«Οι φιλάνθρωποι µε τα κουρελιασµένα παντελόνια».

Του ΜΙΧΑΛΗ ΜΗΤΣΟΥ

Πριν από έναν ακριβώς αιώνα, στις 3 Φεβρουαρίου 1911, πέθανε από φυµατίωση ένας ιρλανδός ζωγράφος και συγγραφέας που τον έλεγαν Ρόµπερτ Τρέσελ. Γεννήθηκε στο ∆ουβλίνο, µεγάλωσε στη Νότια Αφρική κι ύστερα εγκαταστάθηκε στην Αγγλία, όπου ασχολήθηκε εκτενώς µε τη σχέση ανάµεσα στην εργατική τάξη και τους εργοδότες της. Οι λόγοι που αφοσιώθηκε σε αυτό το θέµα ήταν η φτώχεια και η εκµετάλλευση που γνώρισε ο ίδιος, καθώς και ο φόβος του ότι αν αρρώσταινε θα έβαζαν αυτόν και την κόρη του – την οποία µεγάλωνε µόνος του – σε πτωχοκοµείο.

Τρία χρόνια µετά τον θάνατό του, και αφού είχε απορριφθεί από τρεις εκδοτικούς οίκους, κυκλοφόρησε το πιο γνωστό του βιβλίο, µε τίτλο «Οι φιλάνθρωποι µε τα κουρελιασµένα παντελόνια».  

Οι φιλάνθρωποι εν προκειµένω είναι οι εργάτες που, κατά την άποψη του συγγραφέα, συναινούν µε την εκµετάλλευσή τους από τους εργοδότες τους, µε αποτέλεσµα να κάνουν τους τελευταίους πλούσιους κι ευτυχισµένους. Οι συγκεκριµένοι εργάτες δουλεύουν για την ανακαίνιση ενός σπιτιού στο Μάγκσµπορο, που στην πραγµατικότητα είναι το Χάστινγκς, η πόλη όπου ζούσε ο Τρέσελ. Ενας από αυτούς, ο Φρανκ Οουεν, διαφωνεί µε τη µοιρολατρική στάση που κρατούν οι συνάδελφοί του και προσπαθεί να τους πείσει να ξεσηκωθούν. Αλλά εκείνοι πιστεύουν ότι ανήκουν σε ένα σύστηµα το οποίο δεν έχουν τη δύναµη – ούτε καν την επιθυµία – να αλλάξουν. Αυτός είναι ο σοσιαλιστής, κι εκείνοι είναι οι ακούσιοι σύµµαχοι του συστήµατος που τους εκµεταλλεύεται.

Η απαισιοδοξία και ο κυνισµός εκείνων των εργατών απηχούσαν το γενικότερο κλίµα που επικρατούσε εκείνη την εποχή. Το Εργατικό Κόµµα είχε µόλις ιδρυθεί και γενική ήταν η πεποίθηση ότι δεν αποτελούσε σοβαρή εναλλακτική λύση στο υπάρχον σύστηµα. Αυτή η µοιρολατρία επιβράδυνε τις µεταρρυθµίσεις, επισηµαίνει στην «Γκάρντιαν» ο βετεράνος Εργατικός ηγέτης Τόνι Μπεν, που στα 86 του χρόνια εξακολουθεί να αρθρογραφεί και να µάχεται για τις ιδέες του. 

Σε µια αντίστοιχη µοιρολατρία προσκρούουν και σήµερα όσοι υποστηρίζουν ότι το καπιταλιστικό σύστηµα πρέπει να αντικατασταθεί από µια νέα και πιο ριζοσπαστική σοσιαλιστική κοινωνία. Οµως τα γεγονότα στην Τυνησία και την Αίγυπτο µάς δείχνουν ότι το βασικό συστατικό κάθε µεγάλης αλλαγής στη ιστορία είναι η πεποίθηση αυτών που τη ζητούν ότι µπορούν να πετύχουν τον στόχο τους. Και η αποφασιστικότητά τους να αγωνιστούν γι’ αυτό που θεωρούν δίκαιο.

Να γιατί «Οι φιλάνθρωποι µε τα κουρελιασµένα παντελόνια» είναι ένα πάντα επίκαιρο βιβλίο. Και ο Φρανκ Οουεν, µια πηγή έµπνευσης για όσους πιστεύουν ότι τίποτα δεν µπορεί να αλλάξει. Αν θέλουµε την πρόοδο – γράφει ο Τόνι Μπεν – πρέπει να πιστέψουµε σ’ αυτήν. Αλλά ακόµη κι αν δεν πιστεύουµε, ας αποτίσουµε φόρο τιµής σ’ έναν άνθρωπο που παρέµεινε σε όλη του τη ζωή αγνός, ροµαντικός και αδιάφθορος.