ΙΣΛΑΜΟΦΑΣΙΣΜΟΣ και ΔΥΤΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ: Ο Βολταίρος και ο Μαχμούτης

Του ΤΑΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

Ο κ. Νταβούτογλου, ο κ. Λαβρόφ και το βασιλικό ζεύγος της Ιορδανίας υποθέτω πως θα είχαν πολλά και ενδιαφέροντα να μας πουν για την ελευθερία της έκφρασης για την υπεράσπιση της οποίας διαδήλωσαν την Κυριακή εν Παρισίοις. Είναι ιερό δικαίωμα, μεγάλη κατάκτηση του πολιτισμού μας, αρκεί βέβαια να μη θίγει το σαράι του δημοκρατικού μας Παντισάχ στην Αγκυρα ή τα δημοκρατικά αισθήματα που σπαράσσουν τα φυλλοκάρδια του Βλαδιμήρου Πούτιν. Διότι και οι «καρικατούρ» έχουν τα όριά τους. Ως εκ τούτου μακριά από μας και οι Charlie και οι Hebdo και τα Je suis και ό,τι ισχύει στο Παρίσι δεν σημαίνει ότι ισχύει στη Μόσχα ή την Αγκυρα. Οφείλω όμως να πω ότι όταν ξεπέρασα τη σχετική δυσφορία που μου προκάλεσε η παρουσία του κ. Νταβούτογλου στο συλλαλητήριο με το πάγιο χαμόγελο του οθωμανού πρίγκιπα, μια δεύτερη δέσμη σκέψεων, πιο φωτεινή, με βοήθησε να ηρεμήσω και να τελειώσω τον απογευματινό καφέ με την ησυχία μου. Ουαί τοις υποκριταίς, πλην όμως όσα αναθέματα κι αν εκτοξεύσεις δεν μπορείς να μη σκεφτείς ότι η παρουσία τους εκεί, πέρα από σκοπιμότητες, δηλοί ότι ο ευρωπαϊκός πολιτισμός εξακολουθεί να ακτινοβολεί αξίες οι οποίες γοητεύουν ακόμη και όσους δεν μπορούν, ή δεν θέλουν, ή δεν τολμούν να τις εφαρμόσουν. Ακόμη και σε χώρες όπου η ελευθερία της έκφρασης κυκλοφορεί με μεγαλύτερη δυσκολία από τα λαθραία τσιγάρα, όλοι την επικαλούνται όταν θέλουν να βάλουν τα καλά τους για να δείξουν πως κι αυτοί γνωρίζουν γράμματα.
Κι αυτό προς τους εγχώριους εθνολαϊκιστές, αριστεράς τε και δεξιάς, κέντρου και περιχώρων: αν μη τι άλλο η δολοφονική επίθεση των τζιχαντιστών στο Παρίσι και το μεγάλο συλλαλητήριο που οργανώθηκε αποδεικνύουν ότι είναι μακριά νυχτωμένοι όσοι ισχυρίζονται ότι η Ευρώπη δεν είναι τίποτε παραπάνω από το ευρώ, τα επιτόκια δανεισμού και τις αγορές.  

Η Ευρώπη έχει ακόμη πολιτισμικές αξίες για τις οποίες άνθρωποι μπορεί να δώσουν και τη ζωή τους ακόμη. Οι αλλοπαρμένοι με τα καλάσνικοφ δεν χτύπησαν ούτε στρατιωτικούς ούτε οικονομικούς στόχους. Χτύπησαν ένα σατιρικό περιοδικό, κάτι σαν την εκλαϊκευμένη εκδοχή του πνεύματος του Βολταίρου και ένα παντοπωλείο Κόσερ: γι’ αυτούς η πίστη στην ελευθερία ισοδυναμεί με την πίστη σε οποιονδήποτε άλλον Θεό εκτός από τον δικό τους. 

Οσο για το συλλαλητήριο, ή μάλλον τα συλλαλητήρια, καλά είναι, αρκεί να αντιμετωπισθούν ως ευκαιρία και όχι ως αυτοσκοπός. Τα προβλήματα της πολυπολιτισμικής κοινωνίας, οι αντιθέσεις και οι ενίοτε δολοφονικές εντάσεις δεν αντιμετωπίζονται ούτε με συνθήματα, ούτε με καλή θέληση, όσο μαζική κι αν είναι. Τόσο μαζική που το Παρίσι είχε να την δει από την απελευθέρωση το καλοκαίρι του ’44 έλεγαν και ξανάλεγαν οι σχολιαστές, παραλείποντας ηθελημένα ή όχι, τη συγκέντρωση του ενός εκατομμυρίου που είχε διαδηλώσει για να υπερασπιστεί τον στρατηγό Ντε Γκωλ τον Μάη του ’68. Στην πρώτη σειρά τότε ήταν ο Μαλρώ του οποίου τα δημοκρατικά αισθήματα ενέπνεαν σίγουρα πολύ περισσότερη εμπιστοσύνη από όση εμπνέουν αυτά του κ. Μαχμούντ Αμπάς.  

Και τον κίνδυνο της ισλαμοφοβίας, των αντιποίνων, πού τον πας θα μου πείτε;  

Κατ’ αρχάς επειδή το μόνιμο επιχείρημα είναι πως εμείς οι δυτικοί θα πρέπει να μελετήσουμε το Ισλάμ για να το κατανοήσουμε, αναρωτιέμαι μήπως ήρθε η ώρα και το Ισλάμ να κατανοήσει τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. 

Και οι τζιχαντιστές της Γαλλίας είναι η απόδειξη πως η εκπαίδευση της πολυπολιτισμικής Γαλλίας στον τομέα έχει αποτύχει: 

Διότι μέχρι στιγμής τουλάχιστον τα πράγματα δείχνουν πως ο Βολταίρος δεν φοβάται, ούτε εχθρεύεται το Ισλάμ, ενώ το Ισλάμ αδυνατεί να κατανοήσει τον Βολταίρο και ως εκ τούτου τον εχθρεύεται. Οπου ο πόλεμος των πολιτισμών που προέβλεψε ο Χάντιγκτον κινδυνεύει να γίνει με όρους σχιζοφρένειας ενός πολιτισμού, του δυτικού. 

Εμείς ευτυχώς έχουμε εκλογές και δεν έχουμε τέτοια προβλήματα.