ΣΥΡΙΑ: Ως πότε θα σφάζει ανενόχλητος ο Ασαντ?

The Economist

Η σφαγή τουλάχιστον 100 αμάχων, οι περισσότεροι από αυτούς γυναίκες και παιδιά, στη Χούλα, στις 25 Μαΐου, άλλαξε τη δυναμική στη συριακή υπόθεση. Ο κόσμος, περιλαμβανομένων των Αράβων και των Τούρκων, είναι εξοργισμένος. Ακόμη και η Ρωσία και η Κίνα σκέφθηκαν σοφά και επικρότησαν τη δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ, που έκανε λόγο για τρόμο, αν και η Ρωσία συνέχισε να υποκρίνεται ότι κανείς δεν ξέρει ποιοι ήταν οι ένοχοι. 

Οι φωνές που κραυγάζουν ότι «κάτι πρέπει να γίνει» είναι πια δυνατότερες. Αλλά τι;

Μια εκδοχή -που προτιμούν Ρωσία και Κίνα- είναι να αφεθούν οι Σύροι στην τύχη τους. Ο πρόεδρος Μπασάρ Ασαντ -οι στρατιώτες του οποίου και οι παραστρατιωτικοί που συνεργάζονται μαζί τους προφανώς διέπραξαν τις αγριότητες- ενδεχομένως θα γινόταν ακόμη πιο βίαιος με τους δυσαρεστημένους συμπατριώτες του. Η εξέγερση ενδεχομένως θα υποχωρούσε ή θα φούντωνε έως την εκδίωξη του Ασαντ. Και στις δύο περιπτώσεις, πολλές χιλιάδες άνθρωποι θα έχαναν τη ζωή τους, πριν ξεκαθαρίσει το αποτέλεσμα. 

Μια τέτοια αντιμετώπιση δεν θα είχε τίποτα να προτείνει, παρά μόνο σε κυβερνήσεις οι οποίες επειδή ακριβώς είναι οι ίδιες αντιδημοκρατικές είναι και απρόθυμες να κλονίσουν άλλες στην ίδια θέση.

Μια δεύτερη εκδοχή είναι να δοθεί περισσότερος χρόνος στο σχέδιο του Κόφι Ανάν, πρώην γενικού γραμματέα του ΟΗΕ, που έχει τη στήριξη του Αραβικού Συνδέσμου και του ΟΗΕ. Σύμφωνα με αυτό, ο Ασαντ και οι ένοπλοι αντάρτες υποτίθεται ότι θα κηρύξουν εκεχειρία. Τα κυβερνητικά στρατεύματα και τα βαρέα όπλα τους θα αποχωρήσουν από τις πόλεις και θα μείνουν 300 επιθεωρητές του ΟΗΕ να ελέγχουν την ειρήνη. Εν συνεχεία θα ακολουθήσουν διαπραγματεύσεις που θα οδηγήσουν τη Συρία στην οδό της πολυκομματικής δημοκρατίας. Λόγω κυρίως της αδιαλλαξίας του Ασαντ, καμιά από αυτές τις προϋποθέσεις δεν έχει επιτευχθεί. Ακόμη κι έτσι, η τρίμηνη αποστολή του κ. Ανάν μπορεί να παραταθεί, όταν τελειώσει τον Ιούλιο. Αν οι επιθεωρητές, οι οποίοι είναι σχεδόν 300, μπορούσαν να αυξηθούν, ας πούμε σε 5.000, κάτι καλό θα μπορούσε να γίνει. Αν οι Ρώσοι μπορούσαν να πειστούν ότι είναι προς το δικό τους μακροπρόθεσμο συμφέρον να αποκηρύξουν τον Ασαντ, ενδεχομένως θα τον εξωθούσαν να αποδεχθεί το σχέδιο Ανάν. Αλλά όπως είναι τα πράγματα, η διπλωματία είναι ανώφελη.

Η τρίτη εκδοχή, κι αυτή που οι περισσότεροι θεωρούν ρεαλιστική, είναι η πίεση προς το καθεστώς με την επιβολή κυρώσεων και την παράλληλη ενίσχυση και τον συντονισμό της αντιπολίτευσης στο εσωτερικό και το εξωτερικό της Συρίας, την προσφορά βοήθειας στους αντάρτες και κάνοντας τα στραβά μάτια στη ροή όπλων και χρημάτων από τον Κόλπο και αλλού. Το καθεστώς του Ασαντ μπορεί να ξεμείνει από χρήματα ή ακόμη κι από σιτηρά. Οι ένοπλες δυνάμεις του, ειδικά όσοι δεν ανήκουν στη δική του κυρίαρχη αλαουιτική μειονότητα, μπορεί σταδιακά να στραφούν εναντίον του, όπως και οι έμποροι.

Η ισορροπία δυνάμεων θα αλλάξει και ο Ασαντ θα αποχωρήσει. Το ζήτημα με αυτό είναι ότι μπορεί να χρειαστεί πολύς καιρός. Οι θρησκευτικές διαφορές μπορεί να βαθύνουν και να γίνουν πιο αιματηρές, όπως συνέβη στον γειτονικό Λίβανο για 15 χρόνια, μεταξύ 1975 και 1990, πριν εγκατασταθεί μια νέα τάξη.

Η τέταρτη εκδοχή είναι να επιβληθούν απαγορευμένες ζώνες και διάδρομοι ανθρωπιστικής βοήθειας στα σύνορα της Συρίας, αρχής γενομένης από την Τουρκία. Κάτι τέτοιο θα προσέφερε καταφύγιο στους αμάχους από τα πυρά του καθεστώτος και έναν τόπο απόσυρσης στον Ελεύθερο Στρατό της Συρία για να αναδιοργανωθεί.

Ενα τέτοιο σχέδιο θα ενείχε πολλούς κινδύνους. Ο Ασαντ είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα επετίθετο σε τέτοιες ζώνες, εκτός κι αν ήταν πεπεισμένος ότι η δική του αεράμυνα θα βομβαρδιζόταν. Γι’ αυτό και οι κυβερνήσεις του ΝΑΤΟ θα έπρεπε να είναι έτοιμες να αναλάβουν δράση για να τις προστατέψουν, ενώ η Τουρκία και ο Αραβικός Σύνδεσμος θα έπρεπε να τις υποστηρίξουν. Καμία από αυτές τις κυβερνήσεις δεν είναι έτοιμη για κάτι τέτοιο.

Θα έπρεπε. Οι απαγορευμένες ζώνες θα χρειάζονταν περισσότερα από τη Δύση και τους γείτονες της Συρίας απ’ ό,τι οι άλλες εκδοχές. Αλλά μπορεί να ήταν απαραίτητες για να αποφευχθεί ένας μακροχρόνιος εμφύλιος.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών της Συρίας αρνήθηκε κατηγορηματικά -την Πέμπτη- ότι κυβερνητικά στρατεύματα διέπραξαν τη σφαγή στη Χούλα. Στο ίδιο μήκος κύματος, ο επικεφαλής της προκαταρκτικής έρευνας για το αιματηρό συμβάν, αντισυνταγματάρχης Κασέμ Τζαμάλ Σουλεϊμάν, είπε ότι γι’ αυτό ευθύνονται ένοπλες αντικυβερνητικές δυνάμεις, οι οποίες στόχο είχαν να ενθαρρύνουν μια ξένη επέμβαση. «Στόχος ήταν να προκαλέσουν ξένη στρατιωτική επέμβαση εναντίον της χώρας με οποιονδήποτε τρόπο», δήλωσε στον Τύπο. Η σφαγή στη Χούλα καταδικάστηκε από όλο τον κόσμο και χώρες της Δύσης απέλασαν τους Σύρους διπλωμάτες από τις πρωτεύουσές τους και κάλεσαν τον Κόφι Ανάν να θεωρήσει λήξαν το σχέδιο εκεχειρίας του. Ωστόσο, ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών Τζιχάντ Μακντίσι είπε ότι η Συρία θέλει την επιτυχία του ειρηνευτικού σχεδίου, ώστε η κρίση να επιλυθεί μέσω διαλόγου. Ο ίδιος κάλεσε τις οργανώσεις της αντιπολίτευσης, που αντιτίθενται σε ξένη επέμβαση να προσέλθουν σε συνομιλίες με την κυβέρνηση. Σε μια απόπειρα μάλιστα να επιδείξει την καλή της θέληση, η κυβέρνηση ανακοίνωσε την απελευθέρωση 500 πολιτικών κρατουμένων, σύμφωνα με την εφημερίδα Guardian.

Στο μεταξύ, φαίνεται ότι έχει ενσκήψει διχόνοια στις τάξεις των αντικαθεστωτικών, καθώς ο επικεφαλής του Ελεύθερου Στρατού της Συρίας (FSA) αρνήθηκε ότι η οργάνωση έδωσε προθεσμία 48 ωρών στο καθεστώς να σταματήσει την αιματοχυσία, όπως είχε δηλώσει νωρίτερα στέλεχός της, και κάλεσε τον Κόφι Ανάν να κηρύξει το τέλος της εκεχειρίας.