ΠΑΡΑΓΟΥΑΗ: Τσιφλικάδες ποδοπατούν τη δημοκρατία

Της ΕΙΡΗΝΗΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ

 

Περίμεναν την αφορμή για να τον ανατρέψουν και τη βρήκαν: ήταν οι 17 νεκροί από τις συγκρούσεις ανάμεσα σε αστυνομικούς και άκληρους χωρικούς που είχαν κάνει κατάληψη στη γη ενός  μεγαλοκτηματία. Κάπως έτσι οι τσιφλικάδες κατέλυσαν τη δημοκρατία στην Παραγουάη. Φόρτωσαν την ευθύνη στον αριστερό πρόεδρο και τον καθαίρεσαν, με τη βοήθεια πιστών συμμάχων τους στο Κογκρέσο. 

 

Πίσω από το κοινοβουλευτικό πραξικόπημα που έριξε τον Φερνάντο Λούγκο βρίσκεται μια πανίσχυρη ολιγαρχία. Είναι μόλις το 2% του πληθυσμού αλλά κατέχει το 80% της γης και ελέγχει πολύ κόσμο στην πολιτική, στη Δικαιοσύνη, στις δυνάμεις ασφαλείας και στα ΜΜΕ.

«Ο ι προσπάθειες του Λούγκο για πολιτικές και κοινωνικές μεταρρυθμίσεις, αναδιανομή της γης, αλλαγές στο φορολογικό και δικαστικό σύστημα, για να εκσυγχρονίσει τη χώρα και να χτυπήσει την αδικαιολόγητη φτώχεια και την ανισότητα απέτυχαν γιατί τις υπονόμευσαν συστηματικά οι ελίτ και τα δύο μεγάλα, δεξιά κόμματα στο Κογκρέσο» λέει  ο δρ Πίτερ Λάμπερτ, ειδικός στη λατινοαμερικανική πολιτική, στο Πανεπιστήμιο του Μπαθ.

 

Αυτή τη φορά δεν χρειάστηκε να βγουν τα τανκς στους δρόμους. Ολα έγιναν νομότυπα, στη Γερουσία, όπου η αντιπολίτευση κατέθεσε και υπερψήφισε πρόταση μομφής, καθαιρώντας μέσα σε λίγες ώρες τον πρόεδρο. Στη θέση του ορκίστηκε, με εξίσου συνοπτικές διαδικασίες, ο Φεντερίκο Φράνκο, ο 49χρονος πρώην αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, που άλλαξε στρατόπεδο.

 

Καθολικός ιερέας, γνωστός σαν «επίσκοπος των φτωχών», ο Φερνάντο Λούγκο εξελέγη το 2008. Εγινε, πανηγυρικά, ο πρώτος μη δεξιός ηγέτης της χώρας ύστερα από 61 χρόνια μονοκρατορίας του κόμματος Κολοράντο. Μπήκε στην πολιτική με τη δέσμευση να αναδιανείμει τη γη υπέρ των 87.000 οικογενειών ακτημόνων της Παραγουάης. Αλλοι 100.000 έχουν μεταναστεύσει στην Αργεντινή, στις ΗΠΑ και στην Ισπανία.

 

Δεν τα κατάφερε. Από την πρώτη ημέρα όλες οι μεγάλες δυνάμεις (Κογκρέσο, δικαστές, οικονομικά συμφέροντα, ΜΜΕ) αντιστάθηκαν, με λύσσα, εναντίον του. Τη σπίθα άναψαν την περασμένη εβδομάδα οι αιματηρές μάχες αστυνομικών και εκατοντάδων χωρικών που είχαν καταλάβει 2.000 στρέμματα στο τσιφλίκι ενός δεξιού γερουσιαστή, κοντά στα σύνορα με τη Βραζιλία. Οι εκτάσεις αφαιρέθηκαν παράνομα από τους αγρότες επί χούντας (1954-1989) για να δοθούν σε φίλους και υποστηρικτές τού τότε δικτάτορα Στρέσνερ. Η κρίση επιδεινώθηκε με την πελατειακή αγροτική πολιτική του Κολοράντο, που έδινε ακαλλιέργητη γη σε οπαδούς του κόμματος, τη δεκαετία του 1960. Είναι οι λεγόμενες «tierras mal habidas», εκτάρια γης που αποκτήθηκαν με άτιμα μέσα.

 

Υπάρχει και φυλετική διάσταση. Οι περισσότεροι «camperos», άκληροι εργάτες της γης, που κάνουν καταλήψεις με αντίσκηνα σε μεγάλα τσιφλίκια, είναι Ινδιάνοι της φυλής Γκουαρανί. Οι αυτόχθονες εκδιώχθηκαν, σε διάφορες περιόδους, από τα προγονικά εδάφη τους, τα οποία μοιράστηκαν μεταξύ τους λευκοί γαιοκτήμονες, πολλοί ισπανικής, πορτογαλικής και γερμανικής καταγωγής, από τη Βραζιλία.

 

Τα λεφτά είναι πολλά. Στη μισή γη της Παραγουάης καλλιεργείται σήμερα σόγια, συχνά μεταλλαγμένη. Λόγω της μεγάλης ζήτησης από το εξωτερικό και της αύξησης της τιμής, η μονοκαλλιέργεια αντικατέστησε την υπόλοιπη αγροτική παραγωγή και εξαπλώθηκε στα τεράστια φέουδα, αφανίζοντας εντελώς τη μικρή ιδιοκτησία. Ωστόσο ασυδοσία και διαφθορά εγγυώνται ότι μόνο ελάχιστο μέρος του 1 δισ. δολαρίων που αποδίδει ετησίως το εμπόριο της σόγιας καταλήγει στα ταμεία του κράτους.

 

Μετά την ανατροπή του ο Λούγκο κάλεσε τον κόσμο σε μη βίαιη αντίσταση. Είπε ότι θα κάνει περιοδείες σε όλη τη χώρα για να εξηγήσει στον κάθε πολίτη τι συνέβη. Προς το παρόν έχουν γίνει μόνο ειρηνικές συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, σε κεντρικές πλατείες της πρωτεύουσας Ασουνσιόν, από οπαδούς τόσο του Λούγκο όσο και του Φράνκο.

 

Σύσσωμη ήταν η καταδίκη από όλες τις αριστερές κυβερνήσεις της Νότιας Αμερικής. Αλληλέγγυοι ηγέτες σε Αργεντινή, Βραζιλία, Βενεζουέλα, Βολιβία, Εκουαδόρ, Ουρουγουάη, Περού, Ονδούρα, Νικαράγουα, Ελ Σαλβαδόρ βλέπουν τη δεξιά εκτροπή ως απειλή για τη δική τους εξουσία.
 

Αντόνιο Κουέστα, Ανταποκριτής  του Prensa Latina  στην Αθήνα
«Πάμφτωχο το 40% των Παραγουανών»
«Το πιο ενδιαφέρον ερώτημα είναι γιατί υπήρξε τέτοια βιασύνη να βγει από τη μέση ένας πρόεδρος του οποίου η θητεία τελείωνε σε λιγότερο από έναν χρόνο, τον Απρίλιο του 2013. Πιο πιθανή απάντηση; Οι στασιαστές πίστευαν ότι δεν θα μπορούσαν να κερδίσουν τις επόμενες εκλογές στις κάλπες» λέει  ο παραγουανός δημοσιογράφος Αντόνιο Κουέστα, ανταποκριτής του πρακτορείου Prensa Latina στην Αθήνα.

 

«Οι συντηρητικές δυνάμεις δεν ήταν διατεθειμένες να περιμένουν. Ανέτρεψαν τον δημοκρατικά εκλεγμένο και δημοφιλή Λούγκο με συνταγματικό πραξικόπημα-εξπρές: ο πρόεδρος αντικαταστάθηκε μέσα σε μόλις 30 ώρες, έχοντας μόνο δύο ώρες για την υπεράσπισή του.

Στην Παραγουάη η αντιπολίτευση αποτελείται από δεξιά κόμματα, τα οποία αντιπροσωπεύουν κυρίως τα συμφέροντα των μεγάλων γαιοκτημόνων και των εύπορων τάξεων.

Η κοινωνική και πολιτική κατάσταση είναι τραγική. Στα 35 χρόνια της δικτατορίας του Αλφρέντο Στρέσνερ έγιναν πάμπολλες καταπατήσεις και παράνομες αναδιανομές γης. Το 40% του πληθυσμού ζει σήμερα μέσα στη φτώχεια και στην εξαθλίωση»  λέει ο Κουέστα.

 

ΒΗΜΑ