ΜΕΡΟΣ Β’
Βρετανοί και Κύπρος / Διζωνική από την πίσω πόρτα
Της Φανούλας Αργυρού
ΜΕΡΟΣ Β’
Όπως γράφαμε στο μέρος α’, οι Βρετανοί φαίνεται να εξέταζαν το ενδεχόμενο η Τουρκία να κηρύξει «ανεξάρτητο κράτος» στα κατεχόμενα τρία χρόνια πριν η πρόβλεψη αυτή μετουσιωθεί σε πράξη. Είχαν, μάλιστα, αποφασίσει πως δεν ήταν στρατηγικά συμφέρουσα η έκφραση υποστήριξης σε μια τέτοια κίνηση, καθώς θα κινδύνευαν οι βάσεις. Παράλληλα, αποκαλύφθηκε από τα έγγραφα του Φόρεϊν Όφις ότι οι Βρετανοί ενδιαφέρονταν για τα πετρελαϊκά κοιτάσματα της Κύπρου τουλάχιστον από το Δεκέμβριο του 1979, γεγονός που συνιστούσε άλλο ένα κίνητρο για τη διατήρηση των βάσεων με νύχια και με δόντια. Τον ίδιο καιρό γίνονταν προσπάθειες για εμπέδωση της Διζωνικής Δικοινοτικής Ομοσπονδίας ανάμεσα στους Ε/κ.
Δεν υπάρχει η διζωνική
Σε συνέντευξή του στις 9 Αυγούστου, 1980, προτού φύγει για διακοπές στην Ελλάδα, ο πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού μίλησε εκτεταμένα για τη διζωνική και τόνισε ότι ο όρος «διζωνική» δεν υπάρχει στο σύνταγμα καμιάς ομοσπονδίας και ότι η πλευρά του επιδιώκει μια διπεριφερειακή λύση. Απαντώντας σε ερώτηση, επανέλαβε ότι η πλευρά του δεν δεσμεύθηκε με ουδεμία υποχρέωση και δεν δέχθηκε διζωνική λύση στο κυπριακό πρόβλημα. Κατά την άποψή του ο όρος «διζωνική» δεν ήταν σωστός ούτε σε σχέση με το εδαφικό.
Τρεις μήνες προτού ο ειδικός εκπρόσωπος του Γ.Γ. Hugo Gobbi επισκεφθεί για πρώτη φορά τον πρόεδρο Κυπριανού, τον οποίο βρήκε συνεπή και ξεκάθαρο στις θέσεις του. Ο πρόεδρος Σπύρος Κυπριανού είπε στον εκπρόσωπο του Γ.Γ. ότι θα ήταν συμβατό οι συνομιλίες να ξαναρχίσουν με βάση τις κατευθυντήριες του 1977 και τη συμφωνία της 19ης Μαΐου 1979. Δεχόταν ως αρχή την πρόταση των Η.Ε. ως εναρκτήρια δήλωση. Όμως το έγγραφο των Ην. Εθνών δεν ανταποκρινόταν στις απαιτήσεις της ελληνοκυπριακής πλευράς. Αν η ιδέα της διζωνικής και της ασφάλειας επρόκειτο να αναφέρονται ξεκάθαρα, τότε οι Ελληνοκύπριοι θα έπρεπε να μπορούν να καταγράψουν τις επιφυλάξεις τους για τα θέματα αυτά. Γιατί υπήρχαν εξάλλου και άλλα θέματα -όπως η ελεύθερη διακίνηση που ζητούσε η ελληνοκυπριακή πλευρά- που θα έπρεπε να προβάλλονται.
Οι Ελληνοκύπριοι ήθελαν την επανέναρξη των συνομιλιών, όχι όμως εις βάρος των θέσεών τους, αποδεχόμενοι όρους ή πληρώνοντας ακριβά την επανέναρξη, οι προοπτικές της οποίας ήσαν αμφίβολες. Ο Γκόμπι τότε εισηγήθηκε να γραφόταν ότι αμφότερες οι πλευρές θα έχουν την ευκαιρία να εκφράσουν τις απόψεις τους σε βάθος σχετικά με την ιδέα της διζωνικής και ασφάλειας στα πλαίσια συζητήσεων, σε σχέση με το συνταγματικό και το εδαφικό... Ο Κυπριανού δέχθηκε να το σκεφθεί...
Λύση χωρίς τους πρόσφυγες
Στις 9 Ιουλίου 1980, ο Βρετανός Ύπ. Αρμοστής στην Κύπρο κ. Ρόουτς (Rhodes) και ο ΥΠΕΞ της Κύπρου κ. Νίκος Ρολάνδης είχαν μια μακρά συζήτηση. Από την αναφορά του πρώτου προς το Λονδίνο, ημερ. 10 Ιουλίου 1980, ο κ. Ρολάνδης δεν ήταν αισιόδοξος για τις προσπάθειες Γκόμπι, όμως πίστευε ότι θα έπρεπε να του δοθεί κάθε ευκαιρία, ειδικά αν ήταν να αποφευχθεί ο διορισμός επιτροπής που απέρρεε από το τελευταίο ψήφισμα της Γενικής Συνέλευσης των Η.Ε. Ο Ρολάνδης πίστευε ότι πέραν των ενδοκοινοτικών συνομιλιών χρειαζόταν και κάποια άλλη ξεχωριστή δράση. Τέτοιες συζητήσεις στο παρασκήνιο έπρεπε να γίνουν δίχως δημοσιότητα...
Ο Βρετανός Ύπ. Αρμοστής συμφώνησε για μυστικές συνομιλίες, όμως διερωτήθηκε κατά πόσο θα ήταν δυνατό να τεθεί στην κυπριακή κοινή γνώμη το είδος της προόδου ή λύσης που μπορεί να επιτευχθεί (με τις μυστικές συνομιλίες). Π.χ. δεν θα υπήρχε λύση που να προνοεί την επιστροφή όλων των προσφύγων ή μεγάλης περιοχής. Οποιαδήποτε λύση στο εδαφικό, μάλλον θα κατέληγε με δύο ξεχωριστές περιφέρειες (ή ζώνες) με, τουλάχιστον κατ' αρχήν, ένα ελεγχόμενο σύνορο. Ο Ρολάνδης συμφώνησε ότι αυτό θα ήταν δύσκολο αλλά εισηγήθηκε ότι αν οι συνομιλίες ξεκινούσαν και προχωρούσαν σε σημαντικές, στο παρασκήνιο, αυτές μπορούσαν σταδιακά να επηρεάσουν τις ενδοκοινοτικές. Η κοινή γνώμη, εν πάση περιπτώσει, χρειαζόταν διαφώτιση...
Διζωνική χωρίς «διζωνική»
Στις 22 Αυγούστου 1980, η βρετανική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον ενημερώνει το Φόρεϊν Όφις ότι Αμερικανός αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ τούς είπε ότι ο Μάθιου Νίμιτς είχε συνομιλία με τον Πέρες ντε Κουεγιάρ στη Νέα Υόρκη για τις προοπττικές επανέναρξης των συνομιλιών. Ο Ντε Κουεγιάρ είπε ότι πρέπει να συγκρατηθούν οι Τουρκοκύπριοι να μη ζητούν «απαράδεκτα πράγματα» κατά την έναρξη των συνομιλιών, που θα ξεκινούσαν στις 16 Σεπτεμβρίου. Ειδικά ήταν σημαντικό να μη ζητήσουν διευκρίνιση της «διζωνικότητας». Η γραμματεία του ΟΗΕ θα εργαζόταν προς αυτή την κατεύθυνση και θα εκτιμούσε βοήθεια από τους Αμερικανούς και άλλες χώρες. Οι Βρετανοί τούς είπαν ότι και οι ίδιοι εργάζονταν πάνω στην ίδια βάση.
Τα Η.Ε. φιλοδοξούσαν ότι με το να ξεκινήσουν οι συνομιλίες από τα θέματα στα οποία υπήρχε κοινή συμφωνία, θα προχωρούσαν και σε πρακτική πρόοδο στα Βαρώσια και θα εξασφάλιζαν την επανεγκατάσταση μεταξύ 10-20.000 προσφύγων, σε αντάλλαγμα κίνησης από τους Ελληνοκύπριους για άρση οικονομικού αποκλεισμού των Τουρκοκυπρίων...
Επιτροπή αποζημιώσεων από το Μάρτιο του 1977
Αναφορά της βρετ. Υπ. Αρμοστείας στη Λευκωσία προς το Λονδίνο, ημερ. 3 Μαρτίου 1977, μετά από συνομιλία για τη λύση του Κυπριακού που είχε ο μ. Μιχαλάκης Τριανταφυλλίδης με τον κ. Μ. Πέρσιβαλ της Υπ. Αρμοστείας, αναφέρει μεταξύ άλλων: «Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουμε την ιδέα του κ. Μιχαήλ Τριανταφυλλίδη, για την οποία μου μίλησε πριν από λίγο καιρό. Είπε ότι και τον ίδιο ανησυχούν οι πιέσεις για την ελευθερία εγκατάστασης, που μάλλον θα κορυφωθούν, προερχόμενες από τους Ελληνοκύπριους πρόσφυγες οι οποίοι, σε καμία περίπτωση, δεν πρόκειται να επιστρέψουν στα σπίτια τους κάτω από τη διοίκηση της δικής των κοινότητας. Πρότεινε την ίδρυση μιας Ομόσπονδης Επιτροπής Περιουσιών σύντομα, για ν' αναλάβει τις περιουσίες των Ελληνοκυπρίων (και αν χρειαστεί και τις ξένες) στο Βορρά και τις τουρκοκυπριακές στο Νότο, σε τιμές 1974, μείον, ας πούμε, 25%.
Για όποιον δεν μπορεί, ή δεν θέλει να ξαναπάει πίσω στην περιουσία του, να δίδεται μια προθεσμία (ας πούμε 12 μηνών) να πάρει αποζημίωση τοις μετρητοίς από την Αρχή, ή μετοχές ίδιας αξίας για ν' αγοράσει περιουσία από την Αρχή που έλεγχε την άλλη ζώνη... Όπως είπε ο Τριανταφυλλίδης, όλοι οι Κύπριοι διακατέχονται από επιχειρηματικό μυαλό... Θα χρειαστεί κάποιος πλούσιος να έλθει απ' έξω με επιταγή. Οι Αμερικανοί ήδη πληρώνουν αρκετά στην Κύπρο, δίχως να παίρνουν ευχαριστώ: Όμως, επένδυση σε μια Ομοσπονδιακή Αρχή Κυπριακής Επιτροπής, θα μπορούσε να επιφέρει πολιτικά κέρδη αν διευκόλυνε το δρόμο για τη λύση».
Ο χάρτης Μακαρίου έτοιμος πριν φθάσει ο Κλίφορντ στην Κύπρο
Για δεκαετίες τώρα κατηγορούνται οι Αμερικανοί και δη ο απεσταλμένος Κλαρκ Κλίφορντ ότι ευθύνεται, πρώτον, για τις κατευθυντήριες Μακαρίου - Ντενκτάς, 12 Φεβρουαρίου 1977, κάτι που καταρρίπτεται εφόσον ο Κλίφορντ έφθασε στην Κύπρο 11 μέρες μετά τα πρακτικά Βάλντχαϊμ της 12ης Φεβρουαρίου 1977. Στη συνέχεια κατηγορείται όμως και για το «διζωνικό» χάρτη που κατέθεσε ο διαπραγματευτής τότε, μ. Τάσσος Παπαδόπουλος, στους Τούρκους στις 31.3.1977 και στη συνέχεια για τις ελληνοκυπριακές προτάσεις, που βασίζονταν στο χάρτη εκείνο, ο οποίος -να σημειωθεί- έδιδε μόνο το 20% στους Τουρκοκύπριους και ήταν βασισμένος στην πληθυσμιακή τους αναλογία του 18%.
Έγγραφο, όμως, επίσης ημερ. 3 Μαρτίου 1977, αυτήν τη φορά από τη βρετανική πρεσβεία στην Ουάσινγκτον προς το Φόρεϊν Όφις, με τίτλο «Αποστολή Κλίφορντ», γράφει επί λέξει: «... Ο Λέτσκι (Νέλσον, νεαρός τότε αξιωματούχος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ) μάς είπε ότι μόνο ο Κλίφορντ είχε δει το χάρτη, τον οποίο ο Μακάριος έβγαλε από το συρτάρι του γραφείου του και του έδειξε, και ο Κλίφορντ δεν ήταν σε θέση να θυμάται και πολύ για τις λεπτομέρειές του... Ο Μακάριος είχε πει στον Κλίφορντ ότι δεν ήθελε κανέναν να ξέρει για το χάρτη, και πρόσθεσε ότι δεν ήθελε τους Εννιά (της ΕΟΚ) να αναμειχθούν. Το ίδιο είχαν ζητήσει και οι Τούρκοι, αλλά είχαν δώσει διαφορετική ερμηνεία για την απαίτησή τους αυτή· δεν ήθελαν τη Γαλλία με κανέναν τρόπο να αναμειχθεί...».
========================
Cyprus Action Network of America (CANA)
2578 Broadway #132
New York, NY 10025
New York: Tel. 917-699-9935
Email: cana@cyprusactionnetwork.org
www.cyprusactionnetwork.org
========================
Ετικέτες
ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ,
ΑΝΑΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ,
ΑΡΓΥΡΟΥ,
ΚΥΠΡΙΑΚΟ,
ΚΥΠΡΟΣ
Εγγραφή σε:
Σχόλια ανάρτησης (Atom)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου