Συντεταγμένη πολιτεία ή αδειανή φυλλάδα;

Tης Τασουλας Καραϊσκακη

Οπως κι αν εξελιχθούν τα πράγματα στο μέλλον, με εφαρμογή των συμβάσεων ή μη, η Ελλάδα θα γυρίσει πίσω δεκαετίες, θα γίνει μετακατοχική, λένε πολλοί. Ομως πέρα από τις προφανείς ομοιότητες μεταξύ της σημερινής εκπτώχευσης της κοινωνίας και της μεταπολεμικής περιόδου, η σύγκριση αναδεικνύει και πολλές διαφορές.

Τότε, μετεμφυλιακή ξεθεμελιωμένη Ελλάδα με βαθιά κοινωνικά χαρακώματα, ασταθείς εξαρτημένες κυβερνήσεις, παρακράτος, υπερκράτος, αναμορφωτήρια ψυχών, τρόμο, χωριά ερημωμένα από στερήσεις και απελπισία. Τέφρα, αίμα και δάκρυα. Ελλάδα του ξενιτεμού, αλλά του χωματόδρομου, της φτώχειας με φιλότιμο, της ανεμελιάς, των αυθόρμητων συνάξεων, των γυναικόπαιδων στις εξώθυρες... Δεν μοιάζει με τη σημερινή Ελλάδα του βίαιου περάσματος στη δημοσιονομική καταβαράθρωση, με τα νέα κοινωνικά χαρακώματα (γηγενείς - παράνομοι αλλοδαποί), τη διήθηση του παγκοσμιοποιημένου εγκλήματος. Σήμερα δεν βγαίνουμε από αγώνες, έπη, θυσίες, αλληλοσπαραγμούς, αλλά από μια όχι ακόμη πληρωμένη ευημερία, σε ένα δύσκολο, δυσβάσταχτο αύριο (όμως το ίδιο ταπεινωμένοι, επαίτες). Η νέα φτώχεια είναι θαρρείς πιο δυσανάγνωστη, πιο πολυπρόσωπη, πιο μόνιμη (όμως, ξανά, με κατονομασμένους υπαίτιους).

Πώς θα ξεφύγει η χώρα από τη μέγγενη της ύφεσης; Ποιοι θα είναι ο νέοι φορείς ανάπτυξης και στα χέρια ποιου;

1944 - 1953, 18 κυβερνήσεις και 8 υποτιμήσεις της δραχμής. Στο μεταξύ έρχεται η αμερικανική βοήθεια (366 εκατ. δολ.). Ως το 1955 τρία εξωτερικά δάνεια (145 εκατ. δολ.). 1953-1961, κρατικός παρεμβατισμός (έργα υποδομής, κρατικές επενδύσεις σε βιομηχανίες ηλεκτρισμού, ζάχαρης, λιπασμάτων), αστυφιλία και από τους υψηλότερους ρυθμούς αύξησης του ΑΕΠ - η Ελλάδα δεύτερη περισσότερο αναπτυσσόμενη χώρα στην Ευρώπη μετά τη Δ. Γερμανία. 

Κρίση του ’61-’62, στροφή στη διεθνή αγορά και την ιδιωτική πρωτοβουλία, ραγδαία ανάκαμψη με την ανεξέλεγκτη αντιπαροχή και με τα γνωστά «4 πόδια» (ναυτιλιακό, μεταναστευτικό, τουριστικό συνάλλαγμα, εξαγωγές αγροτικών προϊόντων). 1967-74, αθρόα χορήγηση δανείων που δεν αποπληρώνονται και τριπλασιασμός των εξωτερικών δανείων. 

1975-1979, κρίση. 1979, το δημόσιο χρέος στο 23% του ΑΕΠ. 1980-1995 στασιμότητα. 1995, το δημόσιο χρέος στο 135% του ΑΕΠ. 

1996 -2008 φάση σύγκλισης της ελληνικής οικονομίας με τις οικονομίες της Ε. Ε. Το 2008 η παραγωγικότητα είναι στο 92% του ευρωπαϊκού μέσου όρου και η Ελλάδα με 30.681 δολάρια αγοραστικής δύναμης ανά κάτοικο στην 22η θέση των προηγμένων οικονομιών του κόσμου. Κι έπειτα, αιφνιδίως, η πτώση... 

Τέλη 2009 ανεξέλεγκτη δημοσιονομική κρίση. Οι ειδικοί το είχαν δει. «Τη δεκαετία πριν από την κρίση το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 44%, αλλά ο λόγος χρέος/ΑΕΠ παρέμεινε σταθερός στο 100%, διότι οι κυβερνήσεις αύξαναν παράλληλα και το χρέος, καθώς μείωναν τους συντελεστές φορολόγησης του κεφαλαίου και της μεγάλης περιουσίας, άρα και τα δημόσια έσοδα» (Γ. Μηλιός).

Σε τι θα μεταμορφωθεί το κατεδαφισμένο ελληνικό σύμπαν; 

Το ’60 ήταν «ατέλειωτη παράγκα» (Δ. Σαββόπουλος). Αύριο, τι, μια συντεταγμένη ευρωπαϊκή κοινωνία ή «μια αδειανή φυλλάδα» (Ν. Καββαδίας);