EΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ: Eνα Σύμφωνο Νομιμότητας θα την σώσει

Του Pascal Lamy / NEW YORK TIMES

(Γενικού διευθυντή του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου)

Οποτε ταξιδεύω αυτόν τον καιρό, με ρωτούν πώς συμβαίνει και η Ελλάδα, μια μικροσκοπική οικονομία, μπορεί να έχει τόσο τεράστια επίδραση στην Ευρώπη ως σύνολο.

Το πρόβλημα είναι η έλλειψη εμπιστοσύνης στο ίδιο το ευρωπαϊκό σχέδιο. Πολίτες και αγορές ανακάλυψαν ξαφνικά πως η Ευρώπη μπορεί να οπισθοδρομήσει, ότι η ολοκλήρωση μπορεί να μετατραπεί σε διάλυση και ότι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα μπορεί να μην είναι τόσο ισχυρό όσο πιστεύαμε.

 

Πώς συνέβη αυτό; 

 

Η οικονομική και πολιτική ολοκλήρωση στην Ευρώπη είναι οικοδομημένη πάνω σε μια λεπτή ισορροπία τριών στοιχείων: πειθαρχία, αλληλεγγύη και νομιμότητα. Η κρίση του ευρώ δείχνει πως οι θεσμοί πολιτικής ολοκλήρωσης της Ευρώπης δεν ανταποκρίνονται στην οικονομική ολοκλήρωση που έχει οικοδομηθεί. Η ανισορροπία αυτή δεν είναι βιώσιμη και πρέπει να προκύψουν νέες μορφές πειθαρχίας, αλληλεγγύης και νομιμότητας.

 

Η κρίση του ευρώ είναι στην πραγματικότητα τρεις κρίσεις: μία οικονομική, μία θεσμική και μία νομιμότητας. 

 

Η οικονομική συνιστώσα είναι το σύμπτωμα - ένας επικίνδυνος συνδυασμός έλλειψης ανταγωνιστικότητας, δημοσιονομικών προβλημάτων και κλονισμένων τραπεζών. 

 

Η θεσμική συνιστώσα αντανακλά τα προπατορικά αμαρτήματα στον σχεδιασμό της Νομισματικής Ενωσης - τις ανεπαρκείς κεντρικές εξουσίες επίβλεψης, αποφάσεων και κατανομής των κινδύνων. 

 

Τέλος, το ευρώ μαστίζεται και από μια κρίση νομιμότητας, στο πλαίσιο της οποίας η υποστήριξη για το κοινό νόμισμα - και ευρύτερα για το ευρωπαϊκό σχέδιο - φαίνεται να μειώνεται.

 

Η ΕΕ έχει κάνει κάποια πρόοδο προς την επίλυση της κρίσης. Διαπίστωσε ότι χρειαζόμαστε τόσο περισσότερη πειθαρχία όσο και περισσότερη αλληλεγγύη. Η υιοθέτηση του Δημοσιονομικού Συμφώνου βελτίωσε την πειθαρχία• ένα Σύμφωνο Ανάπτυξης θα παράσχει νέα εργαλεία για την αλληλεγγύη.

 

Και η αυστηρότερη πειθαρχία και η ισχυρότερη αλληλεγγύη μπορούν να συνδυαστούν με ένα άλμα προς τα εμπρός στην πολιτική ολοκλήρωση, η οποία θα βασιστεί σε τέσσερις στύλους:

Την κοινοτική μέθοδο

Την κεντρική θέση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Τις αποτελεσματικές, αλλά περιορισμένες κεντρικές εξουσίες

Την δημοκρατική νομιμότητα.

 

Αν όμως έχει πραγματοποιηθεί κάποια πρόοδος στην Ευρώπη, γιατί δεν αποκαταστάθηκε η εμπιστοσύνη;  

 

Μας λείπει μια κοινή αφήγηση για την κρίση, για τις απαντήσεις στην κρίση και για τον τρόπο με τον οποίο οι πολίτες θα κληθούν να συμβάλουν. Η Ευρώπη χρειάζεται ένα Σύμφωνο Νομιμότητας που θα συμπληρώσει το Δημοσιονομικό Σύμφωνο και το Σύμφωνο Ανάπτυξης.

Η επιβίωση του ευρώ εξαρτάται από την αναβίωση της διαδικασίας της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Η ΕΕ χρειάζεται καθαρές προτάσεις, που να συνδυάζουν βραχυπρόθεσμες δράσεις με μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις• που να συνδυάζουν πειθαρχία, αλληλεγγύη και νομιμότητα. Χρειάζεται μια συλλογική ευρωπαϊκή επιχείρηση που θα αποδώσει συγκεκριμένα αποτελέσματα, τα οποία θα ανταποκρίνονται στα αιτήματα και στις προσδοκίες των ευρωπαίων πολιτών.

 

Η Ευρώπη χρειάζεται επίσης μια νέα επικεφαλίδα. Ποια είναι τα κοινά κέρδη από την ολοκλήρωση;  

Η διαφύλαξη της ειρήνης

ένα μοντέλο περιβαλλοντικής προστασίας

μια ευρύτερη οικονομική αγορά

μια φωνή στον κόσμο των επιχειρήσεων

ένα ενιαίο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας: αυτό είναι το ευρωπαϊκό DNA, ο λόγος ύπαρξης του ευρωπαϊκού κοινού σπιτιού.

 

Ποιος θα μορφοποιήσει μια νέα αφήγηση για την Ευρώπη; Ποιος θα προτείνει ένα νέο ευρωπαϊκό σχέδιο; 

 

Είμαι πεπεισμένος ότι αυτός είναι ο σκοπός της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Είναι η αποστολή της και το καθήκον της. Μεμονωμένες εθνικές κυβερνήσεις ή διάφορες μορφές διευθυντηρίων δεν έχουν ολοκληρωμένη οπτική για το κοινό συμφέρον.

Για να συμβεί αυτό, η Ευρώπη χρειάζεται μια ανοικτή πολιτική διαδικασία. Πρέπει να βρει έναν τρόπο για να διεξαγάγει μια συζήτηση που υπερβαίνει εθνικά σύνορα, εθνικά ζητήματα, εθνικά κόμματα. Η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να ακούσει τις πόλεις της, τις περιφέρειές της, τις κοινωνίες των πολιτών της. Με λίγα λόγια, η ΕΕ πρέπει να είναι έτοιμη να ακούσει τον ευρωπαίο πολίτη.

 

Αυτό δεν είναι μια σύσταση για ένα μακρινό μέλλον, αλλά για τις ευρωεκλογές του Μαΐου 2014. Ας ξεκινήσουμε σήμερα εφαρμόζοντας μια πρόταση που είχε διατυπώσει ο Ζακ Ντελόρ πριν από μία δεκαετία: να συνδεθεί η επιλογή του προέδρου της Επιτροπής από τα αποτελέσματα των ευρωεκλογών, με κάθε πολιτικό σχηματισμό να προτείνει έναν υποψήφιο στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, με κάθε υποψήφιο να προτείνει ένα πρόγραμμα, ένα πανευρωπαϊκό πρόγραμμα.

 

Η ευρωπαϊκή σκηνή πρέπει να φωταγωγηθεί για να προχωρήσει το ευρωπαϊκό σχέδιο. Οπως έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολν, «με την υποστήριξη της κοινής γνώμης, τίποτε δεν μπορεί να αποτύχει• χωρίς αυτή, τίποτε δεν μπορεί να επιτύχει».