Νέα υποβάθμιση «κόλαφος» από τη Moody’s...

Tης ZEZAΣ ZHKOY

Στη σύγχρονη ιστορία τα κρατικά ομόλογα μιας χώρας-μέλους της Ζώνης του Ευρώ θεωρούνται πλέον πιο ριψοκίνδυνα και από αυτά των «πεινασμένων» χωρών, μετά τη νέα υποβάθμιση «χαστούκι» από τη Moody’s. Σε Caa1, από Β1, με αρνητικές προοπτικές, υποβάθμισε ο οίκος την πιστοληπτική ικανότητα της Ελλάδας. Η Moody’s εκτιμά πως οι πιθανότητες χρεοκοπίας βρίσκονται στο 50%. Η Ελλάδα είναι η πρώτη χώρα της Ζώνης του Ευρώ που υφίσταται αυτή την ταπεινωτική -πλην περίεργη- μεταχείριση της υποβάθμισης σε αυτό το επίπεδο. Προφανώς αυτοί ξέρουν καλά το πώς παίζεται το παιχνίδι.

Το να αφεθεί ένα ευρωπαϊκό κράτος να βρεθεί σε κατάσταση στάσης πληρωμών του χρέους του, θα έχει καταστροφικές συνέπειες ντόμινο επί των τραπεζών που διατηρούν κρατικούς ομολογιακούς τίτλους. Εάν ένα ευρωπαϊκό κράτος χρεοκοπήσει ή εάν κάνει στάση πληρωμών στο δημόσιο χρέος του, τότε η Ευρώπη θα υποχρεωθεί να διασώσει τις τράπεζες που διατηρούν ομόλογα του κράτους αυτού με βαρύ κόστος. Ισως, αυτό να είναι το πείραμα και εμείς το πειραματόζωο.

Ενα από τα κρίσιμα προβλήματά τους είναι τα κρατικά χρέη και ο κίνδυνος χρεοκοπιών κρατών. Μέχρι πρόσφατα ακόμη και αφού είχε ξεσπάσει το δημοσιονομικό σοκ της Ελλάδας, οι τράπεζες στον δυτικό κόσμο δεν ανησυχούσαν και τόσο γι’ αυτά τα θέματα, καθώς θεωρούνταν απόλυτα βέβαιο ότι η πιστοληπτική ικανότητα των χωρών της Ευρωζώνης και των ΗΠΑ ήταν απόλυτα ασφαλής.

Με το ΔΝΤ να έχει ήδη αποφασίσει τη «στάση πληρωμών» προς την Ελλάδα, θεωρώντας ότι η χώρα δεν πληροί πλέον τις προϋποθέσεις που θα του επέτρεπαν να συνεχίσει τη χρηματοδότηση καταβάλλοντας την 5η δόση, οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο αναζητούν τρόπους για να καλύψουν τη «μαύρη» τρύπα που δημιουργείται.Το ΔΝΤ εκτιμά ότι στην περίπτωση της Ελλάδας οι εγγυήσεις αυτές δεν υφίστανται πλέον για να επαναλάβει τις πληρωμές του, οι οποίες ως γνωστόν αναλογούν στο 30% των δανείων προς την Ελλάδα.  

Οι τρεις μεγάλοι αγγλοσαξονικοί οίκοι -Standard & Poor’s, Μoody’s και Fitch- επικρίθηκαν έντονα από την αρχή της χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2007, καθώς απέτυχαν να αξιολογήσουν σωστά τις υποχρεώσεις ενυπόθηκων δανείων (CBOS), των αμερικανικών τραπεζών. Τους τελευταίους μήνες, αρκετοί Ευρωπαίοι αξιωματούχοι έχουν επικρίνει έντονα τους οίκους αξιολόγησης. Αλλωστε, είναι προφανώς σκόπιμο να μη συνεχίσει να υπάρχει ένα διεθνές ολιγοπώλιο των τριών οίκων που καθιστά αναγκαία τη δημιουργία ενός οίκου αξιολόγησης με αυστηρά ευρωπαϊκή δομή.

Ο κίνδυνος χρεοκοπίας του ελληνικού κράτους και της κήρυξης στάσης πληρωμών, είναι υπαρκτός και αυτό γίνεται αντικείμενο κερδοσκοπίας. Μοιραίως, οι ελληνικές τράπεζες που έχουν φορτωθεί με τα ελληνικά ομόλογα, θα επηρεαστούν. Στην πράξη, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα, πλήρως εξαρτημένο από τη χρηματοδότησή του στην αγορά κεφαλαίων του ευρώ, παγιδεύτηκε από την κρίση του χρέους που έχει οδηγήσει την οικονομία στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Οι ελληνικές τραπεζικές μετοχές καταρρέουν συνεχώς τις τελευταίες εβδομάδες. Επειδή στα βιβλία τους έχει αυξηθεί η περιεκτικότητα σε «τοξικά» ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου. Επειδή οι ρυθμίσεις του ελληνικού Δημοσίου που παροτρύνουν την παύση πληρωμών ιδιωτών και μικρότερων επιχειρήσεων αυξάνουν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Επειδή η φυγή των μεγάλων διεθνών μετόχων από τις ελληνικές τραπεζικές μετοχές είναι ραγδαία. Και επειδή ολοένα και περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν κλείσει τις γραμμές αναχρηματοδότησης γιατί φοβούνται την κατάπτωση των τιτλοποιημένων ελληνικών δανείων.

Υπό κανονικές συνθήκες το ερώτημα πώς οι τράπεζες διαχειρίζονται το ρίσκο των εγγυήσεων που λαμβάνουν από τους άλλους χρηματοοικονομικούς ομίλους που συνεργάζονται, δεν ενδιαφέρει τους κοινούς θνητούς. Ομως δεν ζούμε σε κανονικές συνθήκες. Κατά τη διάρκεια της τελευταίας τριετίας οι υπεύθυνοι διαχείρισης του ρίσκου στις τράπεζες βρέθηκαν αντιμέτωποι με σοκαριστικές δυσκολίες, γεγονότα που κανείς δεν περίμενε ότι θα συμβούν.

«Υπαρκτό» κίνδυνο πτώχευσης ή στάσης πληρωμών θα αντιμετωπίσει η Ελλάδα, προειδοποιούν οι έγκυρες ξένες πένες, αγνοώντας σε επίπεδο ταπείνωσης τις διαβεβαιώσεις -για πολλοστή φορά- όλου του κατεστημένου. Το γεγονός, όμως, είναι ότι η έντονη επαναφορά του θέματος στην επικαιρότητα ανακυκλώνει τη συζήτηση στα επικίνδυνα όρια του συστημικού κινδύνου.