Καθηγητή Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Lile1.
Στις 7 Απριλίου, η Επιτροπή για τη Νομισματική Πολιτική της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας συνεδρίασε στη Φραγκφούρτη και έλαβε την απόφαση να αυξήσει το βασικό της επιτόκιο.
Δεν ήταν έκπληξη καθώς οι πρόσφατες δηλώσεις του προέδρου της, Ζαν-Κλοντ Τρισέ, και του μέλους του διευθυντηρίου της Γιούργκεν Σταρκ είχαν αφήσει να διαφανεί ότι θα συνέβαινε πολύ σύντομα. Δεδομένης της αύξησης της τιμής των πρώτων υλών και της ενέργειας, οι ευρωπαϊκές νομισματικές αρχές επιθυμούν να αποτρέψουν το ενδεχόμενο της πυροδότησης ενός «πληθωριστικού φαύλου κύκλου», ο οποίος θα οφείλεται στην αύξηση της τιμής των εισαγόμενων πρώτων υλών. Στη γλώσσα των κεντρικών τραπεζιτών, η νομισματική πολιτική οφείλει να γίνει πιο «περιοριστική», για να αποφευχθεί το ενδεχόμενο να κάνουν την εμφάνισή τους «φαινόμενα δεύτερου γύρου».
Το ζητούμενο είναι να εμποδιστεί να περάσει ο εισαγόμενος πληθωρισμός στις μισθολογικές διεκδικήσεις, οι οποίες θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν με τη σειρά τους την αύξηση των τιμών, δεδομένου ότι -όταν δεν παρατηρούνται αλλαγές στις συνθήκες του ανταγωνισμού- για να διατηρήσουν οι επιχειρήσεις τα περιθώρια κέρδους τους που απειλούνται από την άνοδο του εργατικού κόστους, μετακυλίουν την αύξησή του στις τιμές.
Απέναντι σε αυτήν την υποθετική απειλή, υποτίθεται ότι η άνοδος των επιτοκίων θα φρενάρει την αύξηση των τιμών, καθώς θα καταστήσει ακριβότερες τις πιστώσεις. Βέβαια, εξακολουθούμε να μην γνωρίζουμε σε ποιο οικονομικό δόγμα στηρίζονται οι νομισματικές αρχές, για να εξηγήσουν την αιτιώδη αυτή σχέση. Το μόνο βέβαιο είναι το γεγονός ότι η επιβράδυνση του ρυθμού με τον οποίο μεγεθύνεται η οικονομία, η οποία προκαλείται από την αύξηση του κόστους του χρήματος, έχει συνέπειες στις μισθολογικές διαπραγματεύσεις. Πράγματι, η ανεργία υποχωρεί με πιο αργό ρυθμό -ή και εξακολουθεί να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα-, γεγονός που επιτρέπει να αποθαρρυνθούν οι εξάρσεις των διεκδικήσεων των μισθωτών και, συνεπώς, δίνει τη δυνατότητα να τεθεί ο πληθωρισμός υπό έλεγχο. Με λίγα λόγια, πρόκειται για τη χρησιμοποίηση της ανεργίας ως μεθόδου για τον έλεγχο των τιμών...
Πέρα από αυτή την -αρκετά άκομψη- μέθοδο, το πραγματικό ερώτημα είναι το κατά πόσον η καταπολέμηση του πληθωρισμού αποτελεί όντως το ζήτημα στο οποίο πρέπει αυτή τη στιγμή να δοθεί προτεραιότητα. Δεδομένου ότι η ανεργία εξακολουθεί να διατηρείται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα σε ολόκληρη την Ευρώπη, η απάντηση θα έπρεπε να είναι ξεκάθαρα αρνητική.
Οπως μπορεί να διαπιστώσει κανείς, παρατηρώντας τις τελευταίες στατιστικές, στην πραγματικότητα δεν υπάρχει κίνδυνος να πυροδοτηθούν «φαινόμενα δεύτερου γύρου». Για την ώρα, συμβαίνει μάλλον το αντίθετο. Οσο κι αν ο ρυθμός με τον οποίο αυξάνονται οι τιμές (2,3% ετησίως) είναι ανώτερος από το στόχο για τον ετήσιο πληθωρισμό που έχει θέσει η ΕΚΤ (2% ετησίως), εάν δεν ληφθούν υπόψη οι τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, τότε ο πληθωρισμός ανέρχεται μόλις στο 1%! Συνεπώς, το μεγαλύτερο μέρος του πληθωρισμού μας είναι εισαγόμενο. Αυτός ο τύπος πληθωρισμού θα εξαφανιστεί μόλις σταθεροποιηθούν οι τιμές των πρώτων υλών και της ενέργειας. Και θα 'πρεπε να συνειδητοποιήσουμε ότι, όσο κι αν χρησιμοποιούμε το όπλο των επιτοκίων, δεν θα μας βοηθήσει διόλου να επιβραδύνουμε το ρυθμό με τον οποίο αυξάνεται η τιμή των δημητριακών ή του πετρελαίου!
Εδώ και περισσότερο από είκοσι χρόνια, το κυνήγι του πληθωρισμού θυμίζει μάλλον κυνήγι φαντασμάτων. Στέφεται πάντοτε με επιτυχία, μια και ο κυνηγός δεν είναι υποχρεωμένος να επιδείξει επιστρέφοντας τα θηράματα που έχει σκοτώσει... Βέβαια, υπάρχει και κάτι ακόμα χειρότερο: το να επιδίδεται κανείς σε περιοριστική νομισματική πολιτική, τη στιγμή όπου οι πάντες και τα πάντα προσπαθούν με πείσμα να φρενάρουν την οικονομική δραστηριότητα και τη δημιουργία θέσεων εργασίας στην Ευρώπη -είναι ξεκάθαρα μεγάλο σφάλμα. Τα νοικοκυριά και τα κράτη εξακολουθούν να είναι υπερχρεωμένα (γεγονός πασίγνωστο ώστε δεν αξίζει καν τον κόπο να παραθέσουμε τα σχετικά στοιχεία). Το ισχυρό ευρώ φρενάρει τις εξαγωγές μας. Οι συντονισμένες πολιτικές δημοσιονομικής λιτότητας μειώνουν την εσωτερική ζήτηση. Η αύξηση της τιμής του πετρελαίου μειώνει το πραγματικό εισόδημα και τις καταναλωτικές δαπάνες των Ευρωπαίων... Ποιο στήριγμα θα απομείνει στην οικονομική δραστηριότητα, εάν της στερήσουμε και τα χαμηλά επιτόκια, το μοναδικό που της έχει απομείνει;
Εκείνο που χρειαζόμαστε δεν είναι μια πολιτική για την καταπολέμηση του πληθωρισμού, αλλά το αντίθετο. Ειδικά για την περίπτωση του προβλήματος των χρεών, η υπάρχουσα σήμερα κατάσταση θα συνηγορούσε υπέρ ενός πληθωρισμού, ο οποίος θα διατηρείται σε λογικά επίπεδα και θα τροφοδοτείται από μια μεγαλύτερη άνοδο των μισθών.
Εάν μπαίναμε στον κόπο να παρατηρήσουμε μερικούς αριθμούς, πολύ γρήγορα θα συνειδητοποιούσαμε ότι το δόγμα της διατήρησης του πληθωρισμού στο 2% είναι πραγματικό δηλητήριο. Με ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 2% και πληθωρισμό που επίσης θα κυμαίνεται στο 2% (σύμφωνα με τα σενάρια για το μέλλον που εκπονούν όσοι στηρίζονται σε «λογικές» εκτιμήσεις), το σχετικό βάρος των ήδη συσσωρευμένων χρεών επί του ΑΕΠ -χωρίς να λαμβάνουμε υπόψη τα μελλοντικά χρέη- μειώνεται αυτόματα κατά 4% ετησίως.
Με τέτοιο ρυθμό, το βάρος του όγκου των χρεών που έχουν συναφθεί μέχρι σήμερα σε σχέση με το ΑΕΠ θα διαιρεθεί διά 1,8 μέσα σε δεκαπέντε χρόνια. Φυσικά, δεν πρόκειται για κάτι το αμελητέο. Ωστόσο, αν αποφασίζαμε να επιτρέψουμε στον εαυτό μας έναν πληθωρισμό της τάξης του 6% (παρόμοια επίπεδα πληθωρισμού παρατηρούνται σήμερα στις αναδυόμενες χώρες) και υποθέτοντας ότι θα εξακολουθούσαμε να επιτυγχάνουμε τη μετριότατη επίδοση του 2% όσον αφορά το ρυθμό μεγέθυνσης της οικονομίας μας, η μείωση του βάρους των χρεών του παρελθόντος ως προς το ΑΕΠ θα αντιστοιχούσε στη διαίρεσή του διά 3,2 μέσα σε δεκαπέντε χρόνια! Πρόκειται για μια τόσο καλή προοπτική, ώστε πολλοί θα δυσκολεύονταν ακόμα και να τη φανταστούν!
Στον ιδιόρρυθμο που θα τολμούσε να προτείνει παρόμοια αλλόκοτη λύση (δηλαδή την υιοθέτηση μιας πολιτικής που θα οδηγούσε σε μέτρια επίπεδα πληθωρισμού, της τάξης του 6%), θα αντιτάξουν αμέσως όλες τις καταστροφές που υποτίθεται ότι αυτή θα προκαλέσει: πτώση του ευρώ, άνοδος των επιτοκίων στην Ευρώπη (καθώς οι δανειστές θα ζητούν αντιστάθμισμα για τον συναλλαγματικό κίνδυνο που αναλαμβάνουν) και, σε τελική ανάλυση, κίνδυνος να καταστεί ανεξέλεγκτος ο πληθωρισμός και να σημειώσει τρομακτική αύξηση. Ε, λοιπόν, αυτόν τον ιδιόρρυθμο θα τον κολλήσουν στον τοίχο και δεν θα του αφήσουν ούτε πέντε λεπτά, για να υποστηρίξει τις θέσεις του.
Τη στιγμή όπου το ευρώ βρίσκεται αντιμέτωπο με τον κίνδυνο της κατάρρευσης, όπου τα κράτη έχουν αρχίσει να δυσκολεύονται να αποπληρώσουν το χρέος τους, όπου οι ευρωπαϊκοί λαοί έχουν αρχίσει να προσπαθούν να αποτινάξουν τον ζυγό που τους πνίγει (στην Ελλάδα, στην Πορτογαλία, στο Ηνωμένο Βασίλειο), ο ιδιόρρυθμος οικονομολόγος δεν θα κατορθώσει να αντιστρέψει το βάρος της απόδειξης των ισχυρισμών και να τους πείσει ότι η καταστροφή είναι ήδη παρούσα. Δεν θα έχει πια ούτε καν τη δύναμη να τους πει ότι το «Σύμφωνο για το ευρώ», που προβλέπει ότι οι μισθοί στην Ευρώπη οφείλουν να εξελίσσονται «σύμφωνα με την παραγωγικότητα», παραπέμπει στο μύθο του μηδενικού πληθωρισμού! Ετσι, όλα αυτά θα έχουν ως αποτέλεσμα να διαιωνιστεί το πρόβλημα του χρέους, ή μάλλον να συνεχιστεί μέχρι τη στιγμή που θα επέλθει η καταστροφή.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου