Κράτος άλλης εποχής…

Tου Αγγελου Σταγκου

Βλέποντας το Μνημόνιο από τη θετική του πλευρά, πρόκειται για ένα εργαλείο εκσυγχρονισμού. Δεν απαιτεί μόνο περιορισμό δαπανών, αύξηση εσόδων και γενικά λιτότητα και ύφεση, αλλά ταυτόχρονα επιβάλλει αλλαγές και μεταρρυθμίσεις που έπρεπε από χρόνια να είχαν γίνει. Αυτά όλα είναι γνωστά και έχουν επισημανθεί πολλές φορές και από πολλούς. Εκείνο που ακόμη διαφεύγει από τη δημόσια συζήτηση είναι ότι παράλληλα είναι απόλυτα αναγκαίος ο εκσυγχρονισμός του κράτους σε διάφορους τομείς, τόσο για να αποκτήσει το ίδιο λειτουργικότητα όσο και για να διευκολύνει την κοινωνία και τους πολίτες. Το σημερινό ελληνικό κράτος είναι άλλης εποχής…

Το αποτέλεσμα θα είναι ποιοτικό, καθώς θα βελτιώσει θεαματικά την ποιότητα της καθημερινότητάς μας, όσο και ποσοτικό, αφού ο εξορθολογισμός θα εξασφαλίσει πόρους που σήμερα ξοδεύονται βλακωδώς, αναίτια και αναποτελεσματικά. Πρόκειται για τους πόρους που ξοδεύουν το κράτος, ο ιδιωτικός τομέας και οι πολίτες ξεχωριστά και οι οποίοι μετρώνται σε χρόνο, σε χρήμα, σε κόπωση, σωματική και ψυχική. Σχετική συζήτηση έγινε τελευταία με αφορμή τις επιχειρησιακές συμβάσεις, κατά την οποία ένα ισχυρό επιχείρημα εναντίον της καθιέρωσής τους ήταν ότι το κόστος που υφίστανται οι επιχειρήσεις στην Ελλάδα από την κρατική δυσλειτουργία και γραφειοκρατία είναι μεγαλύτερο από το εργασιακό κόστος.

Εκτός από τη διαφθορά και την ανικανότητα, είναι γνωστό ότι το ελληνικό κράτος σε όλες του τις εκφάνσεις πάσχει από τη γραφειοκρατία, την πολυνομία, την κακοδικία (το δικαστικό σύστημα είναι βαθιά άρρωστο), την κακή οργάνωση και την επικοινωνία μεταξύ υπηρεσιών. Είναι όλες αυτές μεγάλες πληγές, αν και πιθανότατα υπάρχουν και άλλες. Εξαιτίας τους δεν αποδίδει ο δημόσιος τομέας, ενώ ταλαιπωρείται συνεχώς ο ιδιωτικός τομέας και ακόμη περισσότερο ο πολίτης. Ξοδεύει άπειρες ώρες, πηγαινοέρχεται χωρίς αποτέλεσμα, νιώθει απόγνωση, εκνευρίζεται, κουράζεται, καθυστερεί μέσα σε δαίδαλο ατελείωτων διαδικασιών. Διαδικασιών που, ενώ σε όλες τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες έχουν απλουστευθεί ή και καταργηθεί, στην Ελλάδα καθορίζουν ουσιαστικά το πλαίσιο της ζωής μας.

Το κακό έχει τρεις αφετηρίες που φυσικά συνδέονται μεταξύ τους. 

Η πρώτη είναι η κυρίαρχη νοοτροπία ότι το κράτος πρέπει να ελέγχει τους πάντες και τα πάντα σε βαθμό ασφυκτικό, έστω και αν στην πραγματικότητα κάτι τέτοιο δεν ισχύει. Είναι παραδεκτό πλέον ότι το διαλυμένο κράτος μας δεν ελέγχει τίποτα. 

Η δεύτερη αφετηρία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του πολιτικού προσωπικού στην Ελλάδα. Οι Ελληνες υπουργοί θεωρούν ότι αφήνουν το στίγμα τους και κάνουν έργο προωθώντας νόμους και μάλιστα με πολλές ασάφειες, τρέφοντας την πολυνομία. Μετά τη σκυτάλη παραλαμβάνουν μέσα στη Βουλή οι βουλευτές.

Στις συζητήσεις των νομοσχεδίων, πολλοί από αυτούς επιδίδονται σε επίδειξη των νομικών γνώσεών τους, άλλοι κάνουν «λόμπι» για συντεχνιακά συμφέροντα και βέβαια υπάρχουν και οι κομματικές τοποθετήσεις. Ολοι μαζί βάζουν το λιθαράκι τους στην τελική διαμόρφωση των νόμων, μόνο που στους τριακόσιους της Βουλής η έννοια κόστους - αποτελέσματος είναι γενικά άγνωστη, όπως άγνωστη για το σύνολο τους πολιτικού κόσμου είναι και η έννοια του management. 

Αν προστεθεί και η τρίτη αφετηρία του κακού, οι υπάλληλοι του Δημοσίου που σε κάθε νομοθέτημα παρεμβαίνουν για να διατηρήσουν τη δεσπόζουσα θέση τους στη διαμόρφωση της κοινωνικής ζωής διά της γραφειοκρατίας, το αποτέλεσμα είναι αυτό που βιώνουμε. Δηλαδή η υπερπαραγωγή νόμων που πολύ συχνά είναι αχρείαστοι, άλλες φορές δυσκολεύουν τη ζωή, ιδιαίτερα αν είναι ασαφείς και επικαλυπτόμενοι, ενώ ενίοτε μοιάζουν με τερατουργήματα.

Προφανώς η τρόικα έχει αντιληφθεί την κατάσταση που επικρατεί στο ελληνικό κράτος και ζητάει τον εξορθολογισμό του. Είναι χαρακτηριστική η απαίτησή της να απλοποιηθεί η διαδικασία για τη σύσταση εταιρειών, αλλά είναι επίσης χαρακτηριστική και η ολιγωρία της κυβέρνησης, που ενώ έπρεπε να προωθήσει τη συγκεκριμένη ρύθμιση ώς τις 31 Δεκεμβρίου δεν το έκανε και τώρα είναι υποχρεωμένη να το κάνει ώς τον προσεχή Μάρτιο. Η τρόικα όμως μπορεί να διαπιστώνει, αλλά δεν μπορεί να επιβάλλει την οργάνωση των υπηρεσιών του κράτους, ώστε να αποδίδουν περισσότερο και να κοστίζουν λιγότερο, ούτε την αυτόματη αλληλοενημέρωσή τους για να μην είναι αναγκασμένος ο πολίτης να προσκομίζει τα ίδια χαρτιά σε κάθε υπηρεσία που απευθύνεται. Γιατί στην Ελλάδα μας, την ανοργανωσιά των υπηρεσιών και την έλλειψη επικοινωνίας μεταξύ τους, καλείται να την καλύψει ο πολίτης με δικό του κόπο, χρόνο και χρήματα.

Ακόμη περισσότερο, η τρόικα δεν μπορεί να καταπολεμήσει τη γραφειοκρατία, την πολυνομία και την ασάφεια των νόμων, ούτε φυσικά να εξορθολογίσει το δικαστικό σύστημα. Ο εκσυγχρονισμός του κράτους είναι δουλειά της κυβέρνησης και γενικότερα του πολιτικού προσωπικού. Στη χώρα μας είναι απολύτως απαραίτητος και μπορεί μάλιστα να γίνει χωρίς πολλές αναταράξεις, δίχως ιδιαίτερη δημοσιότητα, αρκεί να το επιθυμούν οι υπουργοί και οι γενικοί γραμματείς, να έχουν μία αίσθηση του management και να μη δημιουργούν νέες υπηρεσίες και επιτροπές στη θέση αυτών που καταργούν!