Το 1916, ο Λόρενς της Αραβίας, στην προσπάθειά του να πείσει το
θεματοφύλακα των ιερών τόπων του Ισλάμ της Μέκκας και της Μεδίνας, το
Χουσεΐν των Χασεμιτών, που παρουσιαζόταν σαν απευθείας απόγονος του
Μωάμεθ, του υποσχέθηκε ένα Αραβικό Βασίλειο που θα κυριαρχούσαν οι
Σουνίτες: θα περιελάμβανε τη σημερινή Συρία, το Λίβανο, την Παλαιστίνη
και την περιοχή της Βαγδάτης.
Οι Αραβες ξεσηκώθηκαν, αλλά το
όνειρο διαψεύσθηκε οικτρά: Οι Γάλλοι σύμμαχοι των Βρετανών απαίτησαν και
πήραν στη Συρία και το Λίβανο, το Λονδίνο κατασκεύασε το Ιράκ στα
σημερινά του σύνορα ως αντίβαρο στον επεκτατισμό της Περσίας, η
Παλαιστίνη άνοιξε, σύμφωνα με τη διακήρυξη Μπάλφουρ, στον εβραϊκό
εποικισμό και ένα κομμάτι της μέχρι τότε ιστορικής Παλαιστίνης -τμήμα
της Μεγάλης Συρίας- βαφτίστηκε Βασίλεια της Υπεριορδανίας.
Ετσι,
τον οθωμανικό ζυγό διαδέχθηκε όχι μόνον μια στυγνή αποικιοκρατία, αλλά
ακόμη χειρότερο, δημιουργήθηκαν καθεστώτα που την υπηρετούσαν καθώς
εκπροσωπούσαν εχθρικές προς τους ορθόδοξους μουσουλμάνους Σουνίτες
μειονότητες:
Η Συρία ετέθη υπό τον έλεγχο των Αλαουιτών, μόλις το 10% του πληθυσμού
μαζί με τους χριστιανούς διαφόρων δογμάτων και τους Δρούζους έβλεπαν τη
γαλλική διοίκηση ως εγγύηση της εξουσίας τους.
Το Ιράκ
παραχωρήθηκε στους Σουνίτες, που κυριαρχούσαν στη Βαγδάτη και στο κέντρο
της χώρας, που κυβέρνησαν -με σιδηρά πυγμή ως πολίτες δεύτερης
κατηγορίας- τους Κούρδους του Βορρά και την πλειονότητα των Σιιτών στο
Νότο γύρω από τη Βασόρα.
Η Υπεριορδανία τέθηκε υπό τη διοίκηση
Παλαιστινίων, υπό έναν εισαγόμενο μονάρχη, το γιο του Χουσεΐν Αμπντάλα,
ενώ ο αδελφός του Φεϊζάλ έγινε βασιλιάς του Ιράκ.
Η πρώτη
ανατροπή των παραπάνω εύθραυστων ισορροπιών ήταν η αμερικανική εισβολή
στο Ιράκ την Ανοιξη του 2003 και η κατάρρευση του μπααθικού καθεστώτος
Σαντάμ, με αποτέλεσμα η εξουσία να περιέλθει σταδιακά στους Σιίτες, και
τους Σουνίτες να μην αισθάνονται ότι ανήκουν στο νέο Ιράκ.
Η
δεύτερη ανατροπή εκτυλίσσεται μπροστά στα μάτια μας με την επερχόμενη
κατάρρευση του Ασαντ, που θέτει θέμα διατήρησης της ενότητας του
σημερινού συριακού κράτους και απειλεί ευθέως την ενότητα του
πολυκοινοτικού-θρησκευτικού Λιβάνου, αλλά και με ανάφλεξη την ίδια την
Ιορδανία.
Οσο η Αραβική Ανοιξη αφορούσε την Τυνησία και την
Αίγυπτο, μπορούσαμε να μιλάμε για την ωρίμαση ενός παλλαϊκού αιτήματος
εκδημοκρατισμού με φορέα τη μία ή την άλλη εκδοχή ενός, σε δυναμική
ήπιας μετεξέλιξης, Σουνιτικού Πολιτικού Ισλάμ.
Σήμερα, στη Μέση
Ανατολή, η πλειονότητα των Σουνιτών πρώτα και πάνω από όλα αμφισβητεί
τις μειονοτικές δικτατορίες, που παρά την εθνικιστική αραβική τους
ρητορική καταγράφονται από τους περισσότερους ως υστερόγραφο της
ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, που με τη σειρά της -στο υποσυνείδητο αλλά
και στην ορθολογική πολιτική προσέγγιση- θεωρείται συνέχεια των
Σταυροφοριών.
Το κουτί της Πανδώρας, ο ασκός του Αιόλου, άνοιξε
σε μια στιγμή που ούτε οι ΗΠΑ, ούτε η Γαλλία, ούτε η Τουρκία, ούτε και
το Ιράν μπορούν ξεχωριστά ή από κοινού, μέσω διαβουλεύσεων, να παρέμβουν
σταθεροποιητικά ακόμη και στη δύσκολη με τα σημερινά δεδομένα περίπτωση
που συναινούσαν ρητά ή σιωπηλά δυνάμεις όπως το Ισραήλ και η Ρωσία.
Μια συνολική κατάρρευση τύπου Ανατολικής Ευρώπης του 1989 είναι μπροστά
μας, χωρίς κανείς να μπορεί να την αποτρέψει ή να τη χειραγωγήσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου