Τις τελευταίες εβδοµάδες, στην Αίγυπτο και το Μπαχρέιν είδαµε θαρραλέους άνδρες και γυναίκες να αντιµετωπίζουν δακρυγόνα και σφαίρες για την ελευθερία, την οποία εµείς θεωρούµε δεδοµένη. Πώς µπορούµε να πούµε εµείς ότι δεν είναι έτοιµοι για δηµοκρατία όταν ετοιµάζονται να πεθάνουν γι’ αυτήν;
Σύµφωνα µε ένα κλασικό στερεότυπο κάποιοι λαοί – οι Αραβες, οι Κινέζοι, οι Αφρικανοί – είναι ασύµβατοι µε τη δηµοκρατία. Αυτό το στερεότυπο καλλιεργήθηκε από Δυτικούς και, ακόµη χειρότερα, από µερικούς άραβες, κινέζους και αφρικανούς ηγέτες. Καθώς το µεγαλύτερο µέρος της Μέσης Ανατολής εξεγείρεται, ας θέσουµε µια µη πολιτικώς ορθή ερώτηση: οι Αραβες είναι πολιτικά ανώριµοι για τη δηµοκρατία;
Το ερώτηµα αυτό προκαλεί ανησυχία από την Ουάσιγκτον έως το Ριάντ. Ασφαλώς υπάρχουν κίνδυνοι: η ανατροπή του σάχη στο Ιράν, του Σαντάµ Χουσεΐν στο Ιράκ,του Τίτο στη Γιουγκοσλαβία, οδήγησαν σε νέα καταστολή και νέα αιµατοχυσία. Οι πολίτες του Κονγκό πανηγύρισαν την πτώση του δικτάτορα το 1997, αλλά ο εµφύλιοςπόλεµος που ακολούθησε είναι η πιο αιµατηρή σύγκρουση από τον Β’ Παγκόσµιο Πόλεµο. Εάν η Λιβύη γίνει ένα άλλο Κονγκό, εάν το Μπαχρέιν γίνει δορυφόρος του Ιράν, εάν η Αίγυπτος πέσει στα χέρια της Μουσουλµανικής Αδελφότητας, λοιπόν, υπό αυτές τις συνθήκες οι πολίτες µπορούν να νοσταλγήσουν τους πρώην δυνάστες τους.
«Πριν από την επανάσταση ήµασταν σκλάβοι και τώρα είµαστε σκλάβοι των πρώην σκλάβων», είχε πει ο µεγάλος κινέζος συγγραφέας Λου Σουν µετά την ανατροπή της δυναστείας των Τσινγκ.
Είναι αυτό το µέλλον της Μέσης Ανατολής; Δεν νοµίζω. Ακόµη περισσότερο, αυτή η σχολή σκέψης µού φαίνεται σαν προσβολή για τον ανελεύθερο κόσµο. Τις τελευταίες εβδοµάδες, στην Αίγυπτο και το Μπαχρέιν είδαµε θαρραλέους άνδρες και γυναίκες να αντιµετωπίζουν δακρυγόνα και σφαίρες για την ελευθερία, την οποία εµείς θεωρούµε δεδοµένη. Πώς µπορούµε να πούµε εµείς ότι δεν είναι έτοιµοι για δηµοκρατία όταν ετοιµάζονται να πεθάνουν γι’ αυτήν;
Εµείς αραδιάζουµε διάφορα κλισέ για τη δηµοκρατία. Οι διαδηλωτές στη Μέση Ανατολή υπέµεναν απίστευτα βασανιστήρια – στα χέρια δικτατόρων που είναι σύµµαχοί µας – ως τίµηµα για τον αγώνα τους. Κι όµως επιµένουν. Στο Μπαχρέιν, πρώην πολιτικοί κρατούµενοι κατήγγειλαν ότι άνθρωποι του καθεστώτος έφερναν στα κελιά τους τις γυναίκες τους µε την απειλή ότι θα τις βιάσουν µπροστά σταµάτια τους εάν δεν οµολογούσαν. Κι όµως, αυτοί οι αγωνιστές δεν σταµατούν να αγωνίζονται εδώ και χρόνια για τη δηµοκρατία. Κι εµείς αναρωτιόµαστε εάν είναι έτοιµοι γι’ αυτήν;
Το νήµα που συνδέει το δηµοκρατικό κίνηµα από την Τυνησία έως το Ιράν και από την Υεµένη έως τη Λιβύη, είναι το θάρρος.
Δεν θα ξεχάσω ποτέ έναν ανάπηρο στην Πλατεία Ταχρίρ. Αυτός ο άνθρωπος βρισκότανµε το αναπηρικό του αµαξίδιο στην πρώτη γραµµή. Κι εµείς αµφιβάλλουµε για το εάν καταλαβαίνει τι σηµαίνει δηµοκρατία; Στο Μπαχρέιν είδα µιαοµάδα ανδρών και γυναικών να κατευθύνεται άοπλη προς τις δυνάµεις τηςτάξης, όταν µια µέρα νωρίτερα τα µέλη τους είχαν χρησιµοποιήσει αληθινά πυρά. Και τολµάει κάποιος να αναρωτηθεί εάν αυτοί οι άνθρωποι είναι πολύ ανώριµοι για τη δηµοκρατία;
Ασφαλώς και δεν θα γίνουν όλα εύκολα. Οι Αµερικανοί χρειάστηκαν έξι χρόνια µετά τον πόλεµο της ανεξαρτησίας για να εκλέξουν πρόεδρο. Στην Ανατολική Ευρώπη, η Πολωνία και η Τσεχία έγιναν δηµοκρατικές χώρες χωρίς πρόβληµα, ενώ η Ρουµανία καιη Αλβανία έζησαν µερικά χαώδη χρόνια. Αυτό που έχει καταγραφεί ιστορικά είναι ότι έπειτα από µερικά λανθασµένα βήµατα οι χώρες συνήθως προχωρούν µπροστά. Σε αυτό βοηθούν η εκπαίδευση, ο πλούτος, οι διεθνείς διασυνδέσεις και οι θεσµοί προστασίας των ατοµικών δικαιωµάτων. Συγκριτικά, η Αίγυπτος, ηΛιβύη και το Μπαχρέιν είναι σε καλύτερη κατάσταση για τη δηµοκρατία απ’ ό,τι φαίνονταν να είναι η Ινδονησία ή η Μογγολία τη δεκαετία του 1990 που σήµερα είναι δηµοκρατικές χώρες.
Ο βρετανός πρωθυπουργός Ντέιβιντ Κάµερον επισκέφθηκε τη Μέση Ανατολή πριν από µερικές ηµέρες, αναγνωρίζοντας έντιµα ότι η Βρετανία είχε στηρίξει για πολύ καιρό αυταρχικά καθεστώτα στοόνοµατης σταθερότητας. Αναγνώρισε ακόµη ότι η χώρα του είχε υιοθετήσει το δόγµα που λέει ότι «οι Αραβες ή οι µουσουλµάνοι δεν έχουν σχέση µε τη δηµοκρατία», προσθέτοντας ότι «αυτό είναι µια προκατάληψη που συνορεύει µε τον ρατσισµό». Την άποψη αυτή συµµερίζονται διάφορες αραβικές δικτατορίες, όπως η Σαουδική Αραβία, φυσικάοι ηγέτες της Κίνας και σχεδόν όλοι οι αφρικανοί τύραννοι. Είναι λυπηρό όταν οι Δυτικοί υιοθετούν αυτή την άποψη, αλλά γίνεταιακόµη πιο θλιβερό όταν ηγέτες στον αναπτυσσόµενο κόσµο υιοθετούν αυτές τις προκαταλήψεις για τους λαούς τους.
Ο καθηγητής Ουίλιαµ Ιστερλι πρότεινε την εξής αρχή της αµοιβαιότητας: «Δεν στηρίζω την απολυταρχία στη χώρα σου εάν δεντη θέλω στη δική µου κοινωνία». Αυτό θα έπρεπε να είναι το σηµείο εκκίνησης. Αισθάνοµαι δέος από το θάρρος που είδα και είναι τρελό να υποστηρίζουµε ότι άνθρωποι που πεθαίνουν για τη δηµοκρατία δεν είναι έτοιµοι γι’ αυτήν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου