλι τη γραφική όψη που είχαν πριν από 60 χρόνια και τα καλοκαίρια οργανώνονται πλούσιες πολιτιστικές εκδηλώσεις, με δραστήρια συμμετοχή κυρίως της ιμβριακής νεολαίας. Για τους δε Τούρκους του νησιού οι Ελληνες είναι καλοδεχούμενοι. Οι καιροί έχουν αλλάξει και οι φοβίες εξέλιπαν.
Ζητούν κατοχύρωση των περιουσιών τους
Τον Απρίλιο του 2005 ο Ταγίπ Ερντογάν πραγματοποίησε, για πρώτη φορά στην ιστορία των δύο νησιών, επίσκεψη στην Ιμβρο και την Τένεδο και στους εκπροσώπους της ελληνικής μειονότητας, με τους οποίους συνομίλησε και υποσχέθηκε απόδοση δικαιοσύνης και ίση μεταχείριση με τους Τούρκους συμπολίτες τους.
Λέγεται, μάλιστα, πως όταν στην Ιμβρο του ζήτησαν να επιτρέψει τη λειτουργία ελληνικού σχολείου, απάντησε: «Κανένα πρόβλημα, βρείτε δέκα μαθητές και ανοίξτε το».
Πολλά πράγματα έγιναν από τότε, αν και από τα τέλη της δεκαετίας του ’90, με την άρση του καθεστώτος απαγόρευσης εισόδου σε «στρατιωτικές περιοχές», όπως είχαν χαρακτηριστεί η Ιμβρος και η Τένεδος, είχε αρχίσει δειλά-δειλά η επιστροφή κάποιων εκπατρισθέντων Ιμβρίων, των πιο τολμηρών, κυρίως για τις καλοκαιρινές διακοπές τους.
Με την πάροδο του χρόνου και καθώς έλιωναν οι πάγοι στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, η ατμόσφαιρα βελτιωνόταν, ξεκίνησε η ανοικοδόμηση και μέχρι τώρα έχουν αναστηλωθεί περισσότερα από 800 σπίτια, καθώς και 180 από τις 300 εκκλησίες και παρεκκλήσια. Περίπου 200 Ιμβριοι ζουν όλο τον χρόνο στο νησί, ξεπερνούν τους χίλιους οι αποκαλούμενοι «εξαμηνίτες», ενώ ο αριθμός εκείνων που σπεύδουν στο νησί τους κάθε Δεκαπενταύγουστο, αναβιώνοντας τις «παλιές καλές μέρες», ξεπερνάει τις 5.000.
Ο κ. Λάκης Βίγκας, ένας δραστήριος Ρωμιός της Πόλης, από τους τελευταίους του Φαναριωτών, είναι επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης των Βακουφίων, ισχυρού θεσμού της Τουρκικής Δημοκρατίας και εκπρόσωπος των μειονοτήτων της Τουρκίας. «Τα πράγματα είναι σαφώς καλύτερα για τις μειονότητες σε σχέση με τον προηγούμενο αιώνα της άμυνας, της θλίψης και της εσωστρέφειας και εργαζόμαστε ώστε να επωφεληθούμε από τις συντελούμενες αλλαγές», τονίζει για το θέμα της Ιμβρου και αναφέρει: «Στο ανθρώπινο επίπεδο οι σχέσεις έχουν εξελιχθεί θεαματικά. Οι Ιμβριοι στην αρχή έρχονταν πεισματικά να ανακαινίσουν τα σπίτια τους, να δώσουν μια μάχη παρουσίας. Τώρα έρχονται γιατί αισθάνονται πολύ πιο άνετα, αισθάνονται ότι είναι ο τόπος τους και ότι κάποια από τα οράματά τους μπορεί να γίνουν πράξη. Δεν είναι ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, αλλά θα πρέπει να τα δούμε στη λογική του χρόνου, τι ήταν πριν από δέκα χρόνια, πώς είναι τώρα και τι μπορούμε να κάνουμε στα επόμενα δέκα χρόνια. Η Ιμβρος έπαψε είναι πλέον ένα νησί όπου γίνεται ανταγωνισμός πολιτικής της πυγμής, είναι ένας χώρος που πρέπει να επιστρέψει σε μια απολύτως ομαλή κατάσταση, όπου οι άνθρωποι θα μπαινοβγαίνουν και θα απολαμβάνουν τα αγαθά του τόπου τους μ’ ένα φυσιολογικό τρόπο και βεβαίως θα τους επιστραφούν όλα τους τα δικαιώματα».
Μεταξύ των τελευταίων, το πρώτο που διεκδικούν οι Ιμβριοι είναι η κατοχύρωση της κληρονομικότητας στο θέμα των περιουσιών τους.
KAΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου