Ειναι ασφαλή τα νανοτρόφιμα?

Του Τάσου Σαραντή

Η δυναμική εισβολή της νανοτεχνολογίας στην καθημερινότητα ξέφυγε από την επιστημονική φαντασία, πέρασε στα ρούχα, στα καλλυντικά και στους υπολογιστές και έφτασε στη διατροφική αλυσίδα προκαλώντας έντονες ανησυχίες ως προς τις άγνωστες συνέπειές της για τον ανθρώπινο οργανισμό, δεδομένης και της έλλειψης ελεγκτικών μηχανισμών. Την ίδια στιγμή που η βιομηχανία τροφίμων προσπαθεί να αξιοποιήσει τις ευεργετικές ιδιότητες της συγκεκριμένης τεχνολογίας, οι ανησυχίες που δημιουργούνται για τις επιπτώσεις στον ανθρώπινο οργανισμό γιγαντώνονται, καθώς τα μικροσκοπικά σωματίδια έχουν την τάση να διεισδύουν σε κύτταρα και να διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό που παρεμβάλλεται μεταξύ του αίματος και του κεντρικού νευρικού συστήματος και περιορίζει την είσοδο ουσιών προστατεύοντας τον εγκέφαλο.

Η νανοτεχνολογία, δηλαδή η επιστήμη που μελετά και χρησιμοποιεί υλικά σε πολύ μικρή κλίμακα σε μεγέθη εκατομμυριοστού του χιλιοστόμετρου, εισβάλει στην παραγωγή τροφίμων σε μορφή προσθέτων ή στα υλικά συσκευασίας τους.

Με τη χρήση νανοσωματιδίων τα τρόφιμα θα διατηρούνται για περισσότερο χρονικό διάστημα, θα έχουν υψηλή περιεκτικότητα σε θρεπτικά συστατικά και φαρμακευτικές ουσίες που θα θεραπεύουν ασθένειες. Ετσι, τα νανοτρόφιμα μπορούν να εμπλουτιστούν με χρήσιμα για την ανθρώπινη υγεία συστατικά, όπως σίδηρος, ψευδάργυρος, βιταμίνη Α ή φυλλικό οξύ.

Ερευνητές σε Κίνα και ΗΠΑ έχουν προχωρήσει στην παρασκευή νανοτροφίμων, που περιέχουν ενσωματωμένα θρεπτικά συστατικά. Ισραηλινοί ερευνητές σχεδιάζουν να παράγουν χοτ-ντογκ που θα μειώνουν τη χοληστερίνη και παγωτά που θα είναι υγιεινά και δεν θα παχαίνουν. Τα πρώτα νανοτρόφιμα έχουν ήδη παρασκευαστεί και κυκλοφορούν σε Αυστραλία και ΗΠΑ. Στην Αυστραλία πωλείται ψωμί, που συμβάλλει στην καλή λειτουργία της καρδιάς και στις ΗΠΑ πωλούνται 3 προϊόντα νανοτεχνολογίας. Πρόκειται για ένα είδος φυτικού ελαίου που προστατεύει από τη χοληστερόλη, ένα ρόφημα σοκολάτας που μειώνει την ανάγκη για λήψη ζάχαρης και ένα πράσινο τσάι κινέζικης παραγωγής που δεκαπλασιάζει την απορρόφηση σεληνίου.

Σε ό,τι αφορά τη συσκευασία η νανοτεχνογία προσφέρει εντυπωσιακές λύσεις. Με ειδικές επιστρώσεις για τα φρούτα ώστε να μένουν φρέσκα περισσότερο ή ειδικά νανο-συστατικά στις κάθε λογής συσκευασμένες σάλτσες ώστε να μην κολλάνε στη συσκευασία (και να μην πηγαίνουν χαμένες ούτε οι τελευταίες σταγόνες που πάντα μένουν στον πάτο του μπουκαλιού) είναι μόνο δύο παραδείγματα τέτοιων νανο-υλικών.

Σύμφωνα με έρευνα του Κέντρου για την Αξιολόγηση της Τεχνολογίας, TA- SWISS, οι συσκευασίες και τα μπουκάλια PET που περιέχουν νανοσυστατικά και κυκλοφορούν στην αγορά διατηρούν το προϊόν για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Ανακαλύφθηκε επίσης ότι τα μπουκάλια «νανο-PET» έχουν και το πρόσθετο πλεονέκτημα ότι εκλύουν κατά τη χρήση και ανακύκλωση το ένα τρίτο ή 60% αερίων του θερμοκηπίου που εκλύονται από συσκευασίες αλουμινίου ή γυαλιού μιας χρήσης αντίστοιχα. Τα μπουκάλια «νανο-PET» σύμφωνα με την έκθεση του TA-SWISS είναι το ίδιο φιλικά για το περιβάλλον με τα γυάλινα επαναχρησιμοποιούμενα μπουκάλια. Εντούτοις, τονίζεται ότι δε θα πρέπει τα νανοϋλικά να περνούν από τη συσκευασία στα τρόφιμα και να είναι βιοδιασπώμενα.

Ανάχωμα στην έλευση των νανοτροφίμων έχει βάλει η επιτροπή Περιβάλλοντος και Δημόσιας Υγείας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που αποφάσισε να μην επιτραπεί η ένταξή τους στον κατάλογο των εγκεκριμένων «καινοτόμων» διατροφικών προϊόντων, άρα η διοχέτευσή τους στην αγορά, μέχρι να υπάρξει καλύτερη κατανόηση των ιδιοτήτων και, ενδεχομένως, κινδύνων των νανοϋλικών που χρησιμοποιούνται στην παρασκευή τους.

ΗΜΕΡΗΣΙΑ