Σπουδές και επάγγελμα

Του ΓΙΩΡΓΟΥ ΚΑΒΒΑΔΙΑ

Εληξε χθες η προθεσμία υποβολής μηχανογραφικού δελτίου από τους υποψηφίους των Πανελλαδικών Εξετάσεων. Μέσα στο μηχανογραφικό δελτίο οι επιλογές σπουδών φαίνονται ως ατομικές που εκφράζουν τις δυνατότητες, τις προτιμήσεις και τις φιλοδοξίες των ατόμων. Στην πραγματικότητα, όμως, αυτές οι επιλογές είναι κοινωνικές "υπαγορεύσεις" που αντανακλούν την επίδραση των κοινωνικών δομών πάνω στα άτομα. Με άλλα λόγια η ατομική βούληση και η επιθυμία δεν είναι τόσο "ελεύθερες" και "ατομικές" όσο νομίζουμε, αλλά διαμορφώνονται σύμφωνα με τις επιταγές της συγκεκριμένης κοινωνίας.

Παράλληλα τα άτομα, ανάλογα με την κοινωνική θέση τους, έχουν διαφορετικές δυνατότητες και ευκαιρίες πρόσβασης στα διάφορα επαγγέλματα. Μέσα από την κοινωνιολογική έρευνα προκύπτει ότι οι μαθητές από τα προνομιούχα στρώματα έχουν ευκολότερη πρόσβαση στα επαγγέλματα που οδηγούν στις υψηλότερες κοινωνικές θέσεις συγκριτικά με τους μαθητές από τα μεσαία και χαμηλότερα στρώματα.

Στη χώρα μας, η μεγάλη άνοδος της ζήτησης για σπουδές στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση, η μορφωσιολατρία, δεν μπορεί να καλυφθεί, αφού ο αριθμός εισακτέων και κλειστός είναι και κάθε χρόνο μειώνεται δραστικά. Εξάλλου, υπολογίζεται ότι περίπου οι μισοί μαθητές κάθε γενιάς δεν φτάνουν στις Πανελλαδικές Εξετάσεις γιατί αποκλείονται ή πειθαναγκάζονται να αυτοαποκλειστούν μέσα από τους μηχανισμούς επιλογής - απόρριψης του σχολείου. Η χαμηλή επίδοση επηρεάζει αρνητικά τους μαθητές σε σχέση με τις επιθυμίες, τις προσδοκίες και τις επιλογές σπουδών και επαγγέλματος.

Ειδικότερα, στον καιρό του ΔΝΤ, για τα παιδιά των λαϊκών τάξεων οι επιλογές σπουδών είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Τα περισσότερα παιδιά αντιμετωπίζουν το φάσμα ενός ρεαλιστικού συμβιβασμού που ακυρώνει το όραμα και τις προσδοκίες για συγκεκριμένες σπουδές. Αναγκάζονται, δηλαδή, να επιλέξουν σχολές με έδρα στον τόπο κατοικίας και όχι σχολές σε άλλες περιοχές με αντικείμενο σπουδών της αρεσκείας τους, προκειμένου να αποφύγουν τα δυσβάστακτα έξοδα της φοιτητικής μετανάστευσης. Εξοδα που κυμαίνονται από 45.000 έως 60.000 ευρώ ανάλογα με τα χρόνια σπουδών.

Επιπλέον οι γκρίζες συνθήκες στην αγορά εργασίας και ο εφιάλτης της ετεροαπασχόλησης και της ανεργίας οδηγούν πολλούς νέους να βαδίζουν με βάση το "εμείς γι' αλλού κινήσαμε κι αλλού η ζωή μας πάει". 

Η νεολαία στήνεται στο... εκτελεστικό απόσπασμα της αγοράς εργασίας στην εποχή του ΔΝΤ, με τα μνημόνια που υπογράφει και υλοποιεί η κυβέρνηση. Το δικαίωμα και το μοντέλο της μόνιμης και σταθερής εργασίας μπαίνουν στην προκρούστεια κλίνη των μέτρων κυβέρνησης - ΕΕ και ΔΝΤ. Η περιβόητη οικονομική κρίση έχει μετατραπεί σε κρίση απασχόλησης που κρέμεται σαν δαμόκλειος σπάθη πάνω από τα κεφάλια των εργαζομένων, εξολοθρεύοντας καθημερινά χιλιάδες θέσεις εργασίας. 

Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στις επιλογές των νέων κυριαρχούν στενά οικονομίστικα κριτήρια για την επιλογή σπουδών και επαγγέλματος. Αλλά η επιλογή σπουδών με στενά κριτήρια οικονομίστικα και προοπτικές επαγγελματικής αποκατάστασης όχι μόνο δεν βοηθούν στην ολόπλευρη ανάπτυξη της προσωπικότητας, αλλά είναι και επισφαλή, αφού η αγορά εργασίας συνεχώς αλλάζει.