Γιατί δεν κυκλοφόρησαν στην Αττική εφημερίδες

Εφημεριδοπώλες : Κλειστό και λίαν επικερδές επάγγελμα

Toυ ΧΑΡΗ ΚΑΡΑΝΙΚΑ

Γράφοντας στα παλαιότερα των υποδημάτων τους το Σύνταγμα και τον ισχύοντα από 2 Ιουλίου νόμο για το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων, οι εφημεριδοπώλες της Αττικής εκμεταλλεύτηκαν τη σύγχυση που προς στιγμήν επικράτησε μεταξύ αστυνομικών και δικαστικών αρχών και απέτρεψαν, με μπλόκα στους δρόμους, απειλές κατά πάντων, αλλά και νομικά τεχνάσματα, την κυκλοφορία των χθεσινών απογευματινών εφημερίδων στο Λεκανοπέδιο. Το ίδιο επιχείρησαν στη Θεσσαλονίκη (με ελάχιστη επιτυχία). Στην υπόλοιπη χώρα οι εθνικής κυκλοφορίας εφημερίδες διανεμήθηκαν χωρίς προβλήματα.

Η πρωτοφανής αυτή παρεμπόδιση της συνταγματικά κατοχυρωμένης ελευθερίας διακίνησης του Τύπου προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, την έντονη αντίδραση της Ενωσης Ιδιοκτητών Εφημερίδων Αθηνών και την καταδίκη της από την κυβέρνηση, διά του κυβερνητικού εκπροσώπου Ηλία Μόσιαλου, τη Νέα Δημοκρατία, τον Λαϊκό Ορθόδοξο Συναγερμό, τη Δημοκρατική Συμμαχία και τη Δημοκρατική Αριστερά.

Το απόγευμα, έπειτα από σειρά νομικών παρεμβάσεων εκ μέρους των πρακτορείων διανομής Τύπου Αργος και Ευρώπη και αφού προηγήθηκε η προσαγωγή στο Αυτόφωρο ορισμένων εκ των εμπλεκομένων, η Εισαγγελία Πρωτοδικών Αθηνών ζήτησε προκαταρκτική εξέταση και τη σύλληψη όσων παρεμποδίζουν την κυκλοφορία των εφημερίδων, με άμεση παραπομπή τους στο Αυτόφωρο. Η Αστυνομία από την πλευρά της, με εντολή του υπουργού Προστασίας του Πολίτη Χρήστου Παπουτσή, ετέθη σε εγρήγορση για να αποτρέψει σήμερα την επανάληψη των χθεσινών αυθαιρεσιών.

Αναλυτικότερα: τι ακριβώς συνέβη χθες με τη διακίνηση των εφημερίδων; Ποιους εκπροσωπεί το συνδικάτο των εφημεριδοπωλών της Αττικής και πώς έφθασε να θεωρεί εαυτόν απόλυτο ρυθμιστή της διανομής του Τύπου; Πώς εξετράφη το φαινόμενο μιας κλειστής ομάδας μερικών μόνον εκατοντάδων επαγγελματιών με προνόμια πέραν του συνήθους; Πόσα χάνει αυτή η ομάδα από την απελευθέρωση του επαγγέλματος; Οι απαντήσεις στις διπλανές στήλες

«Κλειστό, οικογενειακό και λίαν επικερδές» περιγράφεται το επάγγελμα του εφημεριδοπώλη από ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον χώρο τις τελευταίες δεκαετίες. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι οι 50 πλέον επιτυχημένοι εφημεριδοπώλες μοιράζονται περίπου 10 εκατ. ευρώ ετησίως, ενώ απολαμβάνουν ιδιαίτερα φοροπρονόμια, όπως για παράδειγμα μη τήρηση βιβλίων του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων.

Από τη μετακατοχική περίοδο - οπότε «έκλεισε» το επάγγελμα στις περιοχές της Αθήνας, του Πειραιά και της Θεσσαλονίκης, εξασφαλίζοντας σταθερές αμοιβές και προνόμια - έως σήμερα, έχουν υπάρξει βασικές αλλαγές. 

Η κυριότερη είναι ότι εφημεριδοπώλης δεν λογίζεται πλέον ο κύριος με την τραγιάσκα που φωνάζει «εφημερίδεεεες» και τριγυρνάει στα στενά της Αθήνας, αλλά επί της ουσίας είναι ο διανομέας, ο οποίος μοιράζει τα έντυπα που παραλαμβάνει από το πρακτορείο διανομής Τύπου στα σημεία πώλησης, δηλαδή τα περίπτερα, τα ψιλικατζίδικα και τα καταστήματα Τύπου. Ακόμα και αυτοί που κάθονται μπροστά στους πάγκους, οι γνωστοί και ως «παγκούχοι», είναι μόνο μία μικρή μερίδα μπροστά στην πλειονότητα των εφημεριδοπωλών - διανομέων.

Από τη στιγμή της ανακοίνωσης του υπουργείου Οικονομικών στις 22 Μαΐου 2011, οπότε το επάγγελμα των εφημεριδοπωλών κατετάγη ανάμεσα στα κλειστά επαγγέλματα που επρόκειτο να ανοίξουν, έως την προηγούμενη εβδομάδα, εκδότες και πρακτορεία επιχειρούσαν να έρθουν σε διαπραγματεύσεις με τους εφημεριδοπώλες - διανομείς της Αττικής και της Θεσσαλονίκης (στην υπόλοιπη Ελλάδα δεν υπάρχει πρόβλημα). Μία πρώτη προσέγγιση ήταν η υπογραφή συμβάσεων ορισμένου χρόνου, ενώ οι τελευταίοι δέχονταν μία μικρή μείωση της τάξεως του 1,5%-2%, επί της προμήθειας του 20% που ελάμβαναν διά νόμου (από αυτό το 20% οι εφημεριδοπώλες δίνουν 6,5% στους περιπτερούχους και στα σημεία πώλησης με αποτέλεσμα το κέρδος τους να ανέρχεται στο 13,5%). Ωστόσο, οι προσπάθειες για να έρθουν οι δύο πλευρές σε συμφωνία δεν ευοδώθηκαν και οι διαπραγματεύσεις ναυάγησαν λίγο πριν από την κατάργηση των προνομίων των εφημεριδοπωλών, η οποία τέθηκε αυτομάτως σε ισχύ στις 2 Ιουλίου.

Σύμφωνα με διασταυρωμένες πληροφορίες, ο τζίρος από τα έντυπα σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη, όπου το επάγγελμα των εφημεριδοπωλών είναι κλειστό, ανήλθε το 2010 σε 220 εκατ. ευρώ. Από αυτά το 13,5% κατέληξαν στους εφημεριδοπώλες. Ετσι 30 εκατ. ευρώ μοιράστηκαν σε 450 μέλη των Ενώσεων Εφημεριδοπωλών σε Αθήνα, Πειραιά και Θεσσαλονίκη. Από αυτούς οι 70 είναι παγκούχοι, που σημαίνει ότι στην καλύτερη περίπτωση, και αν βρίσκονται σε κεντρικό σημείο της πόλης, βγάζουν ένα καλό μεροκάματο. Οι υπόλοιποι 380 από τα μέλη των ενώσεων απασχολούν περίπου 400 συναδέλφους τους, οι οποίοι επίσης διαθέτουν άδειες εφημεριδοπωλών.

ΦΟΡΟΠΡΟΝΟΜΙΑ

Οπως αναφέρουν πηγές που γνωρίζουν καλά τον συγκεκριμένο χώρο, οι εφημεριδοπώλες έχουν ιδιαίτερες φορολογικές ελαφρύνσεις, και μάλιστα γίνεται με «μέσα» που τους παρείχε το ίδιο το κράτος. Στην εγκύκλιο για τον «Καθορισμό τρόπου υποβολής δηλώσεων φόρου εισοδήματος Εφημεριδοπωλών», η οποία εκδόθηκε στις 7 Νοεμβρίου 1997, επισημαίνεται ότι «παρέχεται η δυνατότητα μη τήρησης βιβλίων ΚΒΣ από τους εφημεριδοπώλες». Ακόμα αναφέρεται ότι με βάση δύο διαταγές της Διεύθυνσης Φορολογίας Εισοδήματος το 1998 και το 1994 είχε γίνει δεκτό «η υποβολή των δηλώσεων φορολογίας εισοδήματος των μελών της Ενωσης Εφημεριδοπωλών Αθηνών να γίνεται με βάση βεβαιώσεις αμοιβών που θα χορηγούνται από τα Πρακτορεία Τύπου».

Στη συγκεκριμένη εγκύκλιο ιδιαίτερη εντύπωση προκαλεί παράγραφος που αναφέρεται σε παραστατικά τα οποία μπορεί να προσκομίσει για τη φορολογική του δήλωση μέλος της Ενωσης Εφημεριδοπωλών Αθηνών και τα οποία φαίνεται ότι περιέχουν και αμοιβές βοηθών του: «Σε περίπτωση που προσκομίζονται φωτοαντίγραφα δελτίων εκκαθάρισης, εκδοθέντα είτε στο όνομα του υποβάλλοντος τη δήλωση είτε στο όνομα του συνεργαζομένου με αυτόν εφημεριδοπώλη, και ο υποβάλλων τη δήλωση ισχυρίζεται ότι περιέχουν και την αμοιβή άλλου ή άλλων συναδέλφων του, τότε προς τεκμηρίωση των ισχυρισμών του θα πρέπει να προσκομίζει και να επιδεικνύει οπωσδήποτε αντίγραφο ιδιωτικού συμφωνητικού».

Με λίγα λόγια, οι ισχυρισμοί για τις αμοιβές συνεργατών μπαίνουν στη δήλωση με την παρουσία ενός ιδιωτικού συμφωνητικού μεταξύ του εφημεριδοπώλη μέλους της Ενωσης και του απασχολουμένου.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΟΚΡΑΤΙΑ. 

Ακόμα μεγαλύτερη εντύπωση προκαλεί η συνωνυμία πολλών μελών των Ενώσεων Εφημεριδοπωλών Αθηνών και Πειραιώς - ένα φαινόμενο που μάλλον οφείλεται στην οικογενειακή φύση του κλειστού επαγγέλματος και το οποίο δεν παρατηρείται στην περίπτωση της Ενωσης της Θεσσαλονίκης. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι στην περίπτωση της Αθήνας εντοπίζονται έξι (6) Αναστασόπουλοι, πέντε (5) Δαμόπουλοι, έξι (6) Θεοδωρόπουλοι, επτά (7) Κολλάροι, έξι (6) Κωνσταντόπουλοι, έντεκα (11) Μητρόπουλοι, εννέα (9) Νικολόπουλοι κ.ο.κ. Αντίστοιχα στον Πειραιά το επώνυμο Κοτσοβός συναντάται τρεις (3) φορές, το Χρησταράς άλλες τρεις (3), και από δύο (2) τα Καψιμάλης, Λάλος, Νικολακόπουλος.

ΤΑ ΝΕΑ