Του Jeffrey H. Smith / THE NEW YORK TIMES
Η περίπτωση του Τσεν Γκουανγκτσένγκ, του διαφωνούντος που διέφυγε τον κατ'
οίκον περιορισμό του και ζήτησε καταφύγιο στην αμερικανική πρεσβεία στο
Πεκίνο, συγκέντρωσε το διεθνές ενδιαφέρον όχι μόνο επειδή ο Τσεν
υπερασπίστηκε γενναία τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Κίνα αλλά και επειδή
οι αμερικανοί αξιωματούχοι έδειξαν να διστάζουν όταν ζήτησε τη βοήθειά
τους. Ομως τέτοιου είδους περιπτώσεις δεν είναι ποτέ απλές. Ως δικηγόρος
του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών στις δεκαετίες του '70 και του
'80, διαπραγματεύτηκα αρκετές ανταλλαγές κατασκόπων με τους αντιπάλους
μας του Ψυχρού Πολέμου, καθώς και περιπτώσεις πολιτικών διαφωνούντων.
Κάθε περίπτωση είναι μοναδική και μας αναγκάζει να αντιμετωπίσουμε
περίπλοκες ανθρώπινες καταστάσεις εν μέσω ιδιαίτερα ευαίσθητων διμερών
σχέσεων.
Ο διαφωνών πρέπει να έχει κουράγιο διότι στρέφεται εναντίον της πατρίδας
του, μια απόφαση ιδιαίτερα δύσκολη. Εχουμε παραδείγματα αντιστροφής της
απόφασης στη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου: το 1985 ο Βιτάλι Γιουρτσένκο,
αξιωματούχος της KGB, διέφυγε στις ΗΠΑ αλλά αργότερα μπήκε στη ρωσική
πρεσβεία στην Ουάσιγκτον και ζήτησε να επιστρέψει στην ΕΣΣΔ. Οι
αμερικανοί αξιωματούχοι θα πρέπει να εξισορροπήσουν την υποστήριξή μας
για κάποιον διαφωνούντα με άλλα εθνικά συμφέροντα που διακυβεύονται,
γεγονός που κάνει ακόμα πιο περίπλοκη την κατάσταση.
Οι Σοβιετικοί πάντα προσπαθούσαν να συμπεριλάβουν διαφωνούντες στις
ανταλλαγές κατασκόπων. Διαρκώς αντιδρούσαμε σε αυτές τις προσπάθειες,
επειδή θα βάζαμε όλους τους διαφωνούντες σε μεγάλο κίνδυνο,
νομιμοποιώντας τους ισχυρισμούς των Σοβιετικών ότι ήταν όλοι κατάσκοποι.
Ομως οι αμερικανικές πρεσβείες δεν είναι «αμερικανικό έδαφος». Βάσει
του διεθνούς νόμου δεν μπορούν να παραβιαστούν, όμως για πολύ πρακτικούς
λόγους δεν μπορούν να γίνουν ο πρώτος σταθμός μιας δραπέτευσης προς τις
ΗΠΑ.
Σε κάποιες περιπτώσεις υπήρχε αυξημένος βαθμός δυσκολίας λόγω
μεγάλης προβολής. Το 1979 ο Αλεξάντρ Γκοντούνοφ, πρώτος χορευτής των
Μπολσόι, αυτομόλησε στη Νέα Υόρκη. Είπε στις αμερικανικές Αρχές ότι η
σύζυγός του Λουντμίλα Βλάσοβα ήθελε να έρθει μαζί του, δεν της
επιτρεπόταν όμως να βγει από το ξενοδοχείο. Ζητήσαμε να της μιλήσουμε
αλλά οι σοβιετικοί συνοδοί της προσπάθησαν να τη μεταφέρουν στο
αεροδρόμιο για να φύγει. Το περιμέναμε και μπλοκάραμε την πτήση.
Οι τηλεοπτικές κάμερες βρέθηκαν αμέσως στο αεροδρόμιο και για τις επόμενες 72 ώρες
προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε εάν η Βλάσοβα ήθελε να φύγει ενώ οι
Σοβιετικοί επέμεναν ότι φοβόταν να βγει από το αεροπλάνο. Τελικά
επέστρεψε στη Μόσχα. Και τότε και τώρα οι αμερικανοί αξιωματούχοι έχουν
δύσκολες αποφάσεις να λάβουν γρήγορα, συχνά κάτω από την πίεση του
κόσμου και με ελλιπείς πληροφορίες. Είναι δύσκολο να κάνεις το σωστό
κάθε φορά.
Στην περίπτωση του Τσεν, οι Αρχές αντέδρασαν αντιφατικά, όμως
η τελική λύση - να του επιτρέψουν να μεταβεί στις ΗΠΑ ως φοιτητής -
φαίνεται ότι είναι η σωστή. Η υπουργός Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον είπε
σωστά πως η λύση για την υπόθεση Τσεν «πρέπει να αντικατοπτρίζει τις
επιλογές του και τις αξίες μας». Και αυτό δεν πρέπει να αλλάξει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου