Τα ανύπαρκτα μαξιλάρια της ελληνικής οικονομίας

Γράφει ο Γιώργος Μαύρος

«Είμαι τρομαγμένος!» Αυτή ήταν η πρώτη φράση που ξεστόμισε ο Πωλ Κρούγκμαν, όταν στις αρχές 2009 επισκέφτηκε την Αθήνα, μιλώντας σε εκδήλωση όπου ήταν ο επίτιμος καλεσμένος. Ο τρόμος του βραβευμένου με Νόμπελ οικονομολόγου δεν αφορούσε, τότε, τις προοπτικές της Ελλάδας, αλλά της αμερικανικής οικονομίας, η οποία βρισκόταν κάτω από τη σκιά της μεγάλης πιστωτικής κρίσης που είχε ξεσπάσει ένα χρόνο νωρίτερα και είχε οδηγήσει στην κατάρρευση της μεγάλης επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers μόλις λίγους μήνες πριν. Και με το δίκιο του: για ένα διάστημα οι ΗΠΑ φλέρταραν με την οικονομική κατάρρευση και την κοινωνική διάλυση.

Κι όμως, μέσα στη δική του... «τρομάρα» ο κ. Κρούγκμαν είχε εκφράσει μια νότα αισιοδοξίας για τις χώρες της Ευρώπης, χωρίς να διαχωρίσει την Ελλάδα από αυτές: το γενναιόδωρο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης λειτουργεί πανευρωπαϊκά ως μαξιλάρι έναντι της κρίσης.

Οταν η υγεία και η παιδεία παρέχονται δωρεάν οι πολίτες νιώθουν πιο ασφαλείς να καταναλώσουν, ήταν το επιχείρημα με το οποίο ο κ. Κρούγκμαν επιχείρησε να καθησυχάσει τότε το Αθηναϊκό κοινό. 

Αντίθετα, αυτό που πέτυχε ήταν να φανερώσει την άγνοιά του για δύο θεμελιώδεις ελληνικές «πατέντες»: τα φροντιστήρια και τα φακελάκια Διότι στην Ελλάδα η υγεία και η παιδεία είναι δημόσιες μόνο κατ' όνομα.

Μέχρι σήμερα, αυτό έχει απασχολήσει την κυβέρνηση μόνο από την πλευρά της τεράστιας παραοικονομίας που έχει διαμορφωθεί γύρω από αυτούς τους δύο κλάδους και τις ρεμούλες που γίνονται με το δημόσιο χρήμα. Αντίθετα, οι σοβαρές επιπτώσεις που έχει η de facto κατάργηση του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας και της παιδείας στη συμπεριφορά των Ελλήνων καταναλωτών έχει υποβαθμιστεί.

Η μέση ελληνική οικογένεια καλείται να επιβιώσει τη χαλεπή αυτήν περίοδο γνωρίζοντας ότι πρέπει να εξοικονομήσει πολύτιμους πόρους για να πληρώνονται τα πάσης φύσεως φροντιστήρια των παιδιών αλλά και υπό την απειλή μεγάλης οικονομικής δυσχέρειας σε περίπτωση προβλημάτων υγείας. Στην πράξη, δηλαδή, η κατ΄ ουσίαν μη δημόσια υγεία και παιδεία στη χώρα μας λειτουργεί ως ένα πρόσθετο χαράτσι, αντίστοιχο μιας μεγάλης αύξησης στη φορολογία.

Αν, όμως, ο μέσος Ελληνας ήξερε ότι σε περίπτωση ενδεχόμενου προβλήματος υγείας του ιδίου ή μέλους της οικογένειάς του, απλώς θα εισερχόταν σε κάποιο νοσοκομείο και όντως δεν θα χρειαζόταν να πληρώσει δεκάρα ή ότι για να πάρουν τα παιδιά του τις απαραίτητες γι' αυτά γνώσεις θα αρκούσε να πάνε στο δημόσιο σχολείο και μόνο, τότε σύμφωνα με τον κ. Κρούγκμαν θα αντιμετώπιζε τις όποιες μειώσεις στο μισθό ή τη σύνταξή του και τις όποιες ανατιμήσεις σε καύσιμα, τρόφιμα και λογαριασμούς, με πολύ μεγαλύτερη αισιοδοξία και σαφέστατα υψηλότερη κατανάλωση σε σχέση με σήμερα. Η ύφεση θα είχε πολύ μικρότερη έκταση ή ενδεχομένως να μην ερχόταν ποτέ.

Ως Αμερικανός, ο κ. Κρούγκμαν καλεί σήμερα την κυβέρνηση Ομπάμα να βγάλει τις ΗΠΑ από την κρίση στηρίζοντας το σύστημα δημόσιας υγείας και αυξάνοντας τους φόρους στους «έχοντες», χωρίς να δίνει σημασία στις φιλελεύθερες φωνές που ζητούν φοροαπαλλαγές. Αν ήταν Ελληνας, πιθανότατα θα υποστήριζε ότι η άμεση καταπολέμηση των «στρεβλώσεων» εκείνων που καταργούν στην πράξη το δημόσιο χαρακτήρα της υγείας και της παιδείας στην Ελλάδα, ίσως συνέβαλε περισσότερο στην «επανεκκίνηση» της ελληνικής οικονομίας απ' ότι τα όποια «παιχνίδια» με τους φορολογικούς συντελεστές...