Τα νέα, άδηλα, απόλυτα

Tης Τασουλας Kαραϊσκακη

Στις σύγχρονες εκκοσμικευμένες δημοκρατίες υπάρχει μια τάση οι άνθρωποι να μην ταυτίζονται πια με κάποια θρησκεία, έδειξε μελέτη σε εννέα αναπτυγμένες χώρεςΠαλιότερη έρευνα (Πανεπιστήμιο του Νότιγχαμ) είχε συμπεράνει ότι οι Ευρωπαίοι όλο και περισσότερο ζουν σαν να μην υπάρχει Θεός. Εκθέσεις, όπως η «Παγκόσμια Κοινωνική Κατάσταση» του ΟΗΕ και το πόρισμα της CIA για την κατάσταση σε 225 χώρες του πλανήτη συνδέουν, αντίστοιχα, τον αναλφαβητισμό με τη θρησκοληψία και την κοινωνική υγεία με την αθεΐα.  -Ελβετία, Ολλανδία, Αυστρία, Τσεχία, Φινλανδία, Ιρλανδία, Αυστραλία, Καναδά, Νέα Ζηλανδία.

 ΟΗΕ: οι 35 χώρες με τα υψηλότερα επίπεδα αναλφαβητισμού σε νεαρές ηλικίες είναι οι πλέον θεοκρατούμενες. 

CIA: οι 25 χώρες με τα χαμηλότερα ποσοστά παιδικής θνησιμότητας εμφανίζουν τα υψηλότερα στον κόσμο ποσοστά έλλειψης θρησκευτικής πίστης. 

Δηλαδή επιστημονική πρόοδος ίσον αθεΐα και οπισθοδρόμηση ίσον θρησκοληψία; Ενα συμπέρασμα μάλλον απλουστευτικό. Η αθεΐα δεν αποτελεί μέτρο της επιστημονικής προόδου. Από την άλλη, η θρησκεία δεν αναζητεί την επιστημονική αλλά την πνευματική αλήθεια. Ο κίνδυνος δεν προέρχεται από τις θρησκείες, αλλά από τους θεσμούς, τις εξουσίες - οι θρησκευτικές εξουσίες έχουν δώσει συχνά τις ευλογίες τους σε γενοκτονίες-, τον φανατισμό. Υπό τη σκέπη του ευημερούν αγχόνες, μπουντρούμια, κάτεργα. Οταν αρνούμαστε να δεχτούμε τον εναλλάξιμο χαρακτήρα των ιδεών, το αίμα ρέει. Ωστόσο, οι κοινωνίες απειλούνται εξίσου από μια επιστήμη, μια τεχνολογία χωρίς αρχές. Ζούμε σε έναν κόσμο που μπορεί να αναφλεγεί είτε στο όνομα ενός Θεού και των δόλιων παραποιήσεών του, είτε στο όνομα του ορθού λόγου.

Η υποχώρηση της θρησκευτικότητας σε μια σειρά από χώρες της Δύσης συμβαδίζει με τη θυελλώδη άνοδο του θρησκευτικού φανατισμού σε άλλους λαούς και ένας συμψηφισμός θα κατέγραφε μάλλον άνοδο της θρησκείας. Ούτε στις χώρες της δύσης εξέλιπε η εξουσία κάποιας μορφής «λατρείας». Τα παραδοσιακά ιερατεία έδωσαν τη θέση τους στους «μικρούς θεούς» των εργαστηρίων, στους «ιερείς» της τεχνοκρατίας, στους γκουρού της ιδιοτέλειας, της απληστίας, στους πανίσχυρους οίκους αξιολόγησης και τοκογλύφους αδύναμων χωρών.

Ανάπτυξη, επιστήμη, τεχνική γεννήθηκαν από τη νεωτερική κριτική στη θρησκεία. Οι εκκλησίες αποσχίστηκαν ή απολιθώθηκαν. Το έργο της θείας πρόνοιας έγινε έργο του ανθρώπινου νου. Οι παλιές θεότητες, διαβρωμένες από τη δεισιδαιμονία, ροκανισμένες από την κριτική, κατέρρευσαν. Ομως γεννήθηκαν νέα απόλυτα και καθ’ υπόδειξη δρόμοι για να αποφεύγονται προβλήματα και λύσεις.

Η πίστη λαμβάνει διαφορετικές μορφές ανάλογα με τη γεωγραφική συντεταγμένη και την ιστορική συγκυρία. Του σκοταδισμού και των φρικαλεοτήτων στο όνομά της, αλλά και της ασπίδας ενάντια στην καταπίεση· της παρηγοριάς μέσα σε μια θάλασσα δακρύων, αλλά και του «πλυντηρίου» εγκεφάλων. Η κοινωνία είναι που στοιχειοθετεί τη θρησκεία. Το ξεπέρασμά της ως απατηλής θαλπωρής μέσα σε έναν άκαρδο κόσμο προϋποθέτει την παροχή πραγματικής θαλπωρής. Καμία τέτοια δυνατότητα για το μεγαλύτερο τμήμα του πλανήτη.

Τη θρησκευτική πίστη γεννούν πλήθος κοινωνικοί, υπαρξιακοί, ψυχολογικοί παράγοντες, ξένοι προς τη λογική. Αυτή είναι η αγιάτρευτη αδυναμία της, αλλά και η τεράστια δύναμή της.