Σε ένα συνέδριο του Economist για οικονομικούς διευθυντές που διεξήχθη προ ημερών στον Λονδίνο, ρώτησα το ακροατήριο αν η Ελλάδα πρέπει να φύγει από την Ευρωζώνη. Ενευσαν όλοι καταφατικά, σηκώνοντας το χέρι τους.
Οταν τους ρώτησαν αν πρέπει να φύγουν και άλλες χώρες, ένευσαν καταφατικά τα 2/3 των παρευρισκομένων. Λίγες μόλις ημέρες μετά τη σύναψη συμφωνίας για το δεύτερο πακέτο ενίσχυσης της Ελλάδας, προκαλεί κατάπληξη η βεβαιότητα πως η χώρα πρέπει να εγκαταλείψει το ευρώ.
Ισως ένα ακροατήριο στο Λονδίνο, όσο και αν είναι κοσμοπολίτικο, τείνει να κατακρίνει την προθυμία της Ευρωζώνης να δανείζει χρήματα στην Ελλάδα μολονότι έχει και πάλι εκτροχιασθεί το πρόγραμμα δημοσιονομικής εξυγίανσής της. Εξακολουθώ, όμως, να πιστεύω πως έχουν δίκιο, για τρεις λόγους.
Πρώτον, οι όροι που επιβάλλονται στην Ελλάδα είναι σχεδόν αδύνατον να επιτευχθούν: η χώρα θα χρειάζεται όλο και περισσότερα χρήματα ή κάποιου είδους παραγραφή χρέους. Ο Γερμανός υπουργός Οικονομικών, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, και ο πρωθυπουργός του Λουξεμβούργου, Ζαν–Κλοντ Γιουνκέρ, άφησαν να εννοηθεί πως ενδέχεται να χρειαστεί και τρίτο πακέτο στήριξης της χώρας.
Δεύτερον, υπάρχει ένα όριο στο πόσες φορές μπορούν οι χώρες δανειστές να δικαιολογήσουν στους φορολογούμενούς τους τα πακέτα διάσωσης. Ο δηλητηριώδης τρόπος με τον οποίο συμφωνήθηκε το τελευταίο πακέτο καταδεικνύει πως ίσως τα πράγματα έχουν φθάσει σε αυτό το όριο. Είναι πολύ πιθανόν να έχει ήδη καταστεί πολιτικώς αδύνατη η έγκριση νέου δανείου προς την Ελλάδα. Οι ίδιοι οι Ελληνες ενδέχεται να εγκαταλείψουν την όλη διαδικασία. Για να είμαστε σαφείς, εκείνο που μας ανησυχεί δεν είναι μια χρεοκοπία της Ελλάδας. Αυτή συμβαίνει ήδη: μια μείωση κατά 70% της αξίας των ομολόγων που έχει στην κατοχή του ο ιδιωτικός τομέας αποτελεί σαφώς σοβαρή ζημιά για τους επενδυτές. Εκείνο που αποτελεί λόγο ανησυχίας είναι ο απρόβλεπτος αντίκτυπος της εξόδου από την Ευρωζώνη όχι μόνον της Ελλάδας αλλά και των άλλων χωρών της Ευρωζώνης.
Ο Economist έχει ταχθεί υπέρ μιας στάσης πληρωμών της Ελλάδας εδώ και ένα έτος, αλλά πάντα με την υπόθεση ότι αυτή δεν συνεπάγεται έξοδο από το ευρώ. Καθίσταται, όμως, όλο και δυσκολότερο να φανταστεί κανείς μια κατάσταση στην οποία οι επίσημοι πιστωτές θα χάσουν από την αξία των ελληνικών ομολόγων που κατέχουν, κάτι αναγκαίο για να καταστεί βιώσιμο το ελληνικό χρέος, αλλά ταυτοχρόνως θα συμφωνήσουν να συνεχίσουν τη χρηματοδότηση της χώρας μέχρις ότου αρχίσει να εμφανίζει πρωτογενές πλεόνασμα. Η στάση πληρωμών και η έξοδος από το ευρώ αρχίζουν να γίνονται ταυτόσημες. Και αυτό μάς φέρνει στον τρίτο λόγο, για τον οποίο καθίσταται πιθανή μια έξοδος.
Η προοπτική των αποσχίσεων από την Ευρωζώνη (ακόμη και ενός σημαντικού αριθμού χωρών) δεν φοβίζει τον κόσμο τόσο όσο θα έπρεπε. Οι συμμετέχοντες στο συνέδριο φάνηκαν προετοιμασμένοι για τις επιπτώσεις μιας εξόδου. Είχαν ήδη εκπονήσει σχέδια για τις επιχειρήσεις τους, δεν θα επρόκειτο για ένα νέο 2008. Ωστόσο, η τρέχουσα κατάσταση μοιάζει ανησυχητικά με το 2008. Εχουν δοθεί πακέτα διάσωσης, αλλά θα χρειαστούν και άλλα. Οι πολιτικοί πλησιάζουν στο να θεωρήσουν ανέφικτη τη χορήγηση και άλλων χρημάτων των φορολογουμένων σε χώρες που πτωχεύουν. Και επικρατεί η πεποίθηση πως ο κόσμος έχει προετοιμαστεί για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα για τις συνέπειες ενός πλήγματος, το οποίο θα μπορούσε να απορροφήσει.
Ολα αυτά θυμίζουν το κλίμα που επικρατούσε όταν οι ιθύνοντες άφησαν τη Lehman Brothers να καταρρεύσει. Μερικές φορές ο φόβος είναι χρήσιμος...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου