Μέχρι πότε... «αέρας»

Από τον Θεόδωρο Χατζηπαντελή,

Καθηγητή του ΑΠΘ

Είναι κοινό μυστικό ότι σε πολλά επαγγέλματα αυτό που αξίζει είναι ο «αέρας» που αγοράζει και πουλάει κανείς. Φυσικά όλα ξεκινούν από την πρωτοβουλία του κράτους. Αντί να δώσει τη χρήση γης στους πρόσφυγες του 1922, έδωσε την κυριότητα. Τα εγγόνια τους απόκτησαν υπεραξία μέσω της αντιπαροχής και αρκετοί έγιναν εργολάβοι. Πουλώντας αέρα... Συνέχισε με τα κλειστά επαγγέλματα. Αν και είναι συζητήσιμο αν σε μια οικονομία με τα ελληνικά χαρακτηριστικά (όπου τα ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου μαλώνουν με τα ΚΤΕΛ Ηρακλείου-Λασιθίου) η απελευθέρωση των επαγγελμάτων θα φέρει όφελος για τον καταναλωτή, το καθεστώς των κλειστών επαγγελμάτων συνεχίζει την παράδοση της ελληνικής οικονομίας. Επιδοτείται, δανείζεται και προσδοκά να χαριστούν τα χρέη. Στην πλειονότητα δεν παράγει τίποτα. Πουλάει και αγοράζει αέρα.

Αλλάζει ο «Eλληνας»; Μόνο αν αλλάξει το ελληνικό κράτος. Αν το ίδιο το κράτος που προσπαθεί φιλότιμα 10 μήνες καταφέρει να μετατραπεί σε εργαλείο προσφοράς δημόσιων πολιτικών αντί ατομικών και ομαδικών διευθετήσεων. Ξεκινώντας από την πηγή: τον εκλογικό νόμο και το πολιτικό προσωπικό που πουλούσε αέρα...

Γενιές και γενιές παραθαλάσσιων ιθαγενών μετέτρεψαν το χέρσο χωράφι δίπλα στη θάλασσα σε rooms. Η γη απέκτησε έτσι πρόσκαιρη υπεραξία. Με το κόλπο των 4 στρεμμάτων και την εξ αδιαιρέτου ιδιοκτησία έκτισε διαμερίσματα για τους κατοίκους των πόλεων, που μεταφέρουν την καθημερινή τους μιζέρια δίπλα στη θάλασσα. Οι πόλεις για να μπορέσουν να στεγάσουν την εσωτερική μετανάστευση αναπτύχθηκαν σε ύψος. Πάντα με την αντιπαροχή και την υπεραξία της γης. Πουλώντας σε μια ελληνική ιδιοτυπία εξ αδιαιρέτου και το οικόπεδο της πολυκατοικίας.

Για να ανοίξεις ένα μαγαζί αγοράζεις τον αέρα της επιχείρησης. Για να πάρεις μια άδεια ταξί, φορτηγού, φαρμακείου αγοράζεις και τον αέρα της επιχείρησης. Λογικά οι σημερινοί ιδιοκτήτες διαμαρτύρονται όταν ο αέρας τους πρόκειται να χάσει κάθε αξία. Oμως το πρόβλημα -όπως σε όλη την ελληνική οικονομία- είναι δομικό. Μικροϊδιοκτήτες αγρότες, μικροϊδιοκτήτες επιχειρηματίες, μικροϊδιοκτήτες επαγγελματίες. Με τη συντριπτική πλειοψηφία των επιχειρήσεων κάθε τομέα της οικονομίας να έχουν 1,2 απασχολούμενους, αποδεικνύεται αέρας κοπανιστός το όνειρο του μέσου Eλληνα: να γίνει αφεντικό του εαυτού του, να βγάζει λεφτά και να στηρίζεται στην κρατική επιδότηση όταν κινδυνεύσει να χάσει ό,τι με δική του απόφαση επένδυσε. Θέλει «το κράτος» συνέταιρο στη ζημιά! Παράλληλα, σε μια άλλη ιδιοτυπία, αλλά για τον ίδιο λόγο, η μείωση της ζήτησης ανεβάζει τις τιμές. Αντί να κατεβούν οι τιμές ώστε να αυξηθεί η ζήτηση, ανεβαίνουν οι τιμές ώστε να μείνουν σταθερά τα μικρομεσαία ατομικά έσοδα.

Πώς θα αναγκαστεί ο μέσος αγρότης, ο μέσος μεταφορέας, ο μέσος μαγαζάτορας, ο μέσος ελεύθερος επαγγελματίας να συνεταιριστεί; Να επενδύσει στα συγκριτικά μας πλεονεκτήματα; Στην ποιότητα στον πρωτογενή τομέα, τον τουρισμό, τις μεταφορές, τις υπηρεσίες; Δεν ξέρω. Ξέρω ότι ζητά όλο και περισσότερο μέτρα κρατικής προστασίας που η απελευθέρωση του ανταγωνισμού δεν μπορεί πλέον να του προσφέρει. Και ότι τα 2/3 των μισθωτών πληρώνουν τη διατήρηση του αέρα του 1/3 των αυτοαπασχολούμενων και μερικών προνομιούχων μισθωτών. Αραγε μέχρι πότε;