Στην Γκάνα, όπως και σε πολλές άλλες περιοχές της Αφρικής, η μαγεία είναι μέρος της καθημερινότητας. Οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους (χριστιανοί, μουσουλμάνοι, παγανιστές), εξακολουθούν να πιστεύουν σε μάγια, βασκανίες, κατάρες και το κακό μάτι. Η πίστη είναι τόσο βαθιά, που αφηγούνται μαγικά φαινόμενα σαν να είναι πραγματικά.
«Είχαμε πάει σε μια κηδεία. Αυτή ήταν μια κηδεία αρχηγού. Η γηραιότερη γυναίκα στην οικογένεια δεν θα πήγαινε στην κηδεία. Και έτσι έστειλε τη θετή της κόρη να παραστεί. Στις κηδείες μας έχουμε έναν χώρο όπου γίνεται η τελετή. Τον αποκαλούμε Κουμάντζου. Και οι θέσεις είναι βάσει αρχαιότητας. Η θέση του πρεσβύτερου και οι επόμενες. Επειδή ήταν η πρεσβύτερη και έστειλε ένα μικρό κορίτσι, δεν έβαλαν το κορίτσι στη θέση που θα καθόταν εκείνη. Ηταν η ώρα να ανάψουμε τη φωτιά για να ετοιμάσουμε τη σούπα. Αναψαν τη φωτιά, έβαλαν την κατσαρόλα, έριξαν το νερό, έφεραν όλο το κρέας, ετοίμασαν τη σούπα. Πριν κανείς καταλάβει κάτι, το κρέας μεταμορφώθηκε σε βατράχους. Βατράχους! Ολοι εκείνοι που ήταν πρεσβύτεροι, οι δυνάμεις τους δεν έφταναν για κάτι τέτοιο. Είχαν μπερδευτεί. Τότε πήγαν να καλέσουν την πρεσβύτερη που δεν είχαν καλέσει. Ηρθε στη φωτιά, χτύπησε με το πόδι της τα καυσόξυλα και οι βάτραχοι ξαναέγιναν κανονικό κρέας», αφηγείται η Ζουγουέρα Μπάγουα, κάτοικος της κωμόπολης Μπίμπιλα της βόρειας Γκάνας.
Οι άνθρωποι πιστεύουν ότι υπάρχουν τριών ειδών μάγοι:
- Αυτός που μπορεί να θεραπεύσει είτε από ασθένειες είτε από ξόρκια και βασκανίες.
- Αυτός που μπορεί να προστατεύσει τους δικούς του από την κακή μαγεία.
- Αυτός που μπορεί να βλάψει με τα μάγια του.
Τα δύο πρώτα είδη θεωρούνται θετικά. Το τρίτο θεωρείται, φυσικά, κακό. Οι γυναίκες, καθώς έχουν χαμηλότερη κοινωνική θέση, κατηγορούνται για το τρίτο είδος μαγείας. Οι περισσότερες δε είναι οι πιο φτωχές, οι πιο ηλικιωμένες και οι πιο ανυπεράσπιστες συχνά χήρες, άτεκνες ή γυναίκες που έχουν γεννήσει μόνο κορίτσια.
Ο Κόφι, επίσης κάτοικος της Μπίμπιλα, πιστεύει κι αυτός στη μαγεία. Ομως, όπως εξηγεί, «δεν έχω δει ποτέ πλούσια να τη λένε μάγισσα. Δεν έχω δει κανέναν πλούσιο να τον λένε μάγο».
Γυναίκες κατηγορούνται για μαγεία σε ολόκληρη τη χώρα. Τον Νοέμβριο 2010, πέντε κάτοικοι της πόλης Tέμα, που βρίσκεται στα παράλια στον Νότο της Γκάνας, μόλις 25 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Ακρα, κατηγόρησαν για μαγεία μια 72χρονη γυναίκα που έδειχνε να έχει χαθεί. Η γυναίκα, που είχε ενδεχομένως συμπτώματα γεροντικής άνοιας, είχε φύγει από το χωριό της στην κεντρική Γκάνα για να επισκεφθεί τον γιο της και χάθηκε στη μεγάλη πόλη. Οι πέντε κάτοικοι, μεταξύ τους ένας έμπορος, ένας δάσκαλος κι ένας παπάς, εντόπισαν την άτυχη γυναίκα και έπειτα από 4 ώρες βασανιστηρίων την περιέλουσαν με κηροζίνη και την έκαψαν. Οι συγγενείς της κινήθηκαν δικαστικά.
Οι κατηγορίες βασίζονται σε «στοιχεία» όπως τα όνειρα, η μη αποδεκτή συμπεριφορά ή ένα ατυχές γεγονός όπως μια αρρώστια ή ένας θάνατος. Οταν πεθάνει κάποιος, για παράδειγμα, και υπάρχει υποψία για μαγεία, οι κάτοικοι της κοινότητας σχηματίζουν έναν κύκλο γύρω από τον νεκρό και στη διάρκεια μιας συγκεκριμένης τελετουργίας σηκώνουν ψηλά το πτώμα ώστε το κεφάλι του πτώματος να δείξει ποιος φταίει για τον θάνατό του.
«Μια μέρα, ο πρώτος μου άντρας που ταξίδευε στον Νότο αρρώστησε βαριά», εξηγεί η 27χρονη Ασανα από τη βόρεια Γκάνα. «Και μετά γύρισε σπίτι και είπε ότι όταν ήταν στο Κουμάσι, με είδε στο όνειρό του. Και ότι τον κυνηγούσα να τον σκοτώσω. Και τότε γύρισε πίσω και ζήτησε να με φωνάξουν. Επέμενε ότι είμαι μάγισσα. Πολλοί από την οικογένειά του τον υποστήριζαν. Ο πρώην άντρας μου έδειρε εμένα και όλους στο σπίτι μου».
Για να ομολογήσουν ότι είναι μάγισσες, οι γυναίκες ξυλοκοπούνται ή και βασανίζονται. «Μια μέρα όταν ήμουν 5 μηνών έγκυος και είχα πάει στα χωράφια με άλλες γυναίκες, με κυνήγησε ο πρώην άνδρας μου μέχρι εκεί και με έδειρε αλύπητα. Ημουν πεσμένη κάτω κι εκείνος έβγαλε ένα μαχαίρι. Ηταν και άλλες γυναίκες εκεί, έκλαιγαν και τον ικέτευαν να σταματήσει. Αφού με έδειρε, σταμάτησε. Δεν με σκότωσε. Και με πήγαν σε ένα ιερό. Εκεί έλιωσαν πλαστικό και το έχυσαν πάνω στο κορμί μου», λέει η Ασανα.
Στη βόρεια Γκάνα, οι γυναίκες που κατηγορούνται για μαγεία εξορίζονται σε 6 καταυλισμούς μαγισσών (witch camps), «μαγικά» χωριά, τα οποία έχουν ως αρχηγό έναν άνδρα μάγο που έχει τη δύναμη να προστατεύει, κι έτσι ακυρώνει την κακή μαγεία. Τα χωριά είναι πολύ φτωχά αλλά όχι πολύ διαφορετικά από άλλα της περιοχής. Υπάρχει, όμως, ένας «μαγικός τοίχος» γύρω τους. Ο φόβος. Οι περίπου 1.000 γυναίκες που ζουν σήμερα στους καταυλισμούς έχουν υποστεί μια τρομακτική διαδικασία.
Οι γυναίκες συχνά οδηγούνται εκεί από τους συγγενείς τους ή κατατρεγμένες από το πλήθος που τις προπηλακίζει εκτός του χωριού και τις ακολουθεί στο επόμενο για να προειδοποιήσει τους κατοίκους του, οι οποίοι προστίθενται στο πλήθος που τις προπηλακίζει και τις ακολουθεί ώς το επόμενο χωριό μέχρι να φτάσουν σε άθλια κατάσταση στο «χωριό των μαγισσών». Οι γυναίκες φοβούνται να επιστρέψουν στα χωριά τους.
Καθώς οι περισσότερες που καταλήγουν στα «μαγικά» χωριά είναι ηλικιωμένες, η οικογένειά τους στέλνει μαζί τους ένα παιδί, τις περισσότερες φορές κορίτσι, για να τις φροντίζει, να κάνει τις δουλειές του σπιτιού και δουλειές του ποδαριού για να φέρνει χρήματα.
Η 12χρονη Λαμινάτου Μπαμούνου από την Πούρια είναι ένα από αυτά τα περίπου 700 παιδιά που ζουν αποκλεισμένα σε ένα από τα 6 χωριά. «Πήγαινα στο σχολείο, αλλά σταμάτησα. Μένω με τη “μητέρα” μου (εννοεί τη γιαγιά της) και κάνω θελήματα για να ζήσω. H μαμά μου είναι στην Μπίμπιλα. Και δεν έχω ακούσει κάτι γι’ αυτήν. Αν δεν υπάρχει δουλειά στα χωράφια, τότε πάμε για καυσόξυλα, να τα πουλήσουμε για να ζήσουμε. Θα πρέπει να περπατήσω πάρα πολύ μέχρι να βρω κάποιον να τα αγοράσει. Θέλω να μεγαλώσω και να γίνω καλός άνθρωπος», λέει η δωδεκάχρονη.
Η Action Aid δουλεύει και στα 6 χωριά συμβάλλοντας στη δημιουργία του «Δικτύου Φερόμενων ως Μαγισσών» (Alleged Witches Network), ώστε να μπορούν οι γυναίκες να έχουν περισσότερη δύναμη και να διεκδικούν με τη στήριξή της σχολεία, ηλεκτρικό και καθαρό νερό στα χωριά τους. Υστερα από πιέσεις, η τοπική κυβέρνηση έδωσε στις γυναίκες αυτές κάρτα ασφάλισης υγείας. Επίσης, έχουν τώρα γη στο όνομά τους κι έτσι μπορούν να καλλιεργούν και να έχουν επαρκή τροφή. Εχει ξεκινήσει πρόγραμμα ύδρευσης και αποκατάστασης στεγών και βελτίωσης των συνθηκών ζωής στα χωριά. Το πρόγραμμα «Πάμε σπίτι» στοχεύει στην ομαλή επανένταξη των γυναικών στις κοινότητές τους. Διακόσιες πενήντα γυναίκες έχουν επιστρέψει στα χωριά τους. Η ActionAid θεωρεί ότι η εκπαίδευση μπορεί να παίξει πολύ σημαντικό ρόλο και γι’ αυτό έχει ξεκινήσει την κατασκευή σχολείων μέσα στα «μαγικά» χωριά. Επίσης, το ντοκιμαντέρ «Τhe Outcasts», παραγωγής ActionAid Ελλάς, που εξηγεί την ιστορία των «μαγισσών» στη βόρεια Γκάνα, θα προβληθεί στο πλαίσιο του 14ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης 9-18 Μαρτίου 2012.
ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου