Η Ελλάδα και η Καλιφόρνια

The Economist

Η οικονομική κατάσταση της αμερικανικής πολιτείας της Καλιφόρνιας παραλληλίζεται όλο και πιο συχνά με εκείνη που έχει διαμορφωθεί στην πατρίδα του Σωκράτη. Φυσικά, η Καλιφόρνια δεν κινδυνεύει άμεσα να κηρύξει στάση πληρωμών στα χρέη της (αν και οι οίκοι αξιολόγησης εκτιμούν πως κινδυνεύει περισσότερο από τις υπόλοιπες 49 πολιτείες των ΗΠΑ). Ωστόσο, όπως η Ελλάδα έγινε το σύμβολο της οικονομικής κακοδιαχείρισης στην Ευρώπη, έτσι και η Καλιφόρνια θεωρείται κάτι αντίστοιχο στην Αμερική.

Το παραδέχθηκε άλλωστε και ο απερχόμενος κυβερνήτης της, Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ, κατά τη διάρκεια της συζήτησης για τον προϋπολογισμό στις 14 Μαΐου. Μετά από αλλεπάλληλους γύρους περικοπών δημοσίων δαπανών, ο προϋπολογισμός της Καλιφόρνιας έχει καταντήσει μικρότερος σήμερα απ’ όσος ήταν πριν από μία δεκαετία. Παρ’ όλα αυτά, η μαύρη τρύπα για φέτος και τα επόμενα χρόνια ξεπερνάει τα 17,9 δισ. δολάρια. Ο Ρεπουμπλικανός κ. Σβαρτσενέγκερ θέλει να την κλείσει χωρίς να αυξήσει τους φόρους, μόνο με περικοπές και λίγη βοήθεια από το ομοσπονδιακό κράτος.

Παραδέχεται βέβαια ότι δεν έχει απλώς κόψει «τα παραγινωμένα φρούτα, αλλά ακόμη και τα άγουρα». Τώρα «πρέπει να ταρακουνήσουμε και ολόκληρο το δέντρο», υποστηρίζει. Ετσι, δεν θα μειώσει απλώς τις παροχές σε ορισμένα πολιτειακά προγράμματα κοινωνικής προστασίας, αλλά θα τα καταργήσει και τελείως. Για παράδειγμα, θέλει να διακόψει την παροχή επιδότησης στους εργοδότες που προσλαμβάνουν ανέργους, αλλά και τη χρηματική βοήθεια στις φτωχές οικογένειες με παιδιά. Ιδιαίτερα το τελευταίο μέτρο θα επηρεάσει πάνω από ένα εκατομμύρια νοικοκυριά. Αν το εγκρίνει η Βουλή της πολιτείας, τότε η Καλιφόρνια θα είναι το μοναδικό μέρος στις ΗΠΑ που δεν θα προσφέρει κάποιας μορφής βοήθεια σε φτωχές οικογένειες. Επιπλέον, ο κυβερνήτης σκοπεύει να καταργήσει την επιδότηση στους γονείς για τους παιδικούς σταθμούς των παιδιών τους, κάτι που θα επηρεάσει 200.000 νήπια.

Η λίστα δεν σταματάει εδώ. Ο κ. Σβαρτσενέγκερ διανύει τον τελευταίο χρόνο της θητείας του. Εντούτοις, έχει καταστήσει σαφές στην ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς πολιτειακή Βουλή ότι σκοπεύει να αξιοποιήσει αυτό το διάστημα για να επιφέρει ριζικές αλλαγές και να προωθήσει μεταρρυθμίσεις. Πρώτα απ’ όλα θέλει να απλοποιήσει το απαρχαιωμένο φορολογικό σύστημα, αναμορφώνοντας και το σύστημα της καταβολής ΦΠΑ. Στο στόχαστρό του θα βρεθούν και οι πολιτειακοί υπάλληλοι, με τις υπέρογκες αμοιβές και τις γενναιόδωρες συντάξεις τους. Οπως ήταν αναμενόμενο, οι Καλιφορνέζοι αντιδρούν όλο και πιο έντονα στις προαναφερθείσες περικοπές, αφού είχαν καλομάθει από τη γενναιόδωρη δημοσιονομική πολιτική του προηγούμενου κυβερνήτη, Γκρέι Ντέιβις.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το μισθολογικό και συνταξιοδοτικό σύστημα της Καλιφόρνιας είναι φτιαγμένο κατά τρόπο ώστε να δημιουργεί μια θεμελιώδη ασυμμετρία: τα έσοδά του είναι πάντοτε λιγότερα από τα έξοδά του. Η ασυμμετρία μάλιστα είναι και συνταγματικά κατοχυρωμένη: η απόφαση για αύξηση των συντάξεων μπορεί να ληφθεί με απλή πλειοψηφία. Αντιθέτως η απόφαση για αύξηση των φόρων, ώστε να πληρωθούν αυτές οι συντάξεις, χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία δύο τρίτων στην πολιτειακή Βουλή. Επίσης, η μείωση της φορολογικής κλίμακας των επιχειρήσεων λήφθηκε με απλή πλειοψηφία, ενώ για να αντιστραφεί χρειάζεται ενισχυμένη πλειοψηφία και οι Ρεπουμπλικανοί ποτέ δεν θα συναινέσουν.

Εν ολίγοις, η Καλιφόρνια είναι πολύ καλή στο να ξοδεύει, αλλά τελείως αναποτελεσματική στο να μαζεύει έσοδα. Υπό αυτήν την έννοια, δεν διαφέρει και τόσο πολύ από την Ελλάδα.