Δεκάδες Ελλάδες

Aρθρο ΕΞΑΙΡΕΤΙΚΟ

Του Paul Jorion / Le Monde

Η Ελλάδα, όπως ξέρουμε, δεν είναι παρά ο πρώτος κρίκος της αλυσίδας. Ο δεύτερος ονομάζεται Πορτογαλία, ο τρίτος Ισπανία και πάει λέγοντας. Αλλά δεν είναι μόνο η Ευρώπη: στις ΗΠΑ οι σαράντα έξι από τις πενήντα Πολιτείες βρίσκονται σήμερα κάτω από το κατώφλι της φερεγγυότητας. Και η ομοσπονδιακή κυβέρνηση επίσης: για παράδειγμα είχε υποσχεθεί στους ανέργους να επεκτείνει στις 99 εβδομάδες τα επιδόματα ανεργίας, καθώς το 45% των ανέργων δεν έχει εργασία πλέον εδώ και πάνω από έξι μήνες. Ομως τα χρήματα δεν βρέθηκαν.

Αυτοί που σήμερα έχουν επιφορτισθεί με το λεπτεπίλεπτο έργο της μείωσης του δημόσιου χρέους των κρατών εξασφαλίζοντας ταυτόχρονα την ανάπτυξη χρησιμοποιούν για να το περιγράψουν τους ίδιους χαρακτηρισμούς: «Δεν υπάρχουν καλές λύσεις, υπάρχουν μόνο κακές». Αλλά ακόμη και η διάγνωση αυτή είναι υπερβολικά αισιόδοξη, γιατί στην πραγματικότητα λύση δεν υπάρχει. Γιατί;

Εξαιτίας του ακόλουθου φαύλου κύκλου: η εξόφληση του χρέους απαιτεί αύξηση των φόρων, το οποίο μειώνει την αγοραστική δύναμη οδηγώντας σε μείωση της κατανάλωσης και, άρα, και της ανάπτυξης, το οποίο σημαίνει ότι χρειάζεται τόνωση, αλλά αυτή απαιτεί αύξηση του χρέους κ.λπ., κ.λπ.

Η βάση στην οποία στηρίζεται το οικονομικό σύστημα γίνεται όλο και πιο στενή. Ενας φυσικός θα μιλούσε για «κρίσιμη κατάσταση». Απλώς το ταλέντο και η τύχη θα καθορίσουν τον χρόνο που μένει έως την πτώση.

Μεταξύ 2002-2007 το σύστημα εμφάνιζε μια τόσο μεγάλη φαινομενική σταθερότητα που καθιστούσε εύλογη έως και την υπόθεση ενός «τέλους της ιστορίας», αλλά ταυτόχρονα ήταν και εξαιρετικά ευάλωτο λόγω της υπερτροφικής εξάρτησης των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών από τις πιστώσεις. Την ίδια ώρα που η σταθερότητα παρέμενε ορατή στην επιφάνεια των πραγμάτων, το θεμελιακό ρήγμα εξελισσόταν στο βάθος έως ότου αναδυθεί στο φως της ημέρας.

Το αδιέξοδο είναι, πράγματι, πλήρες σε ένα πλαίσιο όπου οι άνθρωποι χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: μια ευρεία πλειοψηφία που αντλεί τα εισοδήματά της, δηλαδή την πρόσβαση στην κατανάλωση, αποκλειστικά από την εργασία της, και μια μικρή μειοψηφία της οποίας τα εισοδήματα προέρχονται από τόκους και την κερδοσκοπία του κεφαλαίου.

Η μόνη ελπίδα να διαλυθεί αυτός ο τρομακτικός μηχανισμός είναι να ξανασκεφτούμε τον τρόπο με τον οποίον κατανέμονται τα εισοδήματα ανάμεσα σε ένα κεφάλαιο με υψηλές αποδόσεις και σε μια εργασία με πολύ χαμηλή αμοιβή.

Η πρόκληση δεν είναι μικρή: θα πρόκειται για αλλαγή πολιτισμού. Τίποτα το λιγότερο.