Του Τασου Tελλογλου
Ο γιατρός σε νοσοκομείο της Βόρειας Αττικής είχε διατελέσει σε υπεύθυνη κυβερνητική θέση στο υπουργείο Υγείας. «Ηρθε πριν από τις εκλογές ο Α (αναφέρει όνομα γνωστού φαρμακοβιομηχάνου) και μου πρόσφερε, σε μία τσάντα, χρήματα. Είπα, όμως, ότι έχω καλύψει τις ανάγκες μου και δεν τα πήρα. Διαφορετικά, θα με είχε στο χέρι...».
Ενα δισ. ευρώ είναι πάρα πολλά χρήματα. Το δεύτερο Μνημόνιο προβλέπει ότι η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να περικόψει τις δαπάνες για το φάρμακο λίγο παραπάνω από 1 δισ. ευρώ. Από το 2000 ώς το 2009, η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα ξεπέρασε κάθε πανευρωπαϊκό προηγούμενο αύξησης, προσεγγίζοντας τα 5,1 δισ. από 880 εκατ. ευρώ (7,5 φορές αύξηση), ενώ το 82% των φαρμάκων εισήχθη από χώρες της Ε.Ε. Το νούμερο αυτό πρέπει να συμπιεστεί το 2012 στα 2,88 δισ.
Η ομάδα δράσης της Ε.Ε. (task force) προτείνει για την επίτευξη του στόχου μία σειρά εργαλείων για τη χρησιμοποίηση των οποίων αντιδρά το λόμπι της φαρμακευτικής βιομηχανίας, αλλά και οι γιατροί που διατηρούν στενές σχέσεις και χρησιμοποιούνται σαν τμήμα του δικτύου διανομής. Αιχμή της αντιπαράθεσης είναι η γενίκευση της χρήσης των γενοσήμων φαρμάκων, εκείνων δηλαδή που έχουν την ίδια σύσταση με κάποιο πρωτότυπο φάρμακο (προστατευόμενο προϊόν). «Τα γενόσημα όταν λήξει η προστασία του πρωτοτύπου (συνήθως μετά 10ετία) μπορούν να παραχθούν από οποιαδήποτε εταιρεία με άλλο όνομα» (καθηγητής Ι. Παπαδόπουλος).
Η χρήση τους στην Ελλάδα είναι πολύ λίγο διαδεδομένη σε σχέση με τις άλλες χώρες της Ε.Ε. Κι αυτό διότι κατά κανόνα τα ασφαλιστικά ταμεία πληρώνουν μέχρι σήμερα τα πιο ακριβά από αυτά...
Στην Ελλάδα, το 2011 η χρήση τους έφτασε μόλις στο 18% του συνόλου της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης και αυτό γιατί υπάρχει ένας μηχανισμός διαμόρφωσης της τιμής, που για να προστατεύσει την ελληνική βιομηχανία φαρμάκου, καθόριζε την τιμή του γενοσήμου στο 80% και στη συνέχεια στο 70% της τιμής του πρωτοτύπου. Αποτέλεσμα; Οι βιομηχανίες φαρμάκου κατέβαζαν (σ.σ. ιδιαίτερα μετά τη λήξη της πατέντας του πρωτοτύπου) την τιμή του φαρμάκου και το γενόσημο έμενε στο... ράφι. «Σε πολλές περιπτώσεις», λέει διοικητής νοσοκομείου της Αθήνας, «τα γενόσημα είναι ακριβότερα από τα πρωτότυπα, όπως στην περίπτωση των αλβουμινών» (σ.σ. ενός συστατικού των ορών), ενώ σε φάρμακα όπως ογκολογικά ή πνευμονολογικά, που είναι πανάκριβα, απλά δεν κυκλοφορούν γενόσημα.
Το πρόβλημα είχε τεθεί στον κ. Γ. Παπαθανασίου και στην κ. Λούκα Κατσέλη, ως υπουργούς Ανάπτυξης, αλλά και οι δύο δεν νομοθέτησαν την απελευθέρωση των τιμών των γενοσήμων «προς τα κάτω», για να προστατεύσουν την εγχώρια βιομηχανία. «Δεν θα είχαμε φτάσει εδώ που φτάσαμε με τα φάρμακα, αν στα θεραπευτικά πρωτόκολλα, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη χρήση των ογκολογικών φαρμάκων, διασφαλιζόταν ο σεβασμός των ενδείξεων της Ε.Ε. από τους γιατρούς που συνταγογραφούν», σημειώνει γιατρός σε μεγάλη ογκολογική κλινική της Αθήνας.
Τέλος, χωρίς τον έλεγχο του όγκου της συνταγογράφησης, ακόμα και η μείωση της τιμής μπορεί να οδηγήσει σε έκρηξη της δαπάνης, όπως συνέβη με την κατανάλωση των αντικαταθλιπτικών, η δαπάνη για τα οποία πενταπλασιάστηκε τα προηγούμενα χρόνια. Με το νομοσχέδιο που θα ψηφισθεί την επόμενη Τετάρτη οι γιατροί του ΕΟΠΠΥ πρέπει να συνταγογραφούν ώς 50% γενόσημα φάρμακα.
Διαδικασία έγκρισης
Η εγκριτική διαδικασία, πάντως, των ελληνικών γενοσήμων από την πλευρά του ΕΟΦ αμφισβητείται και από επικριτές της επιθετικής εμπορικής πολιτικής των εταιρειών, όπως ο κ. Ι. Παπαδόπουλος. Ο εν λόγω γράφει ότι πολύ λίγα ελληνικά έχουν κλινικές μελέτες που να τα υποστηρίζουν. Διαφορετικό είναι το ζήτημα εάν ένα γενόσημο εισάγεται από μεγάλη χώρα της Ε.Ε., τη Βόρειο Αμερική ή το Ισραήλ, όπου οι εγκριτικές διαδικασίες εφαρμόζονται σαφώς αυστηρότερα απ' ό,τι στην Ελλάδα. Πάντως και σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζεται έγκριση από τον ΕΟΦ.
Τα όργανα των ιατρών αμφισβητούν συλλήβδην την αξία των γενοσήμων. Αλλά πρόκειται για τα ίδια όργανα που κάλεσαν δύο συναδέλφους τους από τα Γιάννενα στο Πειθαρχικό επειδή τόλμησαν να γράψουν σε βρετανικό επιστημονικό περιοδικό για τις εμπειρίες τους σε δήθεν επιστημονικό ταξίδι στην Ιορδανία, με χορεύτριες, καμήλες, αλκοόλ και τα έξοδα πληρωμένα από φαρμακευτική εταιρεία...
Σπατάλη δισεκατομμυρίων από την υπερσυνταγογράφηση
Μπορεί ένας γιατρός να γράφει 100 συνταγές φαρμάκων την ημέρα; Σε μια χώρα όπως η Ελλάδα -όπου όλο το σύστημα γύρω από το φάρμακο χαρακτηρίζεται από ασυδοσία, με αποτέλεσμα ο τομέας υγείας να έχει μεγάλο μερίδιο ευθύνης για τον δημοσιονομικό εκτροχιασμό- μπορεί.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια Ευρώπης στην κατανάλωση φαρμάκων, με δημόσια φαρμακευτική δαπάνη που έφτασε το 2009 να είναι διπλάσια σε σχέση με «ισοδύναμα» σε πληθυσμό κράτη της Δύσης όπως π.χ. το Βέλγιο: 5,28 δισ. ευρώ έναντι 2,5 δισ. ευρώ αντίστοιχα. Και παρά τις επιβεβλημένες από την πολιτική του Μνημονίου παρεμβάσεις για μείωση της δαπάνης, το 2010 οι γιατροί «έγραψαν» για ασφαλισμένους φάρμακα αξίας 4,5 δισ. ευρώ και το 2011 αξίας 4,1 δισ. ευρώ!
Το κρίσιμο διάστημα ήταν η περίοδος 2000 - 2009. Στο ΙΚΑ η αντίστοιχη δαπάνη αυξήθηκε πάνω από 400% το διάστημα αυτό (από 583 εκατ. ευρώ άγγιξε τα 2,4 δισ. ευρώ) και στον ΟΓΑ κατά 450% (από 279 εκατ. σε 1,2 δισ. ευρώ). Το 2009 η συνολική φαρμακευτική δαπάνη έφτασε τα 8,4 δισ. ενώ η Ισπανία των 47 εκατομμυρίων είχε 12 δισ. ευρώ! Σε σχέση με χώρες όπως Σουηδία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Δανία, η Ελλάδα ξόδεψε το 2009 περί τα 4 δισ. ευρώ περισσότερα! Την ίδια χρονιά, διακινήθηκαν από την Ομοσπονδία Συνεταιρισμών Φαρμακοποιών Ελλάδος (ΟΣΦΕ) 434 εκατ. κουτιά φαρμάκων. Η μέση αξία ανά πωληθέν τεμάχιο στην Ελλάδα ήταν 11,4 ευρώ έναντι 8,23 ευρώ του μέσου όρου της Ε.Ε. Το 2011 στην Ελλάδα η μέση τιμή έπεσε στα 9,40 ευρώ -πάλι υψηλότερη από τον μέσο όρο της Ε.Ε.- και διακινήθηκαν 412 εκατ. κουτιά.
Σε κάθε προσπάθεια μείωσης της τιμής των φαρμάκων η απάντηση είναι έτοιμη: η υποκατάστασή τους με ακριβότερα. Ετσι, από 23,80% μείωση των τιμών το 2010 έναντι του 2009, ένα ποσοστό της τάξης 7,85% «ανακτήθηκε» πέρυσι λόγω της υποκατάστασης. Είναι χαρακτηριστικό το παράδειγμα του Lipitor για τη χοληστερίνη. Το 2009, το φάρμακο που κυκλοφορεί σε τρεις μορφές (10 mg, 20 mg και 40 mg με 10 χάπια ανά κουτί και μέση αξία κουτιού 10,42 ευρώ) πούλησε στην Ελλάδα 6,4 εκατ. κουτιά. Μόλις έληξε η πατέντα του, κυκλοφόρησαν αμέσως 24 αντίγραφα μόνο των 40 mg, με 28 δισκία το κουτί και μέση αξία 18,42 ευρώ. Το 2011, το πρωτότυπο πούλησε 6,17 εκατ. κουτιά και τα αντίγραφά του άλλες 600.000 κουτιά!
Στον διαβήτη επί 47 χρόνια είναι πρώτο φάρμακο επιλογής το Glucophage με τιμή 2,32 ευρώ. Πριν από 4-5 έτη κυκλοφόρησε το Eucreas -φάρμακο που εμπεριείχε το Glucophage και μία άλλη δραστική ουσία- με τιμή 130 ευρώ (πέρυσι έπεσε στα 58 ευρώ) και το οποίο γρήγορα «υιοθετήθηκε» από πολλούς γιατρούς, παρά το γεγονός ότι δεν υπάρχει μελέτη για τη σχέση κόστος-όφελος του νέου φαρμάκου έναντι του παλαιού. Διαχρονικά, κομβικό σημείο είναι ο γιατρός.
Στην Ελλάδα, ο γιατρός συχνά επιλέγει να γράφει στις συνταγές το πιο ακριβό φάρμακο. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που ανέφερε ψυχίατρος: «Μπορώ να γράψω για έναν ασθενή με σχιζοφρένεια μηνιαία συνταγή αξίας 500 ευρώ. Εναλλακτικά, μπορώ να γράψω στον ίδιο ασθενή συνταγή με φάρμακα στο ένα δέκατο του κόστους και με μικρή διαφορά στην αποτελεσματικότητά τους». Επίσης ο γιατρός συνήθως χρησιμοποιεί στο ακέραιο τη δυνατότητα που του δίνεται να γράφει έως 3 διαφορετικά φάρμακα ανά συνταγή. Την «τιμητική τους» έχουν τα συνοδά φάρμακα για να προλάβουν «τυχόν» παρενέργειες βασικών φαρμάκων. Τα συνοδά «ευθύνονται» για πάνω από ένα δισ. ευρώ δημόσια φαρμακευτική δαπάνη.
Στην Ελλάδα, ο γιατρός που ασκεί αυτές τις «μεθόδους» έχει καλές σχέσεις με τις φαρμακευτικές εταιρείες. Οπως ανέφερε υψηλόβαθμο στέλεχος του χώρου, «βλέπεις γιατρούς να γράφουν σε όλους τους ασθενείς το ίδιο φάρμακο. Ο έλεγχος δεν είναι εύκολος, παρά το γεγονός ότι οι καταγγελίες για «δωράκια» εταιρειών είναι πολλές. Ενας τρόπος να τους ελέγξεις είναι να συγκρίνεις στοιχεία συμμετεχόντων σε συνέδρια που διοργανώνουν φαρμακευτικές εταιρείες. Το πιο απλό είναι το ιατρικό συνέδριο, αφού συνήθως η συναλλαγή εμπεριέχει ταξίδια αναψυχής στο εξωτερικό έως και επιπλώσεις σπιτιού ή ακόμα και ενοικίαση αυτοκινήτων με leasing».
Στον εισαγγελέα η λίστα με τους έντεκα γιατρούς «ολυμπιονίκες»
Παρά τη δημοσιονομική κρίση και την προσπάθεια που καταβάλλεται για έλεγχο των δημόσιων δαπανών, το «πάρτι» στον χώρο της φαρμακευτικής περίθαλψης καλά κρατεί. Αυτό καταδεικνύει η λίστα με τους 11 γιατρούς του ΕΟΠΥΥ που αναδεικνύονται «ολυμπιονίκες» -κατά την έκφραση του υπουργού Υγείας- στη συνταγογράφηση φαρμάκων.
Στην πρώτη θέση της λίστας βρίσκεται παθολόγος από την Ηλεία, που συνταγογράφησε, για τον Νοέμβριο και τον Δεκέμβριο του 2011, 5.776 συνταγές χρεώνοντας τον Εθνικό Οργανισμό Παροχής Υπηρεσιών Υγείας με 408.000 ευρώ.
Αντίστοιχα, γιατρός στο Αγρίνιο έγραψε για το ίδιο διάστημα 5.000 συνταγές, συνολικού κόστους 303.000 ευρώ, ενώ οι 5.400 συνταγές φαρμάκων συναδέλφου του στο Διδυμότειχο «επιβάρυναν» τον οργανισμό με 297.000 ευρώ.
Η ίδια «συνταγή» και από γιατρό στην Αχαΐα, που συνταγογράφησε το διάστημα αυτών των μηνών 4.192 φορές, με κόστος φαρμάκων 270.000 ευρώ.
Γιατρός, σε περιοχή της Ζακύνθου με 150 κατοίκους πληθυσμό, έγραψε κατά τη διάρκεια ενός μήνα 1.000 συνταγές!
Τα στοιχεία αυτά, που κατέθεσε στη Βουλή ο ίδιος ο υπουργός Ανδ. Λοβέρδος, έχουν ήδη σταλεί στις εισαγγελικές αρχές.
Ο ΕΟΠΥΥ, από τους ελέγχους που γίνονται, έχει εντοπίσει τουλάχιστον 70-80 περιπτώσεις γιατρών με υψηλό αριθμό και κόστος συνταγών, μεταξύ αυτών και ενός κυτταρολόγου που έχει γράψει 116 συνταγές, αξίας 1.300 ευρώ εκάστη.
Οπως ανέφερε ο διοικητής του ΕΟΠΥΥ Γεράσιμος Βουδούρης, ο έλεγχος δεν είναι εύκολος καθώς πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η ειδικότητα του γιατρού και ο αριθμός των ασθενών που δέχεται.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου