Ανθρωποι και «ανθρωπάκια»

Εξαιρετικο άρθρο

Tου Χαριδημου Κ. Τσουκα
(Καθηγητή στο ALBA και στο Πανεπιστήμιο Warwick)

Προκάλεσε εύλογη αίσθηση το άρθρο του κ. Αλέξη Παπαχελά, «Να συγκριθούν με έναν Κουμάντο»

Δεν είναι σύνηθες να εγκαλείται το καθηγητικό κατεστημένο από τον διευθυντή μιας μεγάλης και έγκριτης εφημερίδας ότι, συχνά, αποτελείται από «ανθρωπάκια». Η σύγκριση και μόνο με τον Σβώλο, τον Κουμάντο, ή τον Μάνεση που κάνει ο κ. Παπαχελάς είναι αρκετή για να δείξει τη θλιβερή μειονεξία πολλών καθηγητών σήμερα, οι οποίοι αποποιούνται την καθ (οδη) γητική τους ιδιότητα στα πανεπιστήμια (η κύρια ιδιότητα ενός παιδαγωγού) χάριν της ταπεινωτικής οσφυοκαμψίας που χαρίζει αξιώματα, χρήματα και εξαργυρώσιμες δημόσιες σχέσεις.

Ο καθηγητής που έχει επίγνωση της ιδιότητάς του δεν αρκείται να χρησιμοποιεί τον τίτλο του κυρίως για να υπογράφει διοικητικές πράξεις, να αναζητεί πελάτες, ή να ψάχνει κονδύλια από την Ε. Ε., αλλά τον θεωρεί δυσπρόσιτη τιμή που συνεπάγεται υποχρεώσεις.

Ο κ. Παπαχελάς τονίζει ότι καθηγητές του διαμετρήματος Κουμάντου τους χαρακτήριζε το θάρρος, η τόλμη και η παρρησία. Στην ιδεοτυπική του μορφή ο καθ-ηγητής πάνω απ’ όλα ηγείται, βρίσκεται σε διανοητική ετοιμότητα, διδάσκει όχι μόνο από το βήμα αλλά και με το ήθος του. Οταν «τη θέση των καθηγητών με κεφαλαίο Κ» παίρνουν «πολλές φορές “ανθρωπάκια”», λέει ο κ. Παπαχελάς, «που φοβούνται ακόμη και τον ίσκιο τους» και ξοδεύουν όλη τους την ενέργεια να συναλλάσσονται με φοιτητικές παρατάξεις, κόμματα, ακόμη και με βίαιους τραμπούκους, τα πανεπιστήμια παρακμάζουν.

Οι καθηγητές-πρότυπα που αναφέρει ο κ. Παπαχελάς ήταν διατεθειμένοι να ρισκάρουν, να συγκρουστούν με τους ισχυρούς, δεν επεδίωκαν να είναι αρεστοί.

Τα «ανθρωπάκια», αντιθέτως, έχουν μάθει στη διαπλοκή, τους ενδιαφέρουν κυρίως τα αξιώματα, προσκολλώνται στους ισχυρούς, κάνουν ρουσφέτια (δικά τους ή/και άλλων). Το βλέπεις ξεκάθαρα στο λόγο τους, ακόμα και στη γλώσσα του σώματός τους. Για ποιον να αποτελέσουν πρότυπο αυτοί οι άνθρωποι; Τι είδους πρότυπο μπορεί να είναι ο πρύτανης που προσλαμβάνει τα παιδιά του στο πανεπιστήμιο, που μεσολαβεί για μετεγγραφές παιδιών πολιτικών (για να μεσολαβήσουν κι αυτοί με τη σειρά τους να προσληφθούν συγγενείς του στο Δημόσιο), που βροντοφωνάζει στα ΜΜΕ ότι θα παραιτηθεί αλλά δεν το κάνει, που παραιτείται τελικά με ένα χρόνο καθυστέρηση, ανακοινώνοντας την «ψυχική εκμηδένισή» του; Φαντάζεστε έναν Κουμάντο, έναν Μάνεση ή έναν Καράγιωργα να παραιτείται γιατί έχασε το κουράγιο του, γιατί τον «εκμηδένισαν ψυχικά» οι διώκτες του;

Σε απάντησή του στο άρθρο του κ. Παπαχελά, ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Καράκωστας (10/12/2009, «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ») διατείνεται ότι «ανθρωπάκια» υπάρχουν παντού.

Αφοπλιστικός ισχυρισμός! Ο κ. αντιπρύτανης δεν αντιτείνει ένα συγκεκριμένο επιχείρημα, απλώς γενικεύει: εφόσον υπάρχουν ανθρωπάκια παντού, γιατί όχι και στα πανεπιστήμια;

Στατιστικά μιλώντας έχει δίκιο, αλλά αυτό το επιχείρημα είναι τόσο σαθρό όσο αυτό συνδικαλιστών εφοριακών οι οποίοι αντιτείνουν ότι σε κάθε επαγγελματικό χώρο υπάρχουν διεφθαρμένοι, άρα και στην εφορία - όπερ έδει δείξαι!

Τέτοιοι σοφιστικοί συλλογισμοί προβάλλονται από τις επιμέρους εξουσίες για να συγκαλύψουν: αποκρούουν τη συγκεκριμένη κριτική που τους ασκείται, μεταθέτοντας το επιχείρημα σε ένα ευρύτερο πεδίο, έτσι ώστε η συγκεκριμένη επικρινόμενη συμπεριφορά να χαθεί μέσα στη γενικότητα. Οι συλλογισμοί που συγκαλύπτουν, απο-ηθικοποιούν το επίμαχο θέμα, ανάγοντάς το σε κάποια αναλλοίωτη ανθρώπινη φύση, η οποία εκδηλώνεται μέσα από τον νόμο των μεγάλων αριθμών!

Αντιθέτως, αυτός που παίρνει την κριτική στα σοβαρά διαλέγεται μαζί της, τη θεωρεί ευκαιρία να αναστοχασθεί τις πρακτικές του κλάδου του, και να αναδιατυπώσει τις παραμέτρους που επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Ο αντίλογός του δεν έχει στόχο να συγκαλύψει, αλλά να θέσει τους όρους ενός ηθικο-κοινωνιολογικού προβληματισμού που αποσκοπεί να φωτίσει τις επικρινόμενες συμπεριφορές, να διερευνήσει πώς γεννώνται και πώς μεταβάλλονται.

Ο κ. Καράκωστας παραδέχεται ότι υπάρχουν καθηγητές- «ανθρωπάκια», αλλά δεν μας λέει ούτε πώς παράγονται, ούτε πώς διαιωνίζονται, ούτε τι συνέπειες επιφέρουν στην ακαδημαϊκή λειτουργία.

Ουδόλως με εκπλήσσει. Με ελάχιστες εξαιρέσεις (σαν κι αυτή του πρύτανη του Πολυτεχνείου Κρήτης) δεν θυμάμαι πότε άκουσα για τελευταία φορά έναν ηθικά στιβαρό λόγο από πρύτανη ελλαδικού πανεπιστημίου. Η συστηματική έλλειψη παρρησίας είναι ευεξήγητη. Ανθρωποι που συναλλάσσονται με τις κομματικές νεολαίες για να εκλεγούν σε πανεπιστημιακά αξιώματα, είναι δύσκολο να διατηρήσουν το θάρρος της γνώμης (αν το είχαν). Προτιμούν τις διπλωματικές υπεκφυγές, τη σιγουριά του ξύλινου λόγου, τις «ισορροπίες». Ηγούνται των ιδρυμάτων τους κατ’ όνομα, στην ουσία διαχειρίζονται την ακαδημαϊκή αθλιότητα. Δεν ξέρουν ούτε πότε, πώς και για ποιον λόγο να παραιτηθούν!

Αν στα σημερινά πανεπιστήμια στην Ελλάδα κυριαρχούν άνθρωποι υποδεέστεροι του ηθικού αναστήματος του Κουμάντου και του Μάνεση, είναι γιατί δεν υφίσταται ακαδημαϊκή κοινότητα ως τέτοια, αρθρωμένη γύρω από συστατικά της κοινότητας «ενδογενή αγαθά», με εμπεδωμένα «κριτήρια αριστείας» που καθοδηγούν ανθρώπινες συμπεριφορές στο εσωτερικό της. Οι ρωμαλέες κοινότητες θεσμίζουν και τον κατάλληλο ηγετικό ανθρωπότυπο. Οι εκφυλισμένες «κοινότητες» αναδεικνύουν «εξωγενή αγαθά» (χρήματα, αξιώματα, σταδιοδρομισμό), ανέχονται τον κατακερματισμό, και θεσμίζουν επιμεριστικές (συνήθως ιδιοτελείς) συμπεριφορές.

Το «δημοκρατικό» πανεπιστήμιο είναι η πιο μεγάλη φούσκα της μεταπολίτευσης. Τη συντηρούν εργολαβικά καθηγητές- «ανθρωπάκια», συνδικαλιστικές ολιγαρχίες και αδιάφοροι και άτολμοι πολιτικάντηδες.

Δεν πρόκειται να σπάσει σύντομα γιατί, όπως έλεγε ο Βίλχελμ Ράιχ, τα κάθε λογής «ανθρωπάκια» προτιμούν τη σιγουριά του κομφορμισμού και τα χνώτα της αγέλης, από τον «κίνδυνο» της ελευθερίας.

ΠΗΓΗ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ