Αντισυμβατικές μέθοδοι για καλούς μαθητές

Του BENEDICT CAREY / The New York Times

Κάθε Σεπτέμβριο, εκατομμύρια γονείς καταφεύγουν στη... μαγεία προσπαθώντας να μετατρέψουν τους ξέγνοιαστους μικρούς παραθεριστές σε καλούς μαθητές. Φυσικά, πάντα οι συμβουλές στους φιλόδοξους γονείς είναι οι ίδιες: να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος μελέτης, να οργανωθεί το διάβασμα, να μπουν στόχοι και όρια. Φυσικά επιβάλλεται να ελεγχθεί το σχολείο, ώστε οι διδακτικές μέθοδοι να ταιριάζουν και να διευκολύνουν το παιδί.

Η αλήθεια είναι ότι αυτές οι θεωρίες που κατά καιρούς διατυπώνονται δεν καθοδηγούν ουσιαστικά τους γονείς. Τα χαρακτηριστικά κάθε μαθητή και οι μέθοδοι διδασκαλίας βρίσκονται σε μια δυναμική σχέση την οποία κανείς δεν αποκρυπτογράφησε. Τα τελευταία χρόνια οι ψυχολόγοι απέδειξαν ότι διαθέτουν τεχνικές που μπορούν να βοηθήσουν όποιον ενδιαφέρεται να διαπρέψει στα θρανία, είτε πρόκειται για οκτάχρονο μαθητή είτε για συνταξιούχο που προσπαθεί να μάθει μια νέα γλώσσα.

Οι νέες τεχνικές αντιτίθενται στις «συμβατικές». Οι ειδικοί σήμερα λένε ότι ο μαθητής πρέπει να αλλάζει τον τόπο όπου μελετά και να μην επικεντρώνει το ενδιαφέρον του σε ένα μόνο αντικείμενο σε κάθε ώρα μελέτης, αλλά να προσεγγίζει συναφή θέματα. Πείραμα που πραγματοποιήθηκε το 1978 έδειξε ότι φοιτητές που μελετούσαν σε δύο χώρους, σε ένα δωμάτιο χωρίς παράθυρα, γεμάτο αντικείμενα, και σε ένα που είχε θέα την αυλή, κατέκτησαν το αντικείμενο της μελέτης καλύτερα από συναδέλφους τους που περιορίστηκαν στο ίδιο δωμάτιο.

Αναλόγως η ποικιλομορφία του υλικού που μελετάμε κάθε φορά βοηθά στην καλύτερη καταγραφή του από τον εγκέφαλο. Αυτό είναι κάτι που γνωρίζουν οι μουσικοί εδώ και χρόνια, γι’ αυτό όταν μελετούν αναμειγνύουν μουσικά κομμάτια, απλές σκάλες ή ασκήσεις για την τήρηση του ρυθμού. Επίσης μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα στην επιθεώρηση Psychological Science διαπιστώνει ότι δεν υπάρχουν διαφορές στον τρόπο διδασκαλίας και μάθησης.

Oι ψυχολόγοι επισημαίνουν ότι το εξοντωτικό διάβασμα ακόμα και την τελευταία στιγμή πριν από τον διαγωνισμό μπορεί να αποφέρει καρπούς. Αλλά η υπερφόρτωση του εγκεφάλου με πληροφορίες της τελευταίας στιγμής είναι ακριβώς το ίδιο με το να γεμίζουμε μια φτηνή βαλίτσα με πολλά πράγματα. Το φορτίο παραμένει στη θέση του για λίγο και μετά όλα «σβήνουν». Αντίθετα, όταν ο εγκέφαλος «γεμίζει» σταδιακά και συστηματικά η γνώση παραμένει για πολύ μεγαλύτερο διάστημα. Κανείς δεν γνωρίζει γιατί συμβαίνει αυτό. Ισως, όταν ξανάρχεται σε επαφή με υλικό που έχει λησμονήσει, το «ξαναμαθαίνει» προτού προσθέσει τα νέα στοιχεία. Και αυτό ενισχύει το σύνολο της γνώσης.

«Η λήθη είναι φίλη της γνώσης», εξηγεί ο δρ Κορνέλ του Γουίλιαμς Κόλετζ. Οταν ξεχνάς κάτι μπορείς να το ξαναμάθεις καλύτερα όταν το συναντήσεις.

Τέλος, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι οι εξετάσεις ή καλύτερα τα τεστ αποτελούν ένα θαυμαστό και αποτελεσματικό εργαλείο εκμάθησης, και αυτό διότι δεν μετρούν απλά τη γνώση· τη μεταβάλλουν, τη σταθεροποιούν και την κάνουν πιο σημαντική.

Επίσης, όσο πιο δύσκολα είναι τα τεστ τόσο καλύτερα, διότι όπως λένε οι ερευνητές όσο δυσκολότερα θυμάσαι κάτι τόσο πιο δύσκολα το ξεχνάς. Σίγουρα, καμιά από αυτές τις τεχνικές δεν θα κάνει ένα μαθητή του μηδέν άριστο. Ομως, όλες δίνουν στους γονείς και τους μαθητές κάτι που δεν είχαν ποτέ έως σήμερα. Ενα σχέδιο μελέτης, βασισμένο σε επιστημονικές αποδείξεις.