Του PAUL KRUGMAN /The New York TimesΕνα μάθημα που διδάσκει η Μεγάλη Υφεση είναι ότι δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε την ολέθρια δύναμη των κακών ιδεών. Και κάποιες από τις κακές ιδέες που συνέβαλαν στο ξέσπασμα της Υφεσης αποδείχθηκαν, αλίμονο, πολύ ανθεκτικές: σε τροποποιημένη μορφή, συνεχίζουν έως και σήμερα να επηρεάζουν τον δημόσιο διάλογο για την οικονομία.
Σε ποιες ιδέες αναφέρομαι; Ο οικονομικός ιστορικός Πίτερ Τέμιν υποστήριξε ότι βασική αιτία της Υφεσης υπήρξε αυτό που χαρακτηρίζει «ψυχισμό του κανόνα χρυσού». Οχι μόνο η πίστη στην ιερή σημασία της διατήρησης της αξίας ενός νομίσματος σε χρυσό, αλλά ένα πακέτο συνδεδεμένων με αυτήν θέσεων: Ψυχαναγκαστικός φόβος του πληθωρισμού ακόμα και μπροστά στον αποπληθωρισμό. Αντίδραση στις εύκολες πιστώσεις, ακόμα και όταν η οικονομία τις χρειάζεται επειγόντως. Ισχυρισμοί ότι ακόμα και αν η κυβέρνηση μπορεί να δημιουργήσει θέσεις εργασίας, δεν πρέπει, γιατί έτσι θα επιφέρει μόνο «τεχνητή» ανάκαμψη.
Στις αρχές τις δεκαετίας του ’30, ο ψυχισμός αυτός έκανε τις κυβερνήσεις να αυξήσουν τα επιτόκια και να μειώσουν τις δαπάνες, παρά το κύμα ανεργίας, σε μια προσπάθεια να υπερασπισθούν τα αποθέματα χρυσού τους. Και ακόμα και όταν οι χώρες απεξαρτήθηκαν από τον χρυσό, παρέμειναν απρόθυμες να μειώσουν επιτόκια και να δημιουργήσουν θέσεις. Ολα αυτά τα έχουμε ξεπεράσει πια. Ή μήπως όχι; Οι ΗΠΑ δεν πρόκειται να επιστρέψουν στον κανόνα χρυσού. Ομως, μια σύγχρονη εκδοχή αυτού του ψυχισμού ασκεί αυξανόμενη επιρροή στις οικονομικές συζητήσεις. Αυτή η νέα εκδοχή μιας παλιάς κακής ιδέας μπορεί να υπονομεύσει τις πιθανότητες πλήρους ανάκαμψης.
Σκεφτείτε πρώτα τον σάλο για τη συρρικνούμενη διεθνή αξία του δολαρίου. Κάτι που, για να λέμε την αλήθεια, είναι θετικό. Κατ’ αρχάς, οφείλεται κυρίως στην αύξηση της εμπιστοσύνης: το δολάριο ενισχύθηκε στο αποκορύφωμα της κρίσης, καθώς οι πανικόβλητοι επενδυτές αναζήτησαν καταφύγιο στις ΗΠΑ, και υποχωρεί τώρα μαζί με τον φόβο. Το ασθενές δολάριο είναι επίσης καλό για τους εξαγωγείς. Ωστόσο, πολλοί το χαρακτηρίζουν τρομερό, ένδειξη ότι ο κόσμος χάνει την πίστη του στις ΗΠΑ (και βέβαια, στον πρόεδρο Ομπάμα). Εγινε, μάλιστα, το «μαστίγιο» με το οποίο οι συντηρητικοί του Κογκρέσου πιέζουν την Κεντρική Τράπεζα να αποκλιμακώσει τα μέτρα στήριξης της οικονομίας.
Ελπίζουμε να αντισταθεί η Fed. Ομως, στους κόλπους της υπάρχουν ανησυχητικές ενδείξεις ενός λανθασμένου νομισματικού ψυχισμού. Τις τελευταίες εβδομάδες, έγιναν πολλές ανακοινώσεις από αξιωματούχους της Τράπεζας, που καλούσαν σε πρόωρη επαναφορά της σφιχτής νομισματικής πολιτικής, ήτοι αύξηση των επιτοκίων. Οι άνθρωποι που απαρτίζουν το σύστημα της Fed συνήθως είναι πολύ φειδωλοί σε τέτοιου είδους δηλώσεις. Αίφνης, άρχισαν όλοι να νουθετούν την Επιτροπή Ανοιχτής Αγοράς για το τι έπρεπε να κάνει. Κάποιοι, μάλιστα, είναι ιδιαίτερα ανυπόμονοι: Για να αποφύγουμε έναν «Μεγάλο Πληθωρισμό», υποστηρίζει ο Τσαρλς Πλόσερ της Fed της Φιλαδέλφειας, «πρέπει να δράσουμε πολύ πριν επανέλθουν σε αποδεκτά επίπεδα η ανεργία και άλλα μέτρα εκμετάλλευσης των πόρων». Από τη Fed του Ρίτσμοντ, ο Τζέφρι Λάκερ θεωρεί ότι τα επιτόκια πρέπει να αυξηθούν «έστω κι αν ο δείκτης ανεργίας δεν έχει αρχίσει ακόμα να μειώνεται».
Δεν ξέρω ποια ανάλυση κρύβεται πίσω από αυτά. Πιθανότατα, όμως, δεν πρόκειται για ανάλυση, αλλά για την ιδέα πως οι Κεντρικές Τράπεζες οφείλουν να είναι σκληρές και να μη δίνουν εύκολες πιστώσεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου