Η Γερμανία ας διασώσει τις δικές της τράπεζες

Του George Hay

Οι περιφερειακές τράπεζες της Γερμανίας, γνωστές και ως Landesbanken, φέρνουν σε δύσκολη θέση το έθνος.Τέσσερις από τις οκτώ, συνολικά, κατάφεραν να επιβιώσουν εν μέσω της χρηματοπιστωτικής κρίσης μόνο και μόνο επειδή το Δημόσιο, δηλαδή ο βασικός τους μέτοχος, τους παρείχε οικονομική βοήθεια. Oμως, καθώς η κρίση εισέρχεται σε κρίσιμο στάδιο, η αναδιάρθρωση του κλάδου, που εκκρεμεί εδώ και χρόνια, είναι περισσότερο από ποτέ κρίσιμη.

Δύο είναι οι βασικοί λόγοι για να δράσει κανείς. 

Πρώτον, οι Landesbanken παίζουν κεντρικό ρόλο στο τραπεζικό σύστημα της Γερμανίας, οπότε η κυβέρνηση δεν έχει την πολυτέλεια να τις αγνοήσει. Οι κρατικές τράπεζες της χώρας, συνολικά, εκπροσωπούν το ένα τρίτο του κλάδου στη μεγαλύτερη οικονομία της Ευρωζώνης. Τα περιουσιακά τους στοιχεία υπολογίζονται στα 2,5 τρισ. ευρώ, δηλαδή ξεπερνούν το ΑΕΠ της χώρας, ύψους 2,3 τρισ. ευρώ. Ενα τρισ. ευρώ, περίπου, αναλογεί στις τράπεζες αποταμιεύσεων που ελέγχονται από τις αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης. Αλλά, οι Landesbanken, οι οποίες ελέγχονται από κοινού από τις τοπικές αποταμιευτικές τράπεζες και τις αρχές της τοπικής αυτοδιοίκησης, διαθέτουν περιουσιακά στοιχεία 1,5 τρισ. ευρώ.

Δεύτερον, η Γερμανία διαδραματίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημοσιονομική κρίση της Ευρωζώνης. Το Βερολίνο είναι διατεθειμένο να παράσχει οικονομική βοήθεια στα κράτη-μέλη της περιφέρειας για να αποφύγει τις αλυσιδωτές αντιδράσεις στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα από μια εθνική χρεοκοπία. Την ίδια ώρα, όμως, διστάζει να προετοιμάσει τις τράπεζες της χώρας για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Για να μπορεί, όμως, να ασκεί πιέσεις στην επιβολή σκληρών μέτρων δημοσιονομικής λιτότητας σε άλλα μέλη της Ευρωζώνης -και προκειμένου να αποφευχθεί η αναδιάρθρωση χρέους στην Ελλάδα- η Γερμανία έχει υποχρέωση να βάλει κάποια τάξη στα δικά της πράγματα.

Σύμφωνα με τα περσινά τεστ αντοχής του κλάδου, οι Landesbanken είναι εκτεθειμένες σε πορτογαλικά, ιρλανδικά, ελληνικά και ισπανικά ομόλογα, συνολικής αξίας 15 δισ. ευρώ. Αυτό το ποσό αντιστοιχεί μόνο στο ένα πέμπτο της αξίας των συνολικών επενδύσεων στην περιφερειακή Ευρωζώνη από τις γερμανικές τράπεζες. Εάν συμπεριληφθούν και τα δάνεια των Landesbanken στον ιδιωτικό κλάδο της περιφερειακής Ευρωζώνης τότε η συνολική τους έκθεση υπολογίζεται στα 51 δισ. ευρώ.

Σύμφωνα, εξάλλου, με τα στοιχεία της Διεθνούς Τράπεζας Διακανονισμών, η έκθεση όλου του γερμανικού τραπεζικού συστήματος υπολογιζόταν στα 225 δισ. ευρώ μέχρι τα τέλη Δεκεμβρίου.

Η προφανής λύση είναι να αποφασίσει η Γερμανία την αναδιάρθρωση των κεφαλαίων των τραπεζών της. Σίγουρα έχει τους πόρους για να το πράξει. Το 2009, ο δείκτης κεφαλαίων πρώτης διαβάθμισης ή Tier 1 των Landesbanken, κατά μέσον όρο, κυμαινόταν στο 5,9%. Η αύξησή του στο 10% απαιτεί κεφαλαιακή ενίσχυση 28 δισ. ευρώ, δηλαδή ένα ποσό που υπερβαίνει ελάχιστα το 1% του γερμανικού ΑΕΠ. Εχοντας αποκτήσει «φρέσκα» κεφάλαια, οι Landesbanken θα μπορούν να απορροφήσουν ένα 50% κούρεμα σε κρατικό χρέος, μειώνοντας την έκθεσή τους στην περιφέρεια κατά το ένα τέταρτο. Ο δείκτης κεφαλαίων πρώτης διαβάθμισης θα βρίσκεται στο 7%, σύμφωνα με εκτιμήσεις του Reuters.

Ωστόσο, η διάσωσή τους δεν θα είναι αρκετή. Ακόμη και αν είναι άρτια θωρακισμένες από απώλειες σε κρατικά ομόλογα της Ευρωζώνης, οι Landesbanken έχουν ένα ακόμη πρόβλημα να λύσουν. Δεν παράγουν κέρδη. Σύμφωνα με τη Fitch, ο κλάδος παρουσίασε αθροιστικές ζημίες προ φόρων την περίοδο 2000-09.

Τα προβλήματα των Landesbanks ήταν, ανέκαθεν, στο προσκήνιο της κρίσης. Αντίθετα από τις sparkassen, τις αποταμιευτικές τράπεζες που διατηρούν περισσότερες καταθέσεις απ’ ό, τι δάνεια, οι Landesbanks χρηματοδοτούν τις δραστηριότητές τους με την έκδοση ομολόγων, εγγυημένων από το γερμανικό κράτος. Η Ευρωπαϊκή Ενωση αποφάσισε το 2001 ότι οι Landesbanken όφειλαν να αποδεσμευτούν από αυτήν την έμμεση, κρατική στήριξη μέχρι το 2005.

Οι Landesbanken εκμεταλλεύτηκαν αυτήν την περίοδο χάριτος με λάθος τρόπο. Αντί να προχωρήσουν σε ομαλή μετάβαση και να προσαρμόσουν το ενεργητικό τους σε «φυσιολογικά επίπεδα» αποφάσισαν την έκδοση ενός μεγάλου όγκου ομολόγων, εγγυημένων από το κράτος. Παράλληλα, κυνήγησαν επενδύσεις στις διεθνείς αγορές με τις υψηλότερες αποδόσεις, συμπεριλαμβανομένων ομολόγων αμερικανικών δανείων που, αργότερα, απεδείχθησαν τοξικά. 

Το αποτέλεσμα ήταν οι Landesbanken να διαγράψουν επενδύσεις δισ. δολαρίων και να στραφούν στο κράτος για οικονομική βοήθεια. Οι WestLB, BayernLB, LBBW και HSH Nordbank έλαβαν 21 δισ. ευρώ σε άμεσες ενέσεις κεφαλαίων και 82 δισ. ευρώ σε έμμεσες εγγυήσεις και ανοικτές γραμμές πίστωσης.