Ποδοσφαιρικός εθνικισμός

Γράφει ο ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΣ Κ. ΓΙΑΛΛΟΥΡΙΔΗΣ

(καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.)

Υπάρχουν ορισμένες στιγμές αξέχαστες, εθνικής συγκίνησης και χαράς, που εμείς ως Ελληνισμός τις αναζητούμε αναστοχαστικά σήμερα που βιώνουμε ώρες μιζέριας και διαρκούς απογοήτευσης που πλήττει τη σύγχρονη Ελλάδα, όλους εμάς τους Ελληνες, δημιουργώντας την αίσθηση μιας μόνιμης παρακμιακής πορείας προς ένα άδηλο μέλλον.

Ολοι θυμόμαστε τον ενθουσιασμό και το εθνικό πανηγύρι που στήθηκε σε όλη την Ελλάδα και τον Ελληνισμό, μετά τη μεγαλειώδη νίκη της εθνικής ομάδας μπάσκετ απέναντι στη Σοβιετική Ενωση και την κατάκτηση της πρώτης θέσης στο Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Μπάσκετ. Χαρακτηριστικά γράφτηκε τότε πως τα πλήθη που συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ελευθερίας της Λευκωσίας πορεύθηκαν στην παρακείμενη «πράσινη γραμμή», φωνάζοντας το καθ’ όλα μπασκετικό!, το αμίμητο, «έξω οι Τούρκοι από την Κύπρο»! Ηταν στιγμές κορυφαίας (μπασκετικής) εθνικής έξαρσης.

Κατά παρόμοιο τρόπο, για μην πούμε πιο έντονο, γιορτάστηκε και η κατάκτηση του Euro στη Λισαβόνα το 2004, όπου η εθνική υπερηφάνεια ανέβηκε όλες τις κλίμακες της έντασης, της αυτοπεποίθησης και της απέραντης χαράς να είσαι Ελληνας, να ανήκεις στο ιστορικό έθνος των Ελλήνων.

Οι στιγμές συγκίνησης και υπερηφάνειας ήρθαν να πλαισιωθούν και να τονωθούν έτι περαιτέρω με τη μοναδικότητα της επιτυχίας των Ολυμπιακών Αγώνων της Αθήνας 2004, όπου καταφέραμε και για πρώτη φορά στην ιστορία μας να κατακτήσουμε και ένα μεγάλο αριθμό μεταλλίων, νικών.

Οι νίκες, αλλά και η επιτυχία σε πολλούς τομείς της αθλητικής δράσης συνέβαλαν αποφασιστικά στην τόνωση της εθνικής αυτοπεποίθησης και του ηθικού των Ελλήνων. Ταυτόχρονα, η επιτυχία ενίσχυσε σε σημαντικό βαθμό το διεθνές κύρος και την αξιοπιστία του ελληνικού έθνους, του ελληνικού κράτους.

Σήμερα, ενώ εμείς βρισκόμαστε σε συνθήκες εθνικής προϊούσας παρακμής, μιας κατάστασης απογοήτευσης και απαισιοδοξίας που αφεύκτως επηρεάζει όλους τους τομείς της κοινωνικής μας δράσης και συμπεριφοράς, της ποδοσφαιρικής μη εξαιρουμένης, βιώνουμε τον ποδοσφαιρικό εθνικισμό που αναπτύσσεται ως φαινόμενο παντού σε όλες τις χώρες, της κομμουνιστικής Βορείου Κορέας συμπεριλαμβανομένης και που εκδηλώνεται με αφετηρία τους ποδοσφαιρικούς αγώνες του Μουντιάλ της Νοτίου Αφρικής. Σημαίες και εθνικά σύμβολα, πατριωτικός φανατισμός και εθνικιστική έξαρση, χαρακτηρίζουν έθνη και λαούς που υποστηρίζουν τις ομάδες τους στην ποδοσφαιρική τους διαδρομή στη Νότιο Αφρική.

Καθόλου περίεργο, αφού ο εθνικισμός αποτυπώνει την υπερηφάνεια ιστορικής πορείας και των επιτευγμάτων κάθε λαού που λειτουργεί ως συλλογικό υποκείμενο, αποτυπώνει τη θέληση και την πολιτική του βούληση για ενίσχυση του κύρους του έθνους, την προβολή και την κατάκτηση νικών σε ένα ανταγωνιστικό κόσμο και ένα ανελέητα διεκδικητικό, άναρχο, διεθνές περιβάλλον.

Ο εθνικισμός από την εμφάνισή του πριν από 300 χρόνια με αφετηρία την Ευρώπη και στο εν πολλοίς αιματηρό διάβα του δεν εκδηλώνεται μόνο ως επιθετική κατακτητική διάσταση, αλλά και ως αναγκαία προϋπόθεση ύπαρξης εθνικών συνόλων που απαρτίζουν κρατικές οντότητες και ευρύτερα συνολικά υποκείμενα, διαμορφώνουν και σφυρηλατούν εθνικές ταυτότητες, προβάλλουν τον πολιτισμό, το κύρος και τις κοινωνικοοικονομικές και ευρύτερες κατακτήσεις της χώρας.

Εμείς ως σημερινή Ελλάδα, με μια μακρά ιστορία, παράδοση και τις πολιτιστικές οικουμενικές μας καταβολές δικαιούμαστε να είμαστε εν μέσω κρίσης αισιόδοξοι, διεκδικώντας την ανάκτηση της αξιοπιστίας και της αυτοπεποίθησής μας που θα ωθήσει όλους μας στην αντίστροφη μέτρηση.