Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ
Το τελευταίο βιβλίο του δημοσιογράφου Εμερίκ Μαντού, συγγραφέα και άλλων βιβλίων πολιτικού και οικονομικού περιεχομένου, «Ταξίδι στη χώρα των πάμπλουτων» , που μόλις κυκλοφόρησε στη Γαλλία , βασίζεται σε μια μελέτη με θέμα τη συσσώρευση και την αύξηση του πλούτου μιας μικρής ομάδας ανθρώπων, κατά τα τελευταία χρόνια της οικονομικής κρίσης.
Οπως διαβάζουμε στο περιοδικό «Μαριάν» μετά τον πανικό που προκάλεσε η μεγάλη κρίση, ο υπερ-φιλελεύθερος μηχανισμός ξαναπήρε μπροστά... και οι «υπερ-πλούσιοι», όπως αποκαλούνται εκείνοι οι ελάχιστοι άνθρωποι στον πλανήτη που κερδίζουν δισεκατομμύρια, χωρίς κόπο, έγιναν ακόμη πιο πλούσιοι. Αν τίθεται ως ερώτημα το ζήτημα της θέσης τους στην κοινωνία, είναι όχι τόσο επειδή η δημοσιονομική κρίση όξυνε το αίσθημα της αδικίας, όσο γιατί οι κλίμακες του μεγαλείου έγιναν όντως ασύμμετρες μεταξύ του υψηλότερου και του χαμηλότερου επιπέδου εσόδων.
Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Alternatives economiques» αποδεικνύεται πως οι ανισότητες συνεχίζουν να αυξάνουν στη Γαλλία, χώρα στην οποία διεξήχθη η έρευνα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στη χώρα αυτή, στοιχεία που αφορούν στα έσοδα πλουτοκρατών δεν δημοσιεύονται εύκολα. Πρόκειται για ταμπού ή για κάποιου είδους ομερτά; Το μηνιαίο περιοδικό από τότε που εκδόθηκε προσπαθεί να σπάσει την απαγόρευση σχετικών στοιχείων και συγκεντρώνει δεδομένα που βρίσκει σκορπισμένα στα επίσημα έγγραφα της Στατιστικής Υπηρεσίας, και τα οποία ελέγχει και αναλύει. Αυτό που εξάγεται ως συμπέρασμα είναι πως η αίσθηση του κόσμου απέναντι στις ανισότητες ούτε φανταστική είναι, ούτε εκδήλωση μιας επιθυμίας για ισότητα, όπως ισχυρίζονται μερικοί.
Για να δει κανείς την έκταση του θέματος, πρέπει να αγνοήσει το 10% των ευκατάστατων Γάλλων, και να επικεντρωθεί στο 0,01% των πάμπλουτων που τα έσοδά τους ξεπερνούν τα 82.000 ευρώ τον μήνα. Σε αυτό ακριβώς το επίπεδο εντοπίζονται οι ανισότητες, τα τελευταία χρόνια. Τα έσοδα αυτής της κατηγορίας αυξήθηκαν κατά 40% την περίοδο 2004-2007 και οι πληροφορίες, που με δυσκολία συλλέγονται, όπως είπαμε, δείχνουν πως ανάλογη αύξηση σημειώνεται και για την περίοδο 2007-2010.
Η ύφεση για τους πολύ πλούσιους Βρετανούς είναι πια μια κακή ανάμνηση. Από την τελευταία έκδοση της λίστας των πλουσίων που δημοσιεύτηκε στους Sunday Times διαπιστώνεται πως η συγκέντρωση πλούτου των 1.000 μεγαλύτερων περιουσιών το 2009 αυξήθηκε κατά 30%, δηλαδή κατά 77 επιπλέον δισεκατομμύρια, και είναι η μεγαλύτερη αύξηση εδώ και 21 χρόνια. Οι εκατομμυριούχοι από 43 έγιναν 53 και όλα αυτά τη στιγμή που η Βρετανία παρουσιάζει τον υψηλότερο δείκτη ανεργίας των τελευταίων 14 χρόνων.
Οσοι θέλουν να υπερασπιστούν αυτούς του φτωχούς εκατομμυριούχους, λένε πως αυτοί οι αριθμοί δεν αφορούν παρά μόνο μερικές χιλιάδες ανθρώπους. Ασφαλώς, αλλά αυτές οι μερικές χιλιάδες διαθέτουν σημαντικά ποσά.
Ο καθόλου αναρχοκομμουνιστής Oliver Wyman, σύμβουλος επί οικονομικών θεμάτων, δημοσίευσε πέρυσι τον Μάρτιο μια μελέτη σύμφωνα με την οποία η συσσωρευμένη περιουσία των εκατομμυριούχων στον πλανήτη ανέρχεται στα 50.000 δισεκατομμύρια δολάρια. Αντιστοιχεί κατά τρεισήμισι φορές στο αμερικανικό ΑΕΠ και 50 φορές στο ποσό των απωλειών από την πιο σοβαρή οικονομική κρίση που ζούμε μετά το 1929.
«Ενα μέρος των πάμπλουτων», γράφει ο διευθυντής του περιοδικού Alternatives Economiques, «έκοψε όλους τους δεσμούς με την υπόλοιπη κοινωνία» και ερωτά: «Δικαιολογείται μια τέτοια κίνηση;».
Εδώ ακριβώς βρίσκεται το ζουμί γιατί όντως τα περισσότερα από τα επιχειρήματα που προωθούνται για να εξηγήσουν αυτά τα έσοδα, δεν πείθουν. Εχει περάσει η εποχή που μπορούσαμε να δεχτούμε καλοπροαίρετα τη φράση: «Οταν οι πλούσιοι χοντραίνουν, οι φτωχοί πεθαίνουν». Σήμερα, «όταν η μεσαία τάξη φτωχαίνει, οι πάμπλουτοι πλουτίζουν περισσότερο».
Υπάρχει σαφώς μια κοινωνική χρησιμότητα των πλουσίων -πάντα είμαστε ο πλούσιος κάποιου άλλου-, ακόμη και των πάμπλουτων καθώς στηρίζουν μια ολόκληρη βιομηχανία πολυτελείας. Ομως ποια είναι η χρησιμότητα των «υπερβολικά» πλούσιων; Δεν είναι υπερ-παραγωγικοί, ούτε υπερ-επινοητικοί, ούτε υπερ-δημιουργικοί, αλλά συχνά κληρονόμοι και πονηροί.
Παντού στο δυτικό κόσμο όταν ένα παιδί ζητά από τους γονείς κάποιο ακριβό παιχνίδι, ακούει τον γονιό να του λέει: «Δεν είμαστε και οι Ρότσιλντ!». Οι Ρότσιλντ, που δεν είναι μόνο μία οικογένεια, αντιπροσωπεύουν έναν τραπεζικό θεσμό και ένα φιλανθρωπικό καθεστώς, από τα μέσα του 18ου αιώνα. Πριν από μερικούς μήνες η αντιπρόεδρος της οικογενειακής περιουσίας, Αριάν ντε Ρότσιλντ, μίλησε για τους κινδύνους του οικονομικού καπιταλισμού και τη βραχυπρόθεσμη τυραννία του που επιδιώκει το μέγιστο κέρδος στον ελάχιστο χρόνο: «Οπως πολλοί άνθρωποι, ο σύζυγός μου και εγώ αναρωτιόμαστε πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή η κατάσταση», δήλωσε και συμπλήρωσε πως απαιτείται μια «επαναξιολόγηση» της ηθικής των αφεντικών: «Οσον αφορά εμάς , πρόκειται για μια ουσιαστική αντίληψη περί ισορροπίας». Ενας άλλος πάμπλουτος Γάλλος επιχειρηματίας το λέει πιο ανοιχτά: «Πρέπει ο άνθρωπος να γίνει πιο σημαντικός από τα χρήματα. Το να πληρώνεται ένας διευθυντής 200 φορές παραπάνω από έναν χαμηλόμισθο μισθωτό είναι παράλογο».
Πολλοί είναι όσοι πιστεύουν πως η «τυραννία της μέγιστης απόδοσης» συνέβαλε στο να πλησιάσουν οι διοικητές των επιχειρήσεων περισσότερο τους μετόχους και να απομακρυνθούν από το προσωπικό, το οποίο αντιλαμβάνεται πως το αφεντικό τους ελάχιστα ενδιαφέρεται για τα συμφέροντα των εργαζομένων. Η κρίση σε επίπεδο διαχείρισης της επιχείρησης διπλασιάζεται από μια βαθιά κρίση εργασίας που οφείλεται στη γρήγορη μετατροπή των επιχειρήσεων και στην υποτίμηση του ανθρώπινου παράγοντα. Αυτή η κατάσταση δημιούργησε μια νέα κοινωνική ρήξη , αυτή τη φορά στην καρδιά της επιχείρησης. Για τον απλό κόσμο οι πάμπλουτοι επιχειρηματίες θεωρούνται μέλη ενός μικρού κλαμπ προνομιούχων, που ενδιαφέρονται περισσότερο να υπερασπίσουν τα δικά τους συμφέροντα παρά τα συλλογικά.
Η ηθική του συρμού
Ενας μεγάλος αριθμός πάμπλουτων ανθρώπων διαισθάνθηκε τον κίνδυνο μιας κατάστασης όπου οι ανισότητες των απολαβών δεν μαρτυρούν πια έναν κοινωνικό συμβιβασμό, μια σιωπηλή συμφωνία αλλά μια βία που διαπράττεται στο σύνολο του κοινωνικού σώματος και η ηθική έγινε του συρμού το τελευταίο διάστημα στις μεγάλες σχολές διοίκησης. Πίσω από το ανόητο αγγλοσαξονικό σύνθημα: «Don't be evil» , υπάρχει μια προειδοποίηση για την κοινωνική μυωπία και την απουσία του κριτικού πνεύματος των πάμπλουτων. Ωστόσο, αυτοί -ή μάλλον οι σύμβουλοι επικοινωνίας τους- είδαν τον κίνδυνο και αποφάσισαν να προβούν σε φιλανθρωπίες. Οι πονηροί θα επισημάνουν πως συνήθως αυτή η κοινωνική φιλανθρωπία είναι καλά υπολογισμένη: πίσω από κάθε δωρεά κρύβεται κάποια φορολογική διευκόλυνση. Οι πάμπλουτοι του 21ου αιώνα έχουν ελάχιστη σχέση με τους ευγενείς αριστοκράτες ή τους αστούς του 19ου αιώνα.
Οι σημερινοί πάμπλουτοι είναι μόνοι παρά τους αυλικούς που τους περιστοιχίζουν. Το βασικό τους πρόβλημα είναι πως έχουν καταστρέψει όλα τα ρυθμιστικά συστήματα, όλα τα ενδιάμεσα σώματα ανάμεσα στους ίδιους και τη μάζα των συμπολιτών τους. Ακόμη μια φορά, κάποιος από την -αφανισμένη πια- μεσαία τάξη βρίσκεται πολύ πιο κοντά -και αισθάνεται πιο κοντά- σε έναν φτωχό παρά σε έναν πλούσιο. Αισθάνεται απειλούμενος, αποκαμωμένος και δεν έχει πια καμία ασφάλεια πως το δημοκρατικό σύστημα το οποίο στήριξε για πολλά χρόνια, μπορεί να εγγυηθεί το μέλλον του παιδιού του.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου