Τι σημαίνει να καταγγείλουμε το μνημόνιο;
Η διεθνής κοινότητα έχει χορηγήσει στην Ελλάδα το ποσό των 440 δισ.
ευρώ (110 δισ. ευρώ το πρώτο δάνειο, 130 δισ. ευρώ το δεύτερο, 130 δισ.
ευρώ ο δανεισμός του ελληνικού τραπεζικού συστήματος από την ΕΚΤ και 70
δισ. ευρώ το καθαρό αποτέλεσμα του «κουρέματος» του χρέους) προκειμένου
να χρηματοδοτήσει τις ανάγκες της από τη στιγμή που αποκλείστηκε η χώρα
από τις διεθνείς αγορές.
Προϋπόθεση για την εκταμίευση των ποσών
αυτών είναι η προσπάθεια μείωσης της υπερχρέωσης της χώρας, δηλαδή η
μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, και η προσπάθεια βελτίωσης της
ανταγωνιστικότητας των εγχωρίων παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών. Τα
μέτρα για την επίτευξη των δύο αυτών στόχων αποτελούν στην ουσία το
λεγόμενο μνημόνιο. Επομένως, καταγγελία του μνημονίου σημαίνει ότι
χάνουμε τη μόνη πηγή χρηματοδότησης που έχουμε τώρα, λένε οικονομολόγοι.
Πού πάνε τα χρήματα του μνημονίου; Πληρώνονται μισθοί και συντάξεις ή κατευθύνονται μόνο για πληρωμή τόκων και κεφαλαίου;
Με τα χρήματα αυτά:
1. Πληρώνονται μισθοί και συντάξεις (το συνολικό κονδύλι των μισθών του
δημοσίου καθώς και των συντάξεων των ασφαλιστικών ταμείων ανέρχεται σε
50 δισ. ευρώ περίπου ετησίως) αφού το κράτος έχει ακόμα πρωτογενές
έλλειμμα (δηλαδή έχει έλλειμμα ακόμα κι αν αφαιρεθούν οι τόκοι του
δημόσιου χρέους) της τάξης των 5 δισ. ευρώ.
2. Χρηματοδοτείται το
πρωτογενές έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών εφόσον ακόμα και
μετά την αφαίρεση των τόκων του εξωτερικού χρέους παραμένει έλλειμμα της
τάξης των 10 δισ. ευρώ και έτσι η Ελλάδα μπορεί να εισάγει είδη πρώτης
ανάγκης που δεν παράγει όπως πετρέλαιο, «πρωτότυπα» φάρμακα, πρώτες
ύλες.
3. Στηρίζονται οι τράπεζες από την ΕΚΤ, εφόσον σήμερα οι καταθέσεις
τους υπολείπονται των δανείων που έχουν χορηγηθεί κατά περίπου 130 δισ.
ευρώ και έτσι στηρίζεται η οικονομική δραστηριότητα η οποία διαφορετικά
θα είχε καταρρεύσει τελείως, ενώ παράλληλα ενισχύεται το μετοχικό τους
κεφάλαιο κατά 50 δισ. ευρώ.
4. Πληρώνονται κεφάλαιο και τόκοι για το χρέος, αλλά μετά το κούρεμα οι δόσεις αυτές έχουν μειωθεί σημαντικά.
Ποιον
αφορά η ενδεχόμενη χρεοκοπία της χώρας και των τραπεζών; Θα ήταν
καλύτερα να απαλλασσόταν η Ελλάδα από τα βάρη, να μειώνονταν οι φόροι
και να ξεκινούσαμε από την αρχή;
Ηδη, η Ελλάδα έχει απαλλαγεί από σημαντικό βάρος κεφαλαίου και τόκων
χρέους λόγω του κουρέματος. Εξίσου σημαντική είναι η ελάφρυνση που έχει
προέλθει από τη μείωση του μέσου επιτοκίου στο 2,5% και την επιμήκυνση
της διάρκειας του χρέους. Βεβαίως και θα ήταν καλύτερα να απαλλασσόταν η
Ελλάδα ακόμα περισσότερο, αλλά αυτό είναι ζήτημα φιλικής
διαπραγμάτευσης. Αν όμως γίνει μονομερώς, η Ελλάδα θέτει εαυτήν εκτός
ευρώ.
Δεν θα μπορούσε όμως η «επόμενη μέρα» για την
Ελλάδα να ήταν καλύτερη μετά την καταγγελία του μνημονίου και την
επανάκτηση της δυνατότητας άσκησης εθνικής οικονομικής πολιτικής;
Εάν καταγγείλουμε τη σύμβαση, 2 είναι τα δυνατά σενάρια:
Α) Η Ελλάδα βρίσκει αντίστοιχη χρηματοδότηση από άλλες πηγές
τουλάχιστον με τους ίδιους όρους. Δηλαδή, βρίσκει 440 δισ. ευρώ με μέσο
επιτόκιο 2,5% και περίοδο αποπληρωμής 20 ετών. Το σενάριο αυτό βρίσκεται
στο χώρο της απόλυτης φαντασίας. Είναι παντελώς ανέφικτο, λένε
οικονομολόγοι.
Β) Η Ελλάδα δεν μπορεί να βρει τα ποσά αυτά,
επομένως κηρύσσει ολική χρεοκοπία. Ολική χρεοκοπία όμως, σημαίνει όπως
άλλωστε δήλωσαν πρόσφατα κορυφαία στελέχη της ΕΚΤ, αυτόματη διακοπή της
παροχής ρευστότητας προς τις ελληνικές τράπεζες. Σε αυτό το σενάριο, η
Ελλάδα για να μην πάθει ασφυξία από την ολική έλλειψη ρευστότητας
αναγκάζεται με δική της πρωτοβουλία να επιστρέψει σε νέο εθνικό νόμισμα,
ας το ονομάσουμε «νέα δραχμή».
Τι σημαίνει το σενάριο της «νέας δραχμής»;
Το σενάριο της δραχμής σημαίνει μία περίοδο πολλών ετών σοβαρότατης
ύφεσης, πολύ μεγαλύτερης σε σχέση με σήμερα, δραστικής μείωσης της
αγοραστικής αξίας των μισθών και των συντάξεων, πολύ υψηλού πληθωρισμού,
χρεοκοπίας του τραπεζικού συστήματος, έλλειψης βασικών ειδών όπως
φάρμακα, πετρέλαιο, πρώτες ύλες τα οποία δεν παράγουμε και δεν θα
μπορούμε να εισάγουμε πλέον λόγω έλλειψης διεθνούς συναλλάγματος εφόσον
μετά την ολική χρεοκοπία και την έξοδο από το ευρώ ουδείς θα δανείζει
την Ελλάδα ξένο συνάλλαγμα για να καλύψει το πρωτογενές έλλειμμά της στο
ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών το οποίο ανέρχεται σε 10 δισ. ευρώ.
Θα
μπορούσε η ελληνική βιομηχανία να παράγει τα προϊόντα που χρειάζεται
για την επιβίωση του ελληνικού λαού; Πόσο διάστημα χρειάζεται;
Αν μπορούσε, θα το είχε κάνει ήδη. Πολλοί ισχυρίζονται ότι με τη μεγάλη
υποτίμηση αυτό θα γίνει εφικτό. Ωστόσο, δύο αιώνες δραχμής δεν
λειτούργησαν προς αυτήν την κατεύθυνση. Γιατί θα λειτουργήσει τώρα που
θα είμαστε και χρεοκοπημένοι; Πολλοί νομίζουν ότι η δυνατότητα εκτύπωσης
δραχμής μάς λύνει τα προβλήματα. Αυτό όμως είναι οφθαλμαπάτη. Διότι η
εκτύπωση δραχμής, το μόνο που θα κάνει είναι να δημιουργήσει έναν
θηριώδη πληθωρισμό, να στείλει στα τάρταρα την αγοραστική δύναμη όλων
μας και ιδιαίτερα των φτωχότερων στρωμάτων. Οταν το νόμισμα της Ελλάδας
ήταν η «δραχμή», δανειζόμασταν σε συνάλλαγμα για να μπορούμε να
εισάγουμε βασικά προϊόντα.
Σήμερα, εφόσον πάμε ξανά σε τοπικό
νόμισμα, ούτε αυτό θα μπορούμε να κάνουμε εφόσον θα είμαστε
χρεοκοπημένοι και κανείς δεν θα είναι διατεθειμένος να μας δανείζει,
κυρίως στα δύο βασικά νομίσματα που είναι αποδεκτά στις διεθνείς
συναλλαγές, το δολάριο και το ευρώ.
Θα ενισχυόταν η απασχόληση αν είχαμε δραχμή; Υπό ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να γίνει αυτό;
Η έξοδος από το ευρώ, μαζί με την ολική χρεοκοπία, θα συνοδευτεί από
μια πολυετή περίοδο ύφεσης και έξαρσης της ανεργίας. Εάν θα μπορέσει η
Ελλάδα να συνέλθει μετά, αυτό θα εξαρτηθεί από τη δυνατότητά της να
εγκαθιδρύσει ένα νέο παραγωγικό πρότυπο και να εφαρμόσει ένα πρόγραμμα
μεταρρυθμίσεων κυρίως για την εξυγίανση του δημόσιου τομέα που ούτως ή
άλλως όμως καλείται να κάνει και τώρα.
Αυτό όμως δεν μπορεί να
γίνει με τη δραχμή και μάλιστα σε μια κατάσταση πλήρους αποκλεισμού της
χώρας από τις διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές, λένε οι περισσότεροι
οικονομολόγοι. Υπάρχει μάλιστα ο κίνδυνος, λένε οι ίδιοι, η Ελλάδα θα
βρεθεί στην ίδια κατηγορία με τις φτωχότερες χώρες της Αφρικής.
Οταν λέμε να βελτιωθεί το μείγμα πολιτικής στην Ευρωζώνη, εννοούμε τα ευρωομόλογα;
Εννοούμε μια σειρά από αλλαγές που καθιστούν το μείγμα πολιτικής πιο
κατάλληλο για τα χαρακτηριστικά της ευρωζώνης, λαμβάνοντας υπόψη τη φύση
της τρέχουσας κρίσης χρέους και του τραπεζικού συστήματος και τον de
facto διαχωρισμό ευρωπαϊκού βορρά και νότου.
Πρώτον, πρέπει να
υπάρχει συμμετρία στην οικονομική πολιτική. Με απλά λόγια, η Γερμανία
και οι άλλες χώρες με πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών τους
πρέπει να δεχθούν να ακολουθήσουν «επεκτατική» πολιτική όσο ο
ευρωπαϊκός νότος ακολουθεί συσταλτική δημοσιονομική πολιτική για να
μειώσει την υπερχρέωσή του.
Δεύτερον, η ΕΚΤ πρέπει να προσεγγίσει το αμερικανικό υπόδειγμα (της FED) και να γίνει ουσιαστικά τελευταίο καταφύγιο δανεισμού.
Τρίτον, πρέπει να υπάρξει μαζί με το δημοσιονομικό σύμφωνο μια κοινή
δημοσιονομική πολιτική και κοινή πολιτική χρέους. Στο πλαίσιο αυτό, οι
οικονομολόγοι «βλέπουν» το ευρωομόλογο και πιο μακροχρόνια «βλέπουν» ένα
υπουργείο Οικονομικών της ευρωζώνης που θα αποτελεί συμμετρικό πόλο με
την ΕΚΤ.
Τέλος, πρέπει να υπάρξει κοινή πολιτική εποπτείας του
τραπεζικού συστήματος στην ευρωζώνη από ένα και μοναδικό θεσμικό όργανο.
Ετσι, εκτιμάται από οικονομολόγους ότι η Ελλάδα πρέπει να κινηθεί με
σύνεση θέτοντας ως πρωταρχικούς στόχους την παραμονή της στην ευρωζώνη
και την αποκατάσταση θετικών ρυθμών οικονομικής ανάπτυξης συμβατούς με
τις δυνατότητές της.
Κάτω από ποιες προϋποθέσεις θα μπορούσε να αυξηθεί η απασχόληση μέσα στο ευρώ;
Πρώτον, στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης των υπερχρεωμένων χωρών, με τις
χώρες που μας στηρίζουν θα πρέπει να τεθούν στόχοι για τη μείωση της
ανεργίας ιδιαίτερα της ανεργίας των νέων.
Δεύτερον, ο συνδυασμός
μιας λελογισμένης δημοσιονομικής χαλάρωσης και αύξησης των διαθέσιμων
κεφαλαίων για επενδύσεις δρα αυξητικά στην απασχόληση.
Τρίτον, η
προσέλκυση ξένων επενδύσεων θα συμβάλει επίσης στην αύξηση της
απασχόλησης.
Γι' αυτό αναδεικνύεται η σημασία του προγράμματος
αποκρατικοποιήσεων, αλλά και η σημασία της άρσης των εμποδίων στην
επιχειρηματικότητα και τις επενδύσεις.
Υπάρχουν περιθώρια επαναδιαπραγμάτευσης του μνημονίου;
Η ευρωζώνη είναι έτοιμη να δεχθεί ορισμένες βασικές προσαρμογές στο
πρόγραμμα των λεγόμενων υπερχρεωμένων χωρών (Ελλάδα, Ιρλανδία,
Πορτογαλία) όπως επίσης και στο μείγμα οικονομικής πολιτικής στην
Ευρωζώνη συνολικά.
Για παράδειγμα, θα μπορούσε να μετατεθεί
χρονικά, κατά συγκεκριμένο τρόπο, η μείωση του δημοσιονομικού
ελλείμματος που θα οδηγούσε σε μικρότερη ύφεση. Βέβαια, οι χώρες που μας
στηρίζουν χρηματοδοτικά θα πρέπει να βάλουν το χέρι πιο βαθιά στην
τσέπη μιας και η χώρα είναι αποκλεισμένη από τις αγορές. Αυτό ακριβώς το
στοιχείο μας αναγκάζει να προχωρήσουμε με συναινετικό τρόπο,
επισημαίνουν οικονομολόγοι.
Πώς μπορεί να έρθει η ανάπτυξη εντός ευρώ και με ένα τόσο «σκληρό» μνημόνιο;
Το μνημόνιο χρειάζεται προσαρμογή των δημοσιονομικών στόχων και
αναπτυξιακές πρωτοβουλίες. Αυτό πλέον το δέχονται όλοι. Υπάρχουν ελπίδες
ότι ο Φρ. Ολάντ θα ηγηθεί της προσπάθειας της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας να
γίνουν πιο ρεαλιστικοί οι δημοσιονομικοί στόχοι του μνημονίου και να
δοθούν περισσότερα χρήματα είτε απευθείας είτε μέσω της Ευρωπαϊκής
Τράπεζας Επενδύσεων για επενδύσεις υποδομής.
Θεωρείται πιθανό ότι
αυτό μπορεί να γίνει, αρκεί οι οικονομολόγοι να τους πείσουν ότι αυτή η
χαλάρωση θα είναι προς όφελος όλης της ευρωζώνης. Θεωρείται επίσης
βέβαιο ότι οι χώρες αυτές θα ζητήσουν εν είδει ανταλλάγματος την
επιτάχυνση των προγραμμάτων αποκρατικοποίησης και των διαρθρωτικών
αλλαγών.»
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου