Η γέννηση ενός μύθου

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Η ιστορία είναι παλιά, άδοξα απόμακρη, μολονότι έχει πολλάκις αναβαπτιστεί στον άφθαρτο ολολυγμό των θυμάτων.  

Αρχισε το 1946, όταν η Διάσκεψη Ειρήνης των Παρισίων επιδίκασε στη χώρα μας την καταβολή από το γερμανικό κράτος: 7,1 δισ. δολαρίων ως επανόρθωση για τις καταστροφές που προξένησαν στη χώρα τα γερμανικά στρατεύματα· 3,5 δισ. δολαρίων για την εξόφληση ων αναγκαστικών δανείων της Τραπέζης της Ελλάδος προς το Γ΄ Ράιχ· αποζημιώσεων στα θύματα των θηριωδιών. Επίσης την επιστροφή των αρχαιολογικών θησαυρών που άρπαξαν οι Γερμανοί στην κατοχή (πηγή: Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα).  

Η Γερμανία αρνείται δεκαετίες τώρα οποιαδήποτε οφειλή, ισχυριζόμενη ότι κατέβαλε το 1960 στην Ελλάδα αποζημίωση 115 εκατ. μάρκων (όταν οι επανορθώσεις - αποζημιώσεις είχαν εκτιμηθεί σε αρκετά δισ. δολάρια), μετά τη σύμβαση που υπέγραψε με το ελληνικό κράτος, με την οποία ρυθμίστηκαν και άλλα ζητήματα, όπως η αποφυλάκιση του εγκληματία πολέμου Μαξ Μέρτεν και η παραπομπή όλων των ενεργών ναζί σε δίκη στη Γερμανία (δεν καταδικάστηκε ποτέ κανείς).

Το 1995 ο Ανδρέας Παπανδρέου έδωσε εντολή στον Ελληνα πρέσβη στη Βόννη να ζητήσει την έναρξη διαπραγματεύσεων για την τακτοποίηση των γερμανικών οφειλών. 

Ο δικηγόρος Γ. Σταμούλης πέτυχε το 1997 τη δικαίωση από την ελληνική Δικαιοσύνη των 218 θυμάτων του Διστόμου και την αποζημίωση των συγγενών τους με 28 δισ. δολάρια μέσω κατασχέσεων ακινήτων του Ινστιτούτου Γκαίτε και της Γερμανικής Αρχαιολογικής Σχολής. Η κατάσχεση δεν εγκρίθηκε από δύο υπουργούς Δικαιοσύνης. Το 2002 συγκροτήθηκε Ειδικό Δικαστήριο που ανέτρεψε την απόφαση της Ολομέλειας του Αρείου Πάγου, η οποία είχε υιοθετήσει την απόφαση του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς υπέρ των θυμάτων του Διστόμου και κατά της Γερμανίας η οποία ζητούσε ακύρωση της απόφασης, στη βάση του «δικαιώματος της ετεροδικίας».  

Στο αρχείο μπήκαν, μαζί με την απόφαση για το Δίστομο, και οι 80.000 αγωγές κατά της Γερμανίας που είχαν υποβληθεί από Ελληνες πολίτες σε όλα τα πρωτοδικεία της χώρας. 

Ο Γ. Σταμούλης κατέφυγε στη Φλωρεντία όπου υπάρχουν γερμανικά ακίνητα και προέβη σε κατασχέσεις. Το γερμανικό Δημόσιο προσέφυγε στα δικαστήρια κατά της κατάσχεσης, η υπόθεση έφτασε στο Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο της γείτονος που αναγνώρισε το δικαίωμα της εκτέλεσης στην Ιταλία της απόφασης του Πρωτοδικείου Λιβαδειάς. Η Γερμανία προσέφυγε στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης κατά της απόφασης...

Αλλη μία ιστορία επονείδιστων παραχωρήσεων και δραματικής απροθυμίας των ελληνικών κυβερνήσεων να διεκδικήσουν τα οφειλόμενα. 

Η σημερινή έμπλεος συμβολισμών παρέμβαση της κυβέρνησης στην προσφυγή της Γερμανίας στο Δικαστήριο της Χάγης κατά της απόφασης του Ανώτατου Δικαστηρίου της Ιταλίας ερμηνεύτηκε ποικιλοτρόπως. Από ορισμένους ως ρήξη με τις παρελθούσες κυβερνητικές πρακτικές, από άλλους ως κοροϊδία, ως κίνηση που θα διευκολύνει τη δικαστική νίκη των Γερμανών. 

Η ίδια η κυβέρνηση την «αποσυνδέει» από την κοινωνικο-οικονομική συγκυρία. Ομως, η παρέμβαση αυτή ήδη λαμβάνει τη δυναμική ενός μύθου με τη μορφή της προσπάθειας να αναστηλωθεί το ηθικό των ισχυρά δοκιμαζόμενων Ελλήνων... Τόσο μεγάλη είναι η ανάγκη για ένα αδιόρατο σήκωμα του σκυμμένου κεφαλιού που θα προσδώσει στη χώρα ένα, λιλιπούτειο έστω, ανάστημα.