Παγκόσμια ανούσια κοκορομαχία!!!

Του Immanuel Wallerstein* / International Herald Tribune

Η λεγόμενη «ελληνική θύελλα» μονοπωλεί τον τελευταίο καιρό τα πρωτοσέλιδα του διεθνούς Τύπου. Στις σχετικές συζητήσεις, ο καθένας από τους πρωταγωνιστές του δράματος κατηγορεί τους άλλους για την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα. Οι ελληνικές κυβερνήσεις κατηγορούνται ότι επέτρεψαν στους πολίτες τους να ζουν με δανεικά. Η Ευρωπαϊκή Ενωση κατηγορείται για τη δημιουργία του ευρώ. Η Goldman Sachs κατηγορείται ότι διευκόλυνε την Ελλάδα να διαπράξει απάτη. Η Γερμανίδα καγκελάριος, Αγκελα Μέρκελ, χαρακτήρισε τις πρακτικές της αμερικανικής τράπεζας «σκανδαλώδεις» και η Γαλλίδα υπουργός Οικονομικών, Κριστίν Λαγκάρντ, απέδωσε το σημερινό χάος στην ανεξέλεγκτη αγορά των ασφαλίστρων κινδύνου. Στο μεταξύ, οι πάντες πιέζουν την ελληνική κυβέρνηση να μειώσει δραστικά το έλλειμμά της σε ελάχιστο χρονικό διάστημα.

Μπορεί άραγε η Ελλάδα να τα καταφέρει; Μήπως δεν πρέπει καν να προσπαθήσει; Και μόνο η διακήρυξη της πρόθεσης της ελληνικής κυβέρνησης να κάνει κάτι για το έλλειμμά της οδήγησε χιλιάδες αγρότες, γιατρούς, ελεγκτές εναέριας κυκλοφορίας, τελωνειακούς και όλους όσους καλούνται να αποδεχθούν μείωση των εισοδημάτων τους, στους δρόμους. Το άλλο ερώτημα που τίθεται είναι τι πρέπει να κάνει η Γερμανία. Μέχρι σήμερα, το Βερολίνο εμφανίζονταν διστακτικό να δώσει χείρα βοηθείας για δύο λόγους: πρώτον, επειδή αν δινόταν βοήθεια στην Ελλάδα θα είχαν ενδεχομένως παρόμοιες απαιτήσεις και άλλες χώρες (Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Ιρλανδία) και, δεύτερον, επειδή οι Γερμανοί πολίτες νιώθουν και εκείνοι την πίεση της κρίσης και δεν θέλουν να δώσουν τα χρήματά τους στους Ελληνες. Από την άλλη πλευρά όμως, αν τα εισοδήματα των Ελλήνων (και άλλων Ευρωπαίων) μειωθούν δραματικά, τότε θα μειωθεί και η αγοραστική τους δύναμη, την οποία χρησιμοποιούν για να αποκτήσουν γερμανικά αγαθά. Το αποτέλεσμα θα είναι να οδηγηθεί και η γερμανική οικονομία σε ύφεση.

Στο μεταξύ, το ευρώ υποχωρεί έναντι του δολαρίου. Πολλοί αναλυτές όμως προειδοποιούν πως όσοι θεωρούν ότι οι ΗΠΑ είναι προστατευμένες από την καταιγίδα πλανώνται. «Τα αμερικανικά ομόλογα είναι τόσο ασφαλή όσο ασφαλές ήταν και το Περλ Χάρμπορ το 1941», μας λένε.

Το κοινό στοιχείο ανάμεσα στις παραπάνω αναλύσεις είναι ότι κοιτούν αποσπασματικά ένα παγκόσμιο δομικό πρόβλημα, το οποίο είναι το εξής: Σκοπός των τραπεζών είναι να αποκομίσουν κέρδος. Προκειμένου να τον πετύχουν, παίζουν παιχνίδια, όχι μόνο με την Ελλάδα, αλλά και με τη Γερμανία, τη Βρετανία, τη Γαλλία, ακόμη και την Αμερική. Σκοπός των κυβερνήσεων, από την άλλη πλευρά, είναι να επιβιώσουν. Προκειμένου να τον πετύχουν, ξοδεύουν αλόγιστα χρήματα, τα οποία δεν προέρχονται από τους φόρους των πολιτών, αλλά από δάνεια. Μάλιστα, δανείζονται κρυφά για να αποφύγουν τις επικρίσεις, τουλάχιστον μέχρι να τις πάρουν χαμπάρι και να εκδηλωθεί ο πανικός που βλέπουμε σήμερα.

Τα προβλήματα της Ελλάδας επομένως είναι και προβλήματα της Γερμανίας. Και τα προβλήματα της Γερμανίας είναι και προβλήματα των ΗΠΑ. Και τα προβλήματα των ΗΠΑ είναι παγκόσμια προβλήματα. Δεν ωφελεί λοιπόν να εξαπολύουμε κατηγορίες ο ένας εναντίον του άλλου. Ποιος έκανε τι τα τελευταία δέκα χρόνια είναι πολύ λιγότερο χρήσιμη συζήτηση από το τι μπορούμε να κάνουμε όλοι μαζί τα επόμενα δέκα χρόνια.

Δυστυχώς όμως, αυτό που βλέπουμε να παίζεται σε παγκόσμια κλίμακα είναι μια ανούσια κοκορομαχία. Κάποιος θα κάνει σύντομα τη λάθος κίνηση και θα πέσει στον γκρεμό. Και μαζί του θα συμπαρασύρει και τους υπόλοιπους, ακόμη και την Κίνα, «στη μητέρα όλων των οικονομικών κρίσεων».

* Ο Ιμάνιουελ Βαλερστάιν είναι επίτιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Yale και συγγραφέας των βιβλίων «Η Παρακμή της Αμερικανικής Ισχύος» (Εξάντας) και «Μετά τον Φιλελευθερισμό» (Ηλέκτρα).