Γράφει ο Θεόδωρος Δ. Παπαγγελής
Καθηγητής του Τμήματος Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
Δεν θα ενδιαφέρει, και μάλλον δεν θα συγκινήσει, τους λιόχαρους του μυκονιάτικου «Super Ρaradise», αλλά η αλήθεια να λέγεται: η ιστορία των διακοπών δρομολογήθηκε όταν οι θεοφοβούμενοι και οι θεούσες του Μεσαίωνα βγήκαν στις στράτες με σκοπό να επισκεφθούν τα πολύ «in» προσκυνήματα της χριστιανοσύνης. Πεζοπορούσαν οι περισσότεροι- έκαναν «walking holidays», για να το πούμε απλά και κατανοητά, χωρίς προηγούμενη κράτηση στα έτσι κι αλλιώς ελάχιστα «ισπανικά» πανδοχεία. Είναι, εννοείται, καθαρή σύμπτωση ότι ο τελικός προορισμός ήταν, και σ΄ αυτήν την περίπτωση, ο Παράδεισος.
Να το δούμε το ζήτημα κάπως πιο σοβαρά. Η ιστορία μας αρχίζει με έναν φαύλο κύκλο: παλιά, πολύ παλιά, κανείς δεν έκανε διακοπές επειδή δεν υπήρχαν θέρετρα, και δεν υπήρχαν θέρετρα επειδή κανείς δεν έκανε διακοπές. Το πρώτο σημαντικό ορόσημο της υπόθεσης εντοπίζεται μέσα στον 17ο αιώνα, όταν οι νεαροί γόνοι της ευρωπαϊκής αριστοκρατίας έβγαιναν σε παρατεταμένο σεργιάνι για να μάθουν τον κόσμο και για να γίνουν έτσι πιο αποτελεσματικά αφεντικά. Οι τουριστικές υποδοχές, οι έγκαιρες κρατήσεις και ο συνωστισμός συνέχιζαν, ασφαλώς, να είναι τόσο άγνωστα όσο και το Face Βook. Και επειδή η σύγχρονη ιστορία των διακοπών είναι ταυτισμένη με αυτά ακριβώς τα στοιχεία, ορισμένοι επιμένουν ότι η πραγματική αρχή έγινε (έχει δυο τρεις αιώνες τώρα) με τα πρώτα οργανωμένα spa, όπου (και ας με συμπαθάν οι λουόμενοι γλεντοκόποι του Αυγούστου) αρχικά δεν κυκλοφορούσαν ούτε χολιγουντιανές Μπραντζολίνες ούτε σεμνά προεικάσματα της Πάρις Χίλτον αλλά ασθενείς και κοψομεσιασμένοι οδοιπόροι της τρίτης ηλικίας. Τουτέστιν, και για να ανακεφαλαιώσουμε ως εδώ, πολύ πριν γίνουν αναψυκτικές και ψυχαγωγικές, οι διακοπές ήταν, κατά σειρά, θρησκευτικές, εκπαιδευτικές και ιαματικές.
Το πρόβλημα είναι ότι, ακόμη και όταν έγιναν αυτό που καταλαβαίνουμε σήμερα όταν λέμε «διακοπές» (ας πούμε γύρω στα τέλη του 19ου αιώνα), οι διακοπές δεν αφορούσαν καθόλου τη «λαϊκή οικογένεια» (Σημείωση: όρος που χρησιμοποιείται, συνήθως εκ του Περισσού, από την Αλέκα, δυσερμήνευτος μεν, χρήσιμος δε). Το σχετικό μαζικό κίνημα εκδηλώθηκε περί τα μέσα της παρελθούσης εκατονταετίας αλλά παρέμενε ουσιαστικά αβάφτιστο μέχρι τον καιρό που ο Ανδρέας, παραμονές Ελούντας, οραματίστηκε την κωδική του ονομασία και διακήρυξε «τα μπάνια του λαού».
Οσο ξέρω, ο συστηματικός συντάκτης «της ιστορίας των ελληνικών διακοπών» παραμένει ακόμη ζητούμενο. Οταν με το καλό εμφανιστεί, θα έχει μπόλικο και συναρπαστικό υλικό στα χέρια του. Θα μας πει για τους πληβείους και τους πατρικίους του Αυγούστου, για τη Λούτσα και για το Καραμπουρνάκι των λαϊκών πρωινών και απογευματινών στην ασπρόμαυρη δεκαετία του ΄50 και του ΄60· θα μας πει για τα αραιά και δακτυλοδεικτούμενα πεντάστερα στις πρωτοτουριστικές αρχοντικές ζώνες της Υδρας, της Ρόδου ή της Κέρκυρας· θα μας δείξει λιτά και σεμνά άλμπουμ παραδοσιακής «παραθέρισης» και «αλλαγής» en famille, αλλά και τα δειλά πρώτα μανιφέστα της ντόπιας «celebrity culture» και του «lifestyle» σε προνομιακά σκηνικά και τοπία όπου το τυπικό ελληνικό καλοκαίρι ανασαίνει αισθησιακό και αναγνωρίσιμο ακόμη και κάτω από την πατίνα του ΄70. Και οι ωριμότεροι θα περιμένουμε ίσως να ακούσουμε πώς και γιατί το λινό και πάμφωτο καλοκαιράκι των καλύτερων αναμνήσεών μας μοιάζει κάποτε να έχει περιέλθει στη συμβολική νομή και κυριότητα της γκλαμουράτης ελαφρότητας που βρυκολακιάζει επιδεικτικά σε ασύδοτα «μυκονιάτικα» νυχτέρια ή να ταυτίζεται με «χάπενινγκ» καρναβαλικού πριαπισμού στα γνωστά «καυτά σημεία» της θερινής επικράτειας.
Η ιστορία είναι πολύ ενδιαφέρουσα, και αν ποτέ γραφτεί θα γίνει σίγουρα ευπώλητο, ειδικά αν συμπεριλάβει εκείνο το κρίσιμο κεφάλαιο με τον τίτλο: «Υπάρχουν διακοπές μετά τις περικοπές;», και αν φροντίσει να διευκρινίσει την πανώρια εκείνη ελληνική λέξη, το «διακοποδάνειο» (θυμάστε;), για χάρη των μελλοντικών γενιών, οι οποίες μπορεί κάποτε να αναρωτιούνται αν στις αρχές του 21ου αιώνα σήμαινε «δανεικά για διακοπές» ή «διακοπή των δανεικών».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου