Του ΑΝΔΡΕΑ ΠΑΝΤΑΖΟΠΟΥΛΟΥ (Καθηγητή στο ΑΠΘ) «Η εμφάνιση των κατακερματισμένων κοινωνιών, χωρίς πολιτικότητα, που επιβάλλουν μια ριζική αποπολιτικοποίηση, μπορεί να εικονογραφηθεί γελοιογραφικά με το παράδειγμα του εμιράτου του Dubai [...].
Στον αυτο-εγκωμιαστικό λόγο του, το Dubai παρουσιάζεται σαν "παγκόσμια πόλη" και "διηπειρωτικό σταυροδρόμι" που απολαμβάνει την πιο γρήγορη ανάπτυξη του κόσμου. Εδώ συναντάμε ένα κοκτέιλ αχαλίνωτης φιλελεύθερης οικονομίας (το κράτος "νυχτοφύλακας" σέβεται αυστηρά την αρχή του οικονομικού μη-παρεμβατισμού), πολυπολιτισμικότητας, τουρισμού, λαθρεμπορίου, πλαστογραφίας, εξαιρετικά χαμηλών φόρων και δασμών, υπερπολυτέλειας πλάι στο θέαμα της ακραίας φτώχειας και δεσποτισμού [...].
»Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι αποτελεί το πρότυπο των νέων υβριδικών καθεστώτων που πολλαπλασιάζονται στον πρώην τρίτο κόσμο και στην πρώην σοβιετική αυτοκρατορία: μίγματα ξέφρενου νεοφιλελευθερισμού, πολυπολιτισμικού παζαριού, καθιερωμένης διαφθοράς και δεσποτισμού (με ή χωρίς δημοκρατική πρόσοψη). Σε αυτά τα δεσποτικά καθεστώτα (που εκουσίως αποφεύγουν την υπερβολικά κραυγαλέα μορφή της στρατιωτικής δικτατορίας), η εξουσία μονοπωλείται από ένα άτομο, από μια οικογένεια ή από μια ομάδα, ενώ η μοναδική πολιτισμική νόρμα είναι ο πλουτισμός -υποτίθεται ότι οι μη-πολίτες αποδέχονται να ζήσουν σύμφωνα με τη μοναδική αυτή νόρμα.
»Ο πληθυσμός του είναι κοσμοπολίτικος (αν όχι "μιγαδοποιημένος"): η πολυπολιτισμικότητα εκφράζει εδώ μια εκ των πραγμάτων ανοχή, αυστηρά εργαλειακή (ανέχονται ό,τι δεν μπορούν να εμποδίσουν), απέναντι σε συλλογικές ταυτότητες και διαφορές, κυρίως θρησκευτικές. Αυτός ο πολυεθνοτικός και πολυεθνικός πολιτισμός αποτελείται από μια πλειονότητα ξένων: οι αυτόχθονες-πολίτες δεν ξεπερνούν το 15% του συνολικού πληθυσμού. Η συντριπτική πλειονότητα των ξένων μόνιμων κατοίκων αποτελείται, από τη μία, από επιχειρηματίες, και, από την άλλη, από μετανάστες χειρώνακτες, που στερούνται εντελώς κάθε πολιτικό δικαίωμα.
»Η παρουσία αυτών των μη-πολιτών βρίσκεται στη βάση του πολλαπλασιασμού των ξένων ιδιωτικών σχολείων. Τέτοιος είναι ο πίνακας της κοσμοπολίτικης ουτοπίας, έτσι όπως πραγματώνεται σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη. Ας τον σχολιάσουμε. Ο περιστασιακός αυτός πληθυσμός δεν αποτελεί λαό, τα άτομα-επιχειρηματίες που διασταυρώνονται εδώ δεν είναι ενεργοί πολίτες, τούτη η αλλόκοτη πόλη-κράτος δεν αποτελεί πολιτική κοινότητα. Αυτός ο κατακερματισμένος πληθυσμός δεν έχει ούτε ιστορία ούτε μνήμη, στερείται αυτο-εικόνας, τα ετερογενή μέλη του ζουν χωρίς να μοιράζονται έναν κοινό νοηματικό ορίζοντα, χωρίς κοινές αναμνήσεις.
»Οι νόρμες της ύπαρξής τους είναι αυτές του εμπορευματικού χώρου, όπου η ιδέα του κοινού καλού στερείται νοήματος. Ετσι ο κατακερματισμός βασιλεύει σε όλα τα επίπεδα. Μια τέτοια απολιτική οντότητα δεν έχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον: η χρονικότητά της είναι αυτή του αιώνιου παρόντος, πάνω στο μοντέλο της επιταχυνόμενης ταχύτητας των συναλλαγών [...].
»Μια πολιτική κοινότητα είναι δημοκρατική μόνο αν τα μέλη της (ιδεωδώς αυτόνομα υποκείμενα) έχουν από κοινού προβλήματα να λύσουν, έχουν συνείδηση αυτού του γεγονότος, και αναζητούν να προσδιορίσουν, στην αρένα του συγκρουσιακού πλουραλισμού των αξιών, προσανατολισμούς ικανούς να εκπληρωθούν, στο μέτρο του εφικτού, ως κοινό πεπρωμένο. Πράγμα που προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πολιτικού χώρου ως τόπου αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών, που δεσμεύονται στο μέτρο που ζουν μέσα στη διάρκεια, και ξέρουν ότι μπορούν να στηρίζονται σε σχετικά σταθερούς θεσμούς.
»Οι συγκαιρινές νεο-δημοκρατικές κοινωνίες είναι κοινωνίες αποχής, όπου διασταυρώνονται χωρίς να βλέπονται φευγαλέες συναθροίσεις ατόμων που δεν τα συνδέει κανένα αίσθημα συνανήκειν ή συνυπευθυνότητας, καμία δέσμευση σε ένα συλλογικό πρόταγμα [...]. Λείπει ο "χρόνος" για να μπορέσουν να εγκαθιδρυθούν σχέσεις αλληλεγγύης [...]».
Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ, Παγκοσμιοποίηση και δημοκρατία, Μετ.: Ν. Κούρκουλος, Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2002.
Για την αντιγραφή Ανδρέας Πανταζόπουλος.
Στον αυτο-εγκωμιαστικό λόγο του, το Dubai παρουσιάζεται σαν "παγκόσμια πόλη" και "διηπειρωτικό σταυροδρόμι" που απολαμβάνει την πιο γρήγορη ανάπτυξη του κόσμου. Εδώ συναντάμε ένα κοκτέιλ αχαλίνωτης φιλελεύθερης οικονομίας (το κράτος "νυχτοφύλακας" σέβεται αυστηρά την αρχή του οικονομικού μη-παρεμβατισμού), πολυπολιτισμικότητας, τουρισμού, λαθρεμπορίου, πλαστογραφίας, εξαιρετικά χαμηλών φόρων και δασμών, υπερπολυτέλειας πλάι στο θέαμα της ακραίας φτώχειας και δεσποτισμού [...].
»Αυτό που έχει σημασία, είναι ότι αποτελεί το πρότυπο των νέων υβριδικών καθεστώτων που πολλαπλασιάζονται στον πρώην τρίτο κόσμο και στην πρώην σοβιετική αυτοκρατορία: μίγματα ξέφρενου νεοφιλελευθερισμού, πολυπολιτισμικού παζαριού, καθιερωμένης διαφθοράς και δεσποτισμού (με ή χωρίς δημοκρατική πρόσοψη). Σε αυτά τα δεσποτικά καθεστώτα (που εκουσίως αποφεύγουν την υπερβολικά κραυγαλέα μορφή της στρατιωτικής δικτατορίας), η εξουσία μονοπωλείται από ένα άτομο, από μια οικογένεια ή από μια ομάδα, ενώ η μοναδική πολιτισμική νόρμα είναι ο πλουτισμός -υποτίθεται ότι οι μη-πολίτες αποδέχονται να ζήσουν σύμφωνα με τη μοναδική αυτή νόρμα.
»Ο πληθυσμός του είναι κοσμοπολίτικος (αν όχι "μιγαδοποιημένος"): η πολυπολιτισμικότητα εκφράζει εδώ μια εκ των πραγμάτων ανοχή, αυστηρά εργαλειακή (ανέχονται ό,τι δεν μπορούν να εμποδίσουν), απέναντι σε συλλογικές ταυτότητες και διαφορές, κυρίως θρησκευτικές. Αυτός ο πολυεθνοτικός και πολυεθνικός πολιτισμός αποτελείται από μια πλειονότητα ξένων: οι αυτόχθονες-πολίτες δεν ξεπερνούν το 15% του συνολικού πληθυσμού. Η συντριπτική πλειονότητα των ξένων μόνιμων κατοίκων αποτελείται, από τη μία, από επιχειρηματίες, και, από την άλλη, από μετανάστες χειρώνακτες, που στερούνται εντελώς κάθε πολιτικό δικαίωμα.
»Η παρουσία αυτών των μη-πολιτών βρίσκεται στη βάση του πολλαπλασιασμού των ξένων ιδιωτικών σχολείων. Τέτοιος είναι ο πίνακας της κοσμοπολίτικης ουτοπίας, έτσι όπως πραγματώνεται σε ορισμένες περιοχές του πλανήτη. Ας τον σχολιάσουμε. Ο περιστασιακός αυτός πληθυσμός δεν αποτελεί λαό, τα άτομα-επιχειρηματίες που διασταυρώνονται εδώ δεν είναι ενεργοί πολίτες, τούτη η αλλόκοτη πόλη-κράτος δεν αποτελεί πολιτική κοινότητα. Αυτός ο κατακερματισμένος πληθυσμός δεν έχει ούτε ιστορία ούτε μνήμη, στερείται αυτο-εικόνας, τα ετερογενή μέλη του ζουν χωρίς να μοιράζονται έναν κοινό νοηματικό ορίζοντα, χωρίς κοινές αναμνήσεις.
»Οι νόρμες της ύπαρξής τους είναι αυτές του εμπορευματικού χώρου, όπου η ιδέα του κοινού καλού στερείται νοήματος. Ετσι ο κατακερματισμός βασιλεύει σε όλα τα επίπεδα. Μια τέτοια απολιτική οντότητα δεν έχει ούτε παρελθόν ούτε μέλλον: η χρονικότητά της είναι αυτή του αιώνιου παρόντος, πάνω στο μοντέλο της επιταχυνόμενης ταχύτητας των συναλλαγών [...].
»Μια πολιτική κοινότητα είναι δημοκρατική μόνο αν τα μέλη της (ιδεωδώς αυτόνομα υποκείμενα) έχουν από κοινού προβλήματα να λύσουν, έχουν συνείδηση αυτού του γεγονότος, και αναζητούν να προσδιορίσουν, στην αρένα του συγκρουσιακού πλουραλισμού των αξιών, προσανατολισμούς ικανούς να εκπληρωθούν, στο μέτρο του εφικτού, ως κοινό πεπρωμένο. Πράγμα που προϋποθέτει την ύπαρξη ενός πολιτικού χώρου ως τόπου αλληλεγγύης μεταξύ των πολιτών, που δεσμεύονται στο μέτρο που ζουν μέσα στη διάρκεια, και ξέρουν ότι μπορούν να στηρίζονται σε σχετικά σταθερούς θεσμούς.
»Οι συγκαιρινές νεο-δημοκρατικές κοινωνίες είναι κοινωνίες αποχής, όπου διασταυρώνονται χωρίς να βλέπονται φευγαλέες συναθροίσεις ατόμων που δεν τα συνδέει κανένα αίσθημα συνανήκειν ή συνυπευθυνότητας, καμία δέσμευση σε ένα συλλογικό πρόταγμα [...]. Λείπει ο "χρόνος" για να μπορέσουν να εγκαθιδρυθούν σχέσεις αλληλεγγύης [...]».
Πιερ-Αντρέ Ταγκιέφ, Παγκοσμιοποίηση και δημοκρατία, Μετ.: Ν. Κούρκουλος, Αθήνα, Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου, 2002.
Για την αντιγραφή Ανδρέας Πανταζόπουλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου