Μην τιμωρείτε τους ανέργους

Του PAUL KRUGMAN / THE NEW YORK TIMES

Υπήρξε μια εποχή που όλοι μας θεωρούσαμε δεδομένο ότι το επίδομα ανεργίας, η χορήγηση του οποίου σταματάει κανονικά μετά τις 26 εβδομάδες, θα έπρεπε να επεκτείνεται σε περιόδους επίμονης ανεργίας. Ηταν, κατά γενική ομολογία, ζήτημα αξιοπρέπειας.

Πάνε όμως αυτά. Σήμερα, οι αμερικανοί εργαζόμενοι αντιμετωπίζουν τη χειρότερη κατάσταση στην αγορά εργασίας από τον καιρό της μεγάλης ύφεσης, με πέντε αιτούντες για κάθε προσφερόμενη θέση εργασίας και με τη μέση περίοδο συνεχόμενης ανεργίας να φτάνει σήμερα τις 35 εβδομάδες. Και όμως, η αμερικανική Γερουσία έφυγε για τις διακοπές της χωρίς να υπερψηφίσει τη χρονική επέκταση των επιδομάτων ανεργίας. Πώς είναι δυνατόν;

Η απάντηση είναι ότι αντιμετωπίζουμε μια συμμαχία ανάμεσα στους άκαρδους- άσχετους και στους τελούντες εν συγχύσει. Τίποτα δεν μπορεί να γίνει για τους πρώτους και μάλλον όχι και πολλά για τους δεύτερους. Ωστόσο, είναι ίσως δυνατόν να ξεκαθαρίσουμε λίγο τα πράγματα για όσους βρίσκονται σε σύγχυση.

Οταν κάνω λόγο για άκαρδους, εννοώ όσους Ρεπουμπλικανούς υπολογίζουν κυνικά ότι εμποδίζοντας οποιαδήποτε πρωτοβουλία αναλαμβάνει ο πρόεδρος Ομπάμα- και ειδικά οτιδήποτε θα μπορούσε να ανακουφίσει από τα οικονομικά βάσανα το έθνος- θα καταφέρουν να αυξήσουν το ποσοστό τους στις επερχόμενες ενδιάμεσες εκλογές. Μην παριστάνετε τους σοκαρισμένους· όλοι ξέρουμε ότι όχι μόνο υπάρχουν, αλλά και ότι αποτελούν μια μεγάλη μερίδα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.

Οσον αφορά τους άσχετους, εννοώ ανθρώπους σαν τη Σάρον Ανγκλ, την υποψήφια των Ρεπουμπλικανών για τη Γερουσία στη Νεβάδα, η οποία έχει δηλώσει επανειλημμένως ότι οι άνεργοι επιλέγουν σκόπιμα να παραμείνουν άνεργοι ώστε να συνεχίσουν να παίρνουν τα επιδόματα. Ιδού μια χαρακτηριστική δήλωσή της: «Μπορείτε να βγάλετε περισσότερα χρήματα από τα επιδόματα ανεργίας απ΄ ό,τι θα βγάζατε αν κάνατε μια τίμια δουλειά, από αυτές που δεν πληρώνουν αρκετά. Εχουμε δώσει τόσο πολλές αρμοδιότητες στην κυβέρνησή μας ώστε έχουμε κακομάθει τους πολίτες μας».

Προσωπικά δεν έχω την εντύπωση ότι οι αμερικανοί άνεργοι είναι κακομαθημένοι: μάλλον απελπισμένοι μού φαίνονται. Οσες αποδείξεις κι αν προσκομίσει όμως κάποιος μοιάζει αμφίβολο ότι θα άλλαζε τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τον κόσμο η κυρία Ανγκλ- κάτι που δυστυχώς ισχύει και για πολλούς ακόμη ανθρώπους στην πολιτική μας ελίτ.

Στο μόνο που μπορεί πλέον να ελπίζει κάποιος είναι ότι υπάρχουν έστω και λίγοι πολιτικοί που αν και έντιμοι πέφτουν θύματα της παραπληροφόρησης για το τι σημαίνουν πραγματικά τα επιδόματα ανεργίας. Οι οποίοι πιστεύουν, για παράδειγμα, ότι ο Ρεπουμπλικανός γερουσιαστής Τζον Κάιλ από την Αριζόνα έχει δίκιο όταν υποστηρίζει ότι η παράταση της χορήγησης των επιδομάτων ανεργίας θα αυξήσει την ανεργία, γιατί «το να συνεχίσεις να δίνεις επιδόματα στους ανέργους είναι σαν να τους αποτρέπεις από το να βρουν δουλειά». Ας δούμε γιατί η άποψη αυτή είναι απολύτως λανθασμένη:

Τα επιδόματα ανεργίας μειώνουν το κίνητρο για να την αναζήτηση εργασίας; Ναι, οι εργαζόμενοι που λαμβάνουν τα επιδόματα ανεργίας δεν είναι τόσο απελπισμένοι όσο οι εργαζόμενοι που δεν τα δικαιούνται. Είναι μάλιστα πιθανό να είναι ελαφρώς πιο επιλεκτικοί όσον αφορά την επιλογή της νέας θέσης. Η έμφαση στην προηγούμενη πρόταση πέφτει στο επίρρημα «ελαφρώς»: πρόσφατες οικονομικές έρευνες έδειξαν ότι η επίδραση των επιδομάτων ανεργίας στη συμπεριφορά των εργαζομένων είναι πολύ μικρότερη απ΄ ό,τι πιστευόταν.

Οταν η οικονομία ακμάζει, και η έλλειψη ικανοποιητικού αριθμού πρόθυμων εργαζομένων περιορίζει την ανάπτυξη, τα γενναιόδωρα επιδόματα ανεργίας μπορούν να κρατήσουν τη συνολική απασχόληση σε χαμηλότερα επίπεδα απ΄ ό,τι θα συνέβαινε στην περίπτωση του περιορισμού τους. Αλλά όπως μπορεί να παρατηρήσει ο καθένας, αυτή τη στιγμή η οικονομία δεν είναι σε άνθηση, όταν για κάθε προσφερόμενη θέση εργασίας αντιστοιχούν πέντε άνεργοι. Η διακοπή των επιδομάτων στους ανέργους θα τους κάνει ακόμη πιο απελπισμένους να βρουν δουλειά· μόνο που δεν μπορούν να δουλέψουν σε δουλειές που δεν υπάρχουν.

Σταθείτε, υπάρχει κι άλλος λόγος. Μια βασική αιτία της μειωμένης προσφοράς εργασίας αυτή τη στιγμή είναι οι μειωμένες καταναλωτικές δαπάνες. Βοηθώντας τους ανέργους, βάζοντας χρήματα στις τσέπες ανθρώπων που τα έχουν άμεση ανάγκη, βοηθάς στην ενίσχυση της καταναλωτικής δαπάνης. Για αυτό άλλωστε το Γραφείο Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (CΒΟ) εκτιμά ότι η οικονομική ενίσχυση στους ανέργους αποτελεί μια ιδιαίτερα αποδοτική μορφή οικονομικής τόνωσης. Και μάλιστα, σε αντίθεση με τα μεγάλα δημόσια έργα υποδομής, η παροχή οικονομικής βοήθειας στους ανέργους ευνοεί την ταχύτερη δημιουργία θέσεων εργασίας, ενώ η περικοπή των επιδομάτων, όπως αυτή που συμβαίνει αυτή τη στιγμή, είναι η τέλεια συνταγή για ακόμη μικρότερη παραγωγή νέων θέσεων εργασίας στο κοντινό μέλλον.

Υπάρχουν όμως και κεντρώοι Δημοκρατικοί που έχουν αποδεχτεί τα επιχειρήματα κατά της οικονομικής υποστήριξης των ανέργων. Είναι στο χέρι τους να κάνουν ένα βήμα πίσω, να αντιληφθούν ότι έχουν πέσει θύματα παραπληροφόρησης και να κάνουν το σωστό, επεκτείνοντας την περίοδο καταβολής των επιδομάτων ανεργίας.