Απροβλέπτως θα επιζήσουµε

Του ΘΑΝΑΣΗ Θ. ΝΙΑΡΧΟΥ

Στη γωνία της Χαριλάου Τρικούπη µε τη Ναυαρίνου, τις εργάσιµες ηµέρες και ώρες, είναι εγκατεστηµένη µια ζητιάνα, µε ένα µωρό στην αγκαλιά της που κλαυθµυρίζει µόλις συµβεί να περάσει κάποιος από µπροστά της. Ο κλαυθµυρισµός που όταν φαίνεται να έχει κουραστεί µεταβάλλεται σε σκέτη συνοφρύωση γίνεται µόνιµος όταν η διαδοχή των περαστικών είναι συνεχής. Τις προάλλες γύρω στις 11 το πρωί, ένας νεαρός άνδρας µε σκληρό πρόσωπο που µε τίποτε στον κόσµο δεν θα τον έλεγες ελεήµονα, σκύβει και χώνει ένα νόµισµα στη χούφτα της ζητιάνας. Το κοµψό «της επαίτιδος» θα ακουγόταν πιο ανθρώπινο, δεν µας βοηθάει όµως εκφραστικά, χώρια που µας δικαιολογεί για τη λέξη «ζητιάνα» ο σπουδαίος Ανδρέας Καρκαβίτσας.

Ενας άλλος περαστικός σε αυτό ακριβώς το σηµείο του δρόµου, αντί να νιώσει αιφνιδιασµένος µε την ύπαρξη της ζητιάνας, νιώθει απέραντα πιο κατάπληκτος µε τη χειρονοµία του ελεήµονα νέου άνδρα. Ενώ ο ελεήµονας αποµακρύνεται τάχιστα, ο δεύτερος περαστικός κοντοστέκεται παρατηρώντας τον καλά καλά και ρίχνοντας µια σύντοµη µατιά στη ζητιάνα µε το µωρό της. Το θέµα της επιφυλλίδας είχε ήδη σχηµατιστεί χωρίς να χρειαστεί να κουνήσει κανείς το µικρό του δαχτυλάκι. Απλά µόνο να διασχίσει έναν δρόµο που αναπόφευκτα θα τον περνούσε.

Θυµήθηκα µια φίλη αρχιτεκτόνισσα που ωρυόταν πριν από έναν χρόνο για το τι πρόκειται να πάθουµε µε την κρίση και όταν της είπα πως, ό,τι και να γίνει, δεν θα πεθάνουµε και ότι ένα κοµµάτι ψωµί θα έχουµε να το φάµε, την άκουσα να µου λέει χαιρέκακα σχεδόν: «Οχι λοιπόν, δεν θα το έχουµε ούτε αυτό». Για να γράψουµε πλήρως την αλήθεια, δεν θα έπρεπε να της δώσει κανείς ιδιαίτερη σηµασία µόνο και µόνο γιατί όταν σχεδίαζε το άµεσο µέλλον της στο σπίτι που θα έφτιαχνε το πρώτο που φιγουράριζε ως προοπτική της ήταν η πισίνα.

Τι σηµαίνουν όλα αυτά; Σηµαίνουν ότι αν ο τρόµος είναι για το πώς θα καταφέρουµε να επιβιώσουµε, δεν υπάρχει καµιά αµφιβολία ότι θα επιβιώσουµε και µάλιστα µια χαρά.Οσον αφορά όµως στο απολύτως αναγκαίο, αυτό που µας χρειάζεται πραγµατικά για να ζήσουµε (το επαναλαµβάνουµε, αν ο τρόµος δεν είναι για τα καταχρηστικώς αποκαλούµενα απαραίτητα, αλλά για τα αναγκαίως αναγκαία), θα υπάρξει πάντα ο απρόβλεπτος παράγοντας που δεν θα µας αφήσει να πεθάνουµε. Αν βέβαια πιάσουµε το χαρτί και το µολύβι και τόσο τα έξοδα για τα σχολεία των παιδιών, τόσο για τα ρούχα, το φαγητό, τη διασκέδαση, τις διακοπές, σίγουρα θα τρελαθούµε.

Η ζητιάνα όταν ξεκίνησε τοπρωί από το σπίτι της δεν είχε υπολογίσει στον γενναιόδωρο περαστικό που, αν αιφνίδια σχηµατιζόταν η εικόνα του µπροστά της, δεν θα φανταζόταν ή δεν θα έλπιζε µε τίποτε ότι θα τη βοηθήσει. Μα, θα αναρωτηθεί κανείς, µπορεί να αφήσουµετην τύχη µας στην τύχη και να ζούµε µε την αβεβαιότητα αν θα υπάρξει ή δεν θα υπάρξει αυτό που επιθυµούµε; Μα όταν ζούµε µε την αβεβαιότητα όσον αφορά την αρρώστια και τον θάνατο, τι µας πιάνει σε µικρότερης σηµασίας θέµατα να θέλουµε να στεγανοποιήσουµε τ η ζωή µας απ’ όλες της τις µπάντες; Γιατί οφείλει η ίδια η ζωή να µας σεβαστεί στους υπολογισµούς µας, όταν εµείς δεν τη σεβόµαστε µε το να αδιαφορούµε εγκληµατικά για τουςάλλους; Ενώ η ζωή έχει αποδείξει περίτρανα ότι είναι ένα κοινό δοχείο µε όλους µας µέσα της και δεν είναι µια εταζέρα µε ψηλότερα και χαµηλότερα ράφια.

Μα θα πείτε ότι η κρίση είναι θέµα πρώτιστα πολιτικό, γι’ αυτό αγανακτούµε και εξοργιζόµαστε. Λάθος τεράστιο, είναι εντελώς πρώτιστα θέµα ηθικό και στη συνέχειά του γίνεται πολιτικό. Αν δεν συνέλθουµε και δεν καταλάβουµε ότι η φράση του Τενεσί Ουίλιαµς «Είχα πάντα εµπιστοσύνη στην καλοσύνη των ξένων», που τόσο µας συγκινεί, δεν µας κάνει τους ίδιους εµάς καλοσυνάτους ξένους για τους ανθρώπους που δεν γνωρίζουµε, τίποτα δεν πρόκειται να διορθωθεί στα πράγµατα που µας ταλανίζουν. Η ζωή είναι µια σοφή δασκάλα, αλλά δεν εννοούµε να καταλάβουµε ότι µια ανήµπορη ζητιάνα µπορεί να µας βοηθήσει περισσότερο από µια πανίσχυρη Μέρκελ.