Τουρκικές ηγεμονικές τάσεις

Του Αθανασιου Eλλις

Πεπεισμένος ότι αποτελεί εναλλακτικό πόλο γεωπολιτικής ισχύος που δικαιούται να παρεμβαίνει στις παγκόσμιες εξελίξεις εμφανίζεται ο Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος σε μια ακόμη μείζονα διεθνή κρίση επιλέγει να πάρει αποστάσεις από την πολιτική των εταίρων του στο ΝΑΤΟ, υποστηρίζοντας στρατηγικούς στόχους που, παρά τον ανθρωπιστικό μανδύα με τον οποίο τους περιβάλλει, αποπνέουν κυνισμό.

Μετά την ευθεία σύγκρουση με το Ισραήλ, τη διαφοροποίηση από τη Δύση στον χειρισμό του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, και τις αρχηγικές εκκλήσεις στον Χόσνι Μουμπάρακ να αποχωρήσει, ο Τούρκος πρωθυπουργός τώρα τάσσεται ενάντια σε οποιαδήποτε παρέμβαση στη Λιβύη, ακόμη και στην επιβολή κυρώσεων, καλώντας τη διεθνή κοινότητα να αντιμετωπίσει την κατάσταση με γνώμονα «τις ανάγκες του λιβυκού λαού και όχι τα οικονομικά συμφέροντα που σχετίζονται με το πετρέλαιο», αλλά παρά τη δημοκρατική επικάλυψη που επιχειρείται, τα πραγματικά κίνητρα είναι άλλα: τουρκικές εταιρείες έχουν υπογράψει με το καθεστώς Καντάφι συμβόλαια ύψους 15 δισ. δολαρίων, οι εξαγωγές της Τουρκίας στη Λιβύη φθάνουν τα 2 δισ. ετησίως, ενώ στη χώρα εργάζονται περισσότεροι από 20.000 Τούρκοι.

Ο Ταγίπ Ερντογάν και ο στενός συνεργάτης του Αχμέτ Νταβούτογλου εκπέμπουν μια υπερβολική αυτοπεποίθηση, που από πολλούς περιγράφεται ως αλαζονεία, στις σχέσεις και με τους δύο πυλώνες της Δύσης, τις ΗΠΑ και την Ε. Ε., τους οποίους επιμένουν να θεωρούν ισότιμους εταίρους. Σε επανειλημμένες περιπτώσεις έχουν επισημάνει ότι η Ευρώπη έχει ανάγκη την Τουρκία και όχι το αντίστροφο, χωρίς φυσικά να εξηγούν επαρκώς γιατί, εάν όντως ισχύει αυτό, η Αγκυρα είναι αυτή που πιέζει για να ενταχθεί στην Ε. Ε. και η τελευταία επί δεκαετίες αναβάλλει μια τέτοια εξέλιξη, ενώ προσφάτως τα σημαντικότερα μέλη της αντιπροτείνουν μια «ειδική σχέση».

Είναι χαρακτηριστική η ένταση που δημιουργήθηκε με τη Γαλλία όταν την περασμένη εβδομάδα ο Νικολά Σαρκοζί επέλεξε να μεταβεί στην Αγκυρα για λίγες μόλις ώρες ως προεδρεύων του G20 και όχι ως πρόεδρος της Γαλλίας. Συχνά, μάλιστα, ο ευέξαπτος Τούρκος πρωθυπουργός υποκύπτει στον παρορμητισμό του, με πιο χαρακτηριστική τη δημόσια φραστική επίθεση που είχε εξαπολύσει κατά του Ισραηλινού προέδρου Σιμόν Πέρες πριν από δύο χρόνια στο Νταβός.

Οι ηγεμονικές εμφανίσεις του κ. Ερντογάν δεν περιορίζονται εντός της Τουρκίας. Πριν από δύο εβδομάδες έκανε μια «εκρηκτική» ομιλία στο Ντίσελντορφ όπου απευθύνθηκε στους Γερμανούς τουρκικής καταγωγής λέγοντας «είστε οι πολίτες μου», προκαλώντας εύλογες αντιδράσεις στον πολιτικό κόσμο και τα μέσα ενημέρωσης της Γερμανίας.

Με ανάλογο τρόπο προσεγγίζουν οι κ. Ερντογάν και Νταβούτογλου τα Βαλκάνια, τα οποία, με παραπομπές στην οθωμανική αυτοκρατορία, προβάλλουν ως φυσικό χώρο επιρροής της Τουρκίας. Υπό αυτό το πρίσμα θα πρέπει να ερμηνεύονται και οι κατά τα άλλα θετικές δηλώσεις του Τούρκου υπ. Εξωτερικών περί «γέφυρας φιλίας» της μουσουλμανικής μειονότητας της Θράκης σε όλα τα μέλη της οποίας αποδίδεται, για ευνόητους λόγους, τουρκική εθνική καταγωγή.

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ