Ανάκαμψη «μεγεθών» ή της κοινωνίας;

Tου Χρηστου Γιανναρα

Διαπίστωση αυτονόητη για τον οξυδερκή πολίτη, ανεξάρτητα από τις πολιτικές του επιλογές και πεποιθήσεις: Οτι ένα σημαντικό δεδομένο ανελπιστίας, στις συνθήκες σήμερα οικονομικής χρεωκοπίας της χώρας, είναι η απουσία αριστερού πολιτικού λόγου.

Αν θέλουμε να κυριολεκτούμε, αριστερό ορίζουμε τον πολιτικό λόγο που εκφράζει και υπερασπίζει κοινωνιοκεντρικές προτεραιότητες. Αυτονόητη η ελευθερία της ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, η ανάπτυξη των δημιουργικών φιλοδοξιών του ατόμου, ο σεβασμός του κινήτρου για κέρδος και πλουτισμό. Αλλά πρωτεύουσα επιδίωξη της πολιτικής είναι να υπηρετεί την κοινωνική συνοχή, τη λογική των σχέσεων κοινωνίας, κοινωνίας των αναγκών: Να εγγυάται τη θεσμική αποτροπή της αδικίας, της εκμετάλλευσης ανθρώπων από συνανθρώπους τους, την πρόνοια και φροντίδα για την πρόσβαση όλων στα αγαθά της παιδείας, της περίθαλψης, της αξιοπρεπούς διαβίωσης. Να προσφέρονται ίσες ευκαιρίες στους αριστείς, στους δημιουργικούς, στους φιλόπονους, ανεξάρτητα από τις οικονομικές τους δυνατότητες.

Στην Ελλάδα σήμερα δεν υπάρχει πολιτική έκφραση και υπεράσπιση αυτών των στόχων, η εμφανιζόμενη ως τάχα και Αριστερά μάχεται για ιδιοτελέστατα συμφέροντα συντεχνιών, για αυθαίρετα προνόμια συνδικάτων. Υπηρετεί τη μανιασμένη εγωκεντρική απληστία, όχι το ανθρώπινο κατόρθωμα των σχέσεων κοινωνίας.Δασκαλεύει τους ανθρώπους στη βία της ετσιθελικής απαίτησης, στις μεθόδους γκανγκστερικού εκβιασμού των ανήμπορων (απεργίες «κοινωνικού κόστους»). Διαδηλώνει καταστρέφοντας την κοινωνική περιουσία, ταυτίζεται με την κατεστημένη αναξιοκρατία και φυγοπονία, προστατεύει και θωρακίζει τα προϊόντα του πελατειακού συστήματος της φαυλότητας των κομμάτων. Βδελυρότερες σε μεθοδεύσεις οι «ανανεωτικές» πρωτοπορίες λανσάρουν την αριστερή ένταξη σαν προϋπόθεση καριέρας στα πανεπιστήμια, στις τέχνες, στη «διανόηση», σε στιλπνά πόστα εξουσίας. Ακυρώνουν μεθοδικά την κοινωνική δυναμική της άμιλλας για χάρη μιας δικτατορίας των μετριοτήτων.

Η ολική έκλειψη αριστερού (κοινωνιοκεντρικού) πολιτικού λόγου έχει ως εφιαλτική συνέπεια και τη γένεση καινούργιας μορφής «αντιεξουσιαστικών» μαχητικών βλαστημάτων κιβδηλίας της Αριστεράς, με τυφλό πια μένος και μίσος για οποιοδήποτε είδος σχέσεων κοινωνίας, κοινοτικής λειτουργίας της συλλογικότητας. Το τι εγκυμονούν ή σε ποια εκμετάλλευση προσφέρονται οι ομάδες των ΕΑΑΚ του σπουδαστικού χώρου ή οι καινοφανείς «πυρήνες» αδίστακτων επινοήσεων τρομοκρατίας και βίας, είναι πρόβλημα που δεν μπορεί να κατανοηθεί στις πραγματικές του διαστάσεις (και να αντιμετωπιστεί γόνιμα), όταν έχει εμπεδωθεί σαν αυτονόητη η αποσύνδεση της Αριστεράς από την κοινωνιοκεντρική οπτική.

Πριν από λίγες εβδομάδες ο Αλέκος Παπαδόπουλος με λόγο στέρεο, ρεαλιστικό, ακομμάτιστο, ανέλυσε την ανάγκη να μειωθεί το κράτος κατά 30%. Θα μπορούσε να είναι μια πρόταση αυθεντικά αριστερή, αν απηχούσε την πεποίθηση ότι στόχος της μείωσης και των οδυνηρών μεταρρυθμίσεων που προϋποθέτει δεν είναι η αποκατάσταση της διανειοληπτικής ικανότητας του εκφαυλισμένου κρατικού γεννήματος της κομματοκρατίας, αλλά η αποκατάσταση της προτεραιότητας των αναγκών της κοινωνίας έναντι της κρατικής μηχανής. Για να είναι αριστερή η πρόταση πρέπει να απαιτεί τη μείωση του κράτους προκειμένου να καταστεί το κράτος λειτουργικό, δηλαδή υπηρετικό των κοινωνικών αναγκών. Να ελευθερωθεί η ελλαδική κοινωνία από την υποτέλεια στα συνδικαλισμένα συμφέροντα της δημοσιοϋπαλληλίας.

Από μόνη της η μείωση του κράτους δεν λειτουργεί ως αριστερή πρόταση. Γίνεται αριστερή αν συνοδεύεται από την απαίτηση για αξιοκρατία, για συνεχή έλεγχο της ικανότητας, της εργατικότητας και παραγωγικότητας, του ήθους διακονίας του κοινωνικού σώματος, που προαπαιτείται για τον δημόσιο λειτουργό. Αριστερή είναι η πρόταση να απολυθούν οι ανίκανοι, οι φαύλοι, οι φυγόπονοι, οι σαδιστές τύραννοι του αδύναμου πολίτη, να κριθούν αμερόληπτα και να αξιολογηθούν οι διορισμένοι στο Δημόσιο χάρη στην πελατειακή σχέση τους με κόμματα.

Δεν υπάρχει πολιτική αν δεν κομίζει απάντηση στο αίνιγμα του «κακού». Η ανάγκη για θεσμούς εξουσίας γεννήθηκε, επειδή η φύση του ανθρώπου είναι θηριώδης. Το τυφλό ένστικτο του κτήνους θέλει να φάει, να κυριαρχήσει, να ηδονιστεί. Η εξουσία υπάρχει για να χαλιναγωγεί τη θηριωδία, να εξασφαλίζει τη συνύπαρξη στη βάση της λογικής, της αυτοπαραίτησης από την κτηνώδη απληστία. Γιατί ο άνθρωπος είναι το μόνο έμβιο που έχει τη δυνατότητα της ελευθερίας από το ένστικτο, της ανιδιοτέλειας: Μπορεί να υπερβαίνει την αναγκαιότητα της φύσης για χάρη της σχέσης. Αυτή η δυνατότητα, η θελημένη ελευθερία από το εγώ, είναι γνώρισμα μόνο του ανθρώπου: ό,τι οι Ελληνες ονόμαζαν «το κυρίως ανθρώπινον».

Η εξουσία εξασφαλίζει την «κοινωνίαν της χρείας», τη χρειαζούμενη συν-εννόηση για χάρη της ωφέλιμης σε όλους συνύπαρξης. Η έκπληξη που κόμισε ο Ελληνισμός στην ανθρώπινη ιστορία ήταν η «πόλις» και η «πολιτική» τέχνη: ένας καινούργιος στόχος και τρόπος της συνύπαρξης. Να υπηρετεί η συνύπαρξη όχι πια μόνο τη χρεία, αλλά, κατά προτεραιότητα, το «κυρίως ανθρώπινον» – την ελευθερία από τις αναγκαιότητες του ενστίκτου, το άθλημα των «κατά λόγον» σχέσεων, το κατόρθωμα της «κοινωνίας του αληθούς».

Σήμερα ζούμε σε πολιτισμό με αναποδογυρισμένους τους ελληνικούς όρους: η πολιτική είναι μόνο εξουσία, εξαντλείται στη «χρεία», αγνοεί το «κυρίως ανθρώπινον». Λογαριάζουμε για ελευθερία τις ανεμπόδιστες επιλογές ικανοποίησης των ατομοκεντρικών ορέξεων, δηλαδή τον θρίαμβο της υποταγής στα ορμέμφυτα. Θωρακίζουμε την κτηνώδη αναγκαιότητα με ατομικά «δικαιώματα», επειδή από τη συνύπαρξη έχουμε μόνο απαιτήσεις, εκβιαστικές διεκδικήσεις. Ούτε υποψία για τη χαρά της κοινωνίας των σχέσεων, της αυθυπέρβασης, της αυτοπροσφοράς. Εμβληματικές φιγούρες της ζούγκλας του ατομοκεντρισμού οι εξουσιαστές μας που σήμερα μας λένε ωμά και χυδαία: «Να στερηθείτε, να πεινάσετε, γιατί ανεχθήκατε, τριάντα χρόνια, να σας κλέβουμε».

Η Ελλάδα δεν έχει τις προϋποθέσεις να ανακάμψει. Η απουσία αριστερού πολιτικού λόγου εγγυάται την ανελπιστία.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ