Ρωγμές στα εργατικά δικαιώματα

Του ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΑΥΛΩΝΙΤΗ

Μπροστά στον κίνδυνο περαιτέρω συρρίκνωσης των δικαιωμάτων τους βρίσκονται οι εργαζόμενοι, καθώς αρεοπαγιτικές εισηγήσεις και αποφάσεις αμφισβητούν την υποχρέωση αυτόματης επαναπρόσληψης του εργαζόμενου, έστω και αν ακυρώθηκε δικαστικά η απόλυσή του ως παράνομη.

Το ζήτημα, λόγω της σοβαρότητάς του και των αντιφατικών αποφάσεων που εκδίδονται τελευταία, παραπέμφθηκε για οριστική επίλυση στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου, αλλά οι δικαστικές εισηγήσεις που έγιναν στη διάρκεια της δίκης είναι σε βάρος των εργαζομένων και μάλιστα σε μια περίοδο που τα δικαιώματά τους δοκιμάζονται πολλαπλώς στην καθημερινή πρακτική κι έχουν πληγεί από αλλεπάλληλες νομοθετικές ρυθμίσεις.

Μέχρι τώρα τα δικαστήρια συνήθιζαν να παρέχουν πιο ουσιαστική προστασία για όσους απολύονται άδικα από την εργασία τους. Ετσι, μόλις διαπίστωναν ότι κάποια απόλυση ήταν παράνομη και καταχρηστική, διέτασσαν παράλληλα την επαναπρόσληψη του άδικα απολυθέντος στην ίδια ή σε παρεμφερή θέση απ' όπου πρόσφερε τις υπηρεσίες του, απειλώντας τον εργοδότη με χρηματικές και ποινικές κυρώσεις για κάθε μέρα που δεν θα αποδεχόταν την εργασία του απολυθέντος.

Την ουσιαστική αυτή προστασία που αποτελούσε αντικίνητρο για τις «εύκολες» απολύσεις, είχε επικυρώσει ο ΑΠ με τη νομολογία του εδώ και πέντε χρόνια (1540/06), κρίνοντας ότι με την ακύρωση της απόλυσης ως παράνομης ο εργοδότης είναι υποχρεωμένος να επαναπροσλάβει αυτόματα τον εργαζόμενο και να τον απασχολήσει πραγματικά.

Η αρεοπαγιτική αυτή νομολογία στηρίχθηκε στον νόμο 1264/82, που απειλεί με ποινές κατά του εργοδότη που αρνείται να απασχολήσει πραγματικά τον εργαζόμενο του οποίου η απόλυση κρίθηκε δικαστικά άκυρη.

Ομως η προστατευτική αυτή νομολογία άρχισε να αλλάζει και να υποχωρεί. Αρεοπαγιτικές αποφάσεις δέχονται τώρα ότι, μετά τη δικαστική ακύρωση της παράνομης απόλυσης, η επαναπρόσληψη δεν μπορεί να είναι αυτόματη, αλλά πρέπει να συντρέχουν διάφορες προϋποθέσεις.

Ετσι, για να υποχρεωθεί ο εργοδότης να επαναπροσλάβει τον παράνομα απολυθέντα, ο τελευταίος θα πρέπει να αποδείξει ότι η άρνηση του εργοδότη να τον απασχολήσει ξανά υπερβαίνει προφανώς τα κριτήρια που επιβάλλουν η καλή πίστη και τα χρηστά ήθη και είναι επομένως καταχρηστική.

Στην περίπτωση αυτή, ο παράνομα απολυμένος μπορεί να ξαναπάρει τη δουλειά του μόνο αν αποδείξει ότι η άρνηση επαναπρόσληψης θίγει υλικά και ηθικά συμφέροντά του ή προσβάλλει χωρίς λόγο την προσωπικότητά του με τρόπο που του παρέχει δικαίωμα να αξιώσει τη μελλοντική άρση της προσβολής και χρηματική ικανοποίηση, λόγω ηθικής βλάβης.

Ωστόσο, οι επιπλέον αυτές προϋποθέσεις καθιστούν πολύ δυσκολότερη την επαναπρόσληψη και αποκατάσταση του άδικα απολυμένου.

Οι δικαστικές εισηγήσεις στην πλήρη Ολομέλεια ΑΠ ήταν αρνητικές για τους εργαζόμενους. Ο αρεοπαγίτης Α. Αθηναίος υποστήριξε ότι παρά τον Ν. 1264/82 που απειλεί με κυρώσεις τον εργοδότη όταν δεν απασχολεί ξανά τον εργαζόμενο που απολύθηκε παράνομα, σύμφωνα με δικαστική απόφαση, εντούτοις η εργοδοτική υποχρέωση δεν ανακύπτει αυτόματα με την ακύρωση της απόλυσης, αλλά πρέπει να αποδεικνύεται ότι ο εργοδότης αρνείται καταχρηστικά την επαναπρόσληψη.

Η αρεοπαγιτική εισήγηση, με σύμφωνη γνώμη και του εισαγγελέα ΑΠ Ι. Τέντε δέχεται ότι δεν πρέπει να παραμερίζεται ή περιορίζεται το διευθυντικό δικαίωμα του εργοδότη παρά μόνο εφόσον ασκείται καταχρηστικά.

ΕΘΝΟΣ