Του Ρούσσου Βρανά
rvranas@otenet.gr
H Γαλλική Επανάσταση ίσως να µην είχε συµβεί αν εκείνο το καλοκαίρι του 1789 ήταν διαφορετικό. Οµως ήταν κι αυτό «θέληµα Θεού». Το γαλλικό καλοκαίρι του 1789 ήταν το αντίθετο του ρωσικού καλοκαιριού του 2010. Η Ευρώπη πνιγόταν στις βροχές, πιθανότατα εξαιτίας µιας έκρηξης του ισλανδικού ηφαιστείου Λάκι. Η τιµή του ψωµιού στο Παρίσι είχε αυξηθεί 67%. Και µε 20 πεντάρες την ηµέρα, ο µέσος εργάτης αγόραζε - δεν αγόραζε µια φραντζόλα ψωµί. Οι διανοούµενοι µπορεί να εµπνέονταν από τον Διαφωτισµό. Οµως το πανάκριβο ψωµί ήταν εκείνο που άνοιξε την όρεξη του πλήθους για επανάσταση.
Ενας οξυδερκής παρατηρητής εκείνης της περιόδου ήταν ο νεαρός αγγλικανός κληρικός Μάλθους. Την ώρα που η υπόλοιπη διανόηση φανταζόταν έναν κόσµο βιοµηχανικής και κοινωνικής προόδου, εκείνος δηµοσίευε το «Δοκίµιο για την πληθυσµική αρχή».
Η κεντρική ιδέα του ήταν απλή: ο πληθυσµός αυξάνεται ταχύτερα από την παραγωγή τροφίµων. Ολα στη φύση έχουν τα όριά τους. Οµως, έκτοτε, η καταστροφή που προέβλεπε ο Μάλθους αναβάλλεται συνεχώς. Υστερα από δύο αιώνες και 6 δισ. ανθρώπους παραπάνω, ελάχιστοι από εµάς ανησυχούµε για το ενδεχόµενο ενός µαζικού λιµού.
Το 1968 ο Πολ Ερλιχ δηµοσίευσε την «Πληθυσµική βόµβα». Και όπως επισηµαίνει ένας άλλος συγγραφέας, ο Μπιλ Μπόνερ, ήταν µια βόµβα αντίστοιχης ισχύος µε του Μάλθους. Ο πληθυσµός δεν ξεπέρασε τα αποθέµατα τροφίµων, έγραφε ο Ερλιχ. Αντίθετα, µε την «πράσινη επανάσταση» η στρεµµατική απόδοση διπλασιάστηκε, αυξανόµενη ταχύτερα από τον αριθµό των ανθρώπων. Ασφαλώς υπήρχαν άνθρωποι που λιµοκτονούσαν, αλλά δεν έφταιγε γι αυτό ο Θεός.
Οι ειδικοί έλεγαν πριν από σαράντα χρόνια πως ο κόσµος θα ξεµείνει από πετρέλαιο και πως τα αποθέµατα επαρκούν µόλις για 40 χρόνια. Προέβλεπαν καταστροφή. Οµως έκτοτε ανακαλύφθηκαν πολλά νέα κοιτάσµατα. Τέσσερις δεκαετίες αργότερα, λέει ο Μπιλ Μπόνερ, ο κόσµος εξακολουθεί να έχει αποθέµατα για 40 χρόνια. Η µόνη καταστροφή ήταν για τους κερδοσκόπους που καιροφυλακτούσαν να το αγοράσουν στα 10 δολάρια το βαρέλι. Δεν είναι µόνο το πετρέλαιο. Ανησυχούµε για πολλά πράγµατα. Οπως ας πούµε για το νερό. Οχι πως δεν υπάρχει άφθονο. Οι θάλασσες και τα ποτάµια είναι γεµάτα. Οµως, αυτό που θα µας δυσκολέψει θα είναι να βρίσκουµε το κατάλληλο νερό στο κατάλληλο µέρος: γιατί αυτό θα γίνει κάποτε πολύ ακριβό.
Η απειλή της καταστροφής δεν έχει εξαφανιστεί. Ο άνθρωπος καλλιεργεί 12.000 χρόνια. Οµως σήµερα έχουµε φάει περισσότερα από όσα παρήχθησαν την τελευταία δεκαετία. Θα ξεµείνουµε από σιτάρι; αναρωτιέται ο Μπιλ Μπόνερ. Οχι. Υπάρχει µπόλικο διαθέσιµο, αλλά η τιµή του είναι ήδη σήµερα διπλάσια από όσο προβλέπαµε πριν από πέντε χρόνια. Βέβαια, κάθε µισοάδειο ποτήρι είναι πάντα και µισογεµάτο. Το καλοκαίρι του 1789 ήταν καταστροφικό για την ευρωπαϊκή γεωργία. Οµως, µε τόση ηφαιστειακή τέφρα στον αέρα, οι φωτιές της επανάστασης διαγράφονταν όµορφα στον ορίζοντα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου