«Δεν ξέρεις, γιε μου, με πόσο λίγη σοφία κυβερνάται ο κόσμος».

Του Paul Krugman / Τhe New York Times

Η εποχή μας είναι πολύ ενδιαφέρουσα - με έναν άσχημο τρόπο όμως. Αυτή τη στιγμή βρισκόμαστε μπροστά σε δύο διαγραφόμενες κρίσεις, καθεμία από τις οποίες θα μπορούσε να προκαλέσει παγκόσμια καταστροφή.  

Στις ΗΠΑ, οι φανατικοί της Δεξιάς στο Κογκρέσο μπορεί να μπλοκάρουν την απαραίτητη αύξηση του ορίου δανεισμού και να προκαλέσουν χάος στις διεθνείς αγορές. Εν τω μεταξύ, εάν το σχέδιο στο οποίο μόλις συμφώνησαν οι Ευρωπαίοι για να ηρεμήσουν τις αγορές αποτύχει, μπορούμε να δούμε ένα ντόμινο σε όλη τη Νότια Ευρώπη - το οποίο, επίσης, θα προκαλέσει χάος στις διεθνείς αγορές.

Το μόνο που μπορούμε να ελπίσουμε είναι ότι οι πολιτικοί που συσκέπτονται στην Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλλες θα επιτύχουν να αποτρέψουν αυτές τις απειλές. 

Ομως το ζήτημα είναι άλλο: ακόμα και εάν αποφευχθεί η άμεση καταστροφή, οι συμφωνίες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα κάνουν τη διεθνή οικονομική ύφεση χειρότερη. Μάλιστα, οι ηγέτες φαίνονται αποφασισμένοι να διατηρήσουν αυτό που αποκαλώ Μικρότερη Υφεση, η παρατεταμένη εποχή υψηλής ανεργίας που άρχισε με τη Μεγάλη Υφεση του 2007-2009 και συνεχίζεται έως σήμερα, δύο χρόνια αφότου υποτίθεται ότι η ύφεση τελείωσε.

Την Πέμπτη, οι ηγέτες της Ε.Ε. εξέδωσαν μια σημαντική ανακοίνωση, που δεν ήταν καθόλου καθησυχαστική. Κατ' αρχάς είναι δύσκολο να πιστέψω ότι οι περίπλοκοι οικονομικοί σχεδιασμοί στους οποίους κατέληξαν μπορούν πράγματι να λύσουν την οικονομική κρίση - πόσω μάλλον την ευρύτερη ευρωπαϊκή κρίση. Αλλά ακόμα και αν το πετύχουν, μετά τι; Το ανακοινωθέν ζητά σημαντικές περικοπές στους προϋπολογισμούς «όλων των κρατών εκτός από αυτά που είναι ενταγμένα σε πρόγραμμα», οι οποίες θα πρέπει να γίνουν «έως το 2013 το αργότερο». Καθώς οι χώρες που έχουν «ενταχθεί σε πρόγραμμα» εξαναγκάζονται σε δραστική λιτότητα, όλα αυτά ισοδυναμούν με ένα σχέδιο που προβλέπει ότι όλη η Ευρώπη θα κάνει μεγάλες περικοπές ταυτόχρονα. Και δεν υπάρχει τίποτα στα ευρωπαϊκά στοιχεία που να δείχνει ότι ο ιδιωτικός τομέας θα μπορέσει να ανανήψει μέσα στα επόμενα δύο χρόνια.

Για όσους γνωρίζουν την ιστορία της δεκαετίας του '30, αυτή η κατάσταση είναι γνώριμη. Εάν οποιαδήποτε από τις δύο διαπραγματεύσεις αποτύχει, θα είναι σαν να ξαναζούμε το 1931, την παγκόσμια τραπεζική κατάρρευση που έκανε τη Μεγάλη Υφεση, μεγάλη. Ομως εάν επιτύχουν, μπορεί να επαναλάβουμε το μεγάλος λάθος του 1937: η πρόωρη στροφή στους οικονομικούς περιορισμούς που εκτροχίασε την ανάκαμψη και εξασφάλισε ότι η Υφεση θα διαρκούσε μέχρι τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τελικά ήταν εκείνη που εξασφάλισε την πολυαναμενόμενη άνθηση της οικονομίας. Ανέφερα ότι η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα - αλλά όχι, ευτυχώς, η Κεντρική Τράπεζα των ΗΠΑ - φαίνεται αποφασισμένη να κάνει την κατάσταση ακόμα χειρότερη αυξάνοντας τα επιτόκια;

Υπάρχει ένα παλιό ρητό, το οποίο αποδίδεται σε διάφορους ανθρώπους, που πάντα μου έρχεται στο μυαλό όταν ασχολούμαι με την πολιτική: «Δεν ξέρεις, γιε μου, με πόσο λίγη σοφία κυβερνάται ο κόσμος». Τώρα που η έλλειψη της σοφίας επιδεικνύεται εντυπωσιακά, καθώς οι πολιτικές ελίτ και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού προσπαθούν με τσαπατσουλιές να αντιμετωπίσουν το μεγάλο τραύμα στην οικονομία, φαίνεται ότι όλα τα μαθήματα της Ιστορίας έχουν ξεχαστεί. Και η Μικρότερη Υφεση συνεχίζεται.