Γράφει ο Χαράλαμπος Γκότσης
Καθηγητής Οικονομικών, Πανεπιστημίου Πειραιώς
Η επιστροφή στις αγορές μιας χώρας που επί τέσσερα χρόνια ήταν
αποκλεισμένη και μάλιστα δύο χρόνια μετά από μια μεγάλη αναδιάρθρωση
(PSI), θα μπορούσε να είναι ένα πολύ σπουδαίο γεγονός, αν αυτό συνέβαινε
με καθαρούς όρους αγοράς.
Στην περίπτωσή μας όμως υπάρχει μια
ιδιόρρυθμη κατάσταση, η οποία από τη μια διευκόλυνε την τοποθέτηση των 3
δις Ευρώ ελληνικών ομολόγων στις διεθνείς αγορές, από την άλλη μειώνει
τη σημασία του όλου εγχειρήματος.
Γιατί λοιπόν ήταν βέβαιο, ότι θα
εκδηλωθεί ενδιαφέρον για τους ελληνικούς τίτλους;
Πρώτον, επειδή
το επιτόκιο αυτή τη στιγμή είναι αρκετά ελκυστικό. Αποδόσεις του ύψους
του 4,95%, μια εποχή που τα κεφάλαια λιμνάζουν λόγω μιας μερικής
αποχώρησης από τις αναδυόμενες αγορές, δεν υπάρχουν. Οι χώρες της Νότιας
Ευρώπης πράγματι, εκμεταλλεύθηκαν η μια μετά την άλλη αυτή την ευκαιρία
και έτσι αποκλιμάκωσαν τα επιτόκιά τους σε μεγάλο βαθμό.
Δεύτερον, το γεγονός ότι το μεγάλο μέρος του χρέους, 70% περίπου,
βρίσκεται πλέον στα χαρτοφυλάκια του επίσημου τομέα, κυρίως ευρωπαϊκών
κρατών, φορέων και μηχανισμών. Η έμπρακτη συνεισφορά των Ευρωπαίων στη
διαχείριση του χρέους, καλύπτοντας πάντα τα όποια έως τώρα χρηματοδοτικά
κενά δημιουργήθηκαν, με σκληρούς και αβάσταχτους πολλές φορές για την
κοινωνία όρους, αποτελεί εγγύηση για τους πιστωτές, ότι δανείζοντας θα
πάρουν πίσω τα λεφτά τους. Δηλώσεις εξάλλου του τύπου «δεν θα υπάρξει
ξανά κούρεμα για τον ιδιωτικό τομέα», όπως αυτή της Κας Μέρκελ,
ενισχύουν την φερεγγυότητα των τίτλων. Αλλά και ένας έλεγχος των
υποχρεώσεων της χώρας για τα επόμενα 5 χρόνια, δείχνει ότι τα ποσά των
ομολόγων που λήγουν, είναι μικρά και συνεπώς διαχειρίσιμα. Η κατανομή
συνεπώς του χρέους είναι τέτοια που απομακρύνει τον κίνδυνο απώλειας των
κεφαλαίων λόγω αδυναμίας πληρωμών.
Τρίτον, η ισχύς του Αγγλικού
Δικαίου, για την απίθανη περίπτωση μιας άρνησης πληρωμών, βοηθάει
επίσης για να πεισθούν ακόμη και οι πιο διστακτικοί.
Ποιες προϋποθέσεις όμως θα ήταν αναγκαίες, ώστε η έκδοση αυτή να τύχει αποδοχής με όρους αγοράς;
Πρώτον, η μακρόχρονη βιωσιμότητα του χρέους σε συνδυασμό με την ομαλή
διαχρονική εξυπηρέτησή του:
Αυτή δεν υπάρχει και για το λόγο αυτό, δεν
έγινε ούτε σκέψη για έκδοση 10ετούς ομολόγου, αφού μετά το 2022 αρχίζουν
τα δύσκολα με τις υποχρεώσεις. Η υποκατάσταση όμως μέρους του χρέους με
ιδιωτικό, πέρα από το αυξημένο κόστος που συνεπάγεται, αντί να
βελτιώσει τη βιωσιμότητά του την επιδεινώνει, αφού αυξάνεται. Η
συσσώρευσή του μάλιστα σε ιδιωτικά χέρια, μπορεί στην πορεία να
δημιουργήσει και πάλι παρόμοια προβλήματα με εκείνα που ζήσαμε στην προ
του PSI εποχή. Οι διακηρυγμένες προθέσεις εξάλλου τόσο του κ. Schaeuble
όσο και του κ. Regling (ESM), ότι το χρέος δεν θα κουρευτεί αλλά και
ούτε υπάρχουν περιθώρια για μείωση των επιτοκίων, δείχνουν ότι η
περίφημη απομείωση που υποσχέθηκαν στην απόφαση του Νοέμβρη του 2012, θα
καταλήξει σε μια επιβεβαίωση του στόχου για χρέος 120% του ΑΕΠ το 2022,
με κάποιες διορθωτικές κινήσεις. Με μια τέτοια «μη λύση» σκοπεύει η
γερμανική πλευρά, αφενός να συνεχίσει να κρατά τη χώρα υπό αυστηρή
εποπτεία και από την άλλη ανταποκρίνεται στην άρνηση των συμπολιτών της
να συνεισφέρουν στην οριστική αντιμετώπιση ενός προβλήματος, που
μακροπρόθεσμα, αν δεν λυθεί, θα έχει αρνητικές επιπτώσεις και για την
ίδια.
Οι υποδείξεις, όλων ανεξαιρέτως των γερμανικών ινστιτούτων
μελέτης της οικονομίας, για την ανάγκη κουρέματος του ελληνικού χρέους,
φαίνεται ότι πέφτουν στο κενό. Ακόμη και η πρόσφατη μελέτη της Deutsche
Bank, στην οποία αναφέρεται, ότι η επιμήκυνση των λήξεων των ομολόγων σε
συνδυασμό με μείωση των επιτοκίων, θα προσδώσει ένα όφελος 26 δις Ευρώ
σε βάθος 50ετίας σε όρους καθαράς παρούσας αξίας, κάτι που δεν λύνει το
πρόβλημα, παρά μόνο ένα γενναίο κούρεμα, όπως προτείνουν οι συντάκτες
της έκθεσης, δεν ελήφθη υπόψη.
Αυτή τη στιγμή είναι φανερό, ότι
κυριαρχεί η αναβολή, το κέρδος του πολιτικού χρόνου και η επικράτηση του
βραχυχρόνιου οφέλους έναντι του μακροχρόνιου, το οποίο θα είχαν και οι
δανειστές μας, αν μας διευκόλυναν να πληρώσουμε αυτά που αντέχει η
οικονομία μας και που θα ήταν τουλάχιστον ένα μέρος των χρημάτων τους.
Δεύτερον, για να βγει κανείς με όρους αγοράς και να βρει αγοραστές για
τους τίτλους του, θα πρέπει να έχει βελτιωθεί και η εικόνα που
πιστοποιούν οι οίκοι αξιολόγησης:
Εδώ τα πράγματα βρίσκονται
κυριολεκτικά στον πάτο. Σαν να μην έφτανε η αξιολόγηση Caaa3 που μας
έχει κατατάξει η Moody's, οκτώ σκαλοπάτια στο κάτω μέρος της κλίμακας
των σκουπιδιών, αρνήθηκε πρόσφατα να ανακοινώσει την αξιολόγησή της, ενώ
η Standard and Poor's προ μηνός, παρά τις ελπίδες για αναβάθμιση,
διατήρησε την αξιολόγησή της στα επίπεδα του 2012 με σταθερή προοπτική.
Τρίτον και σπουδαιότερο, είναι η αλλαγή κατεύθυνσης της πραγματικής
οικονομίας:
Τα βασικά μακροοικονομικά μεγέθη της χώρας δυστυχώς
παραμένουν αρνητικά. Η ύφεση, αν και ηπιότερα, συνεχίζεται, οι εξαγωγές
το τελευταίο 7μηνο έπεσαν κατά 7%, το 2013 η βιομηχανική παραγωγή
μειώθηκε κατά 3,9%, η ιδιωτική κατανάλωση επίσης κατά 7,4%. Οι ιδιωτικές
επενδύσεις υποχώρησαν κατά 10,5%, ενώ οι δημόσιες παρουσιάζουν
στασιμότητα.
Με την προσδοκία, ότι προς τα τέλη του χρόνου, το
αργότερο την Ανοιξη του 2015, θα ισορροπήσει η οικονομία, αυτά που
χρειάζεται να γίνουν είναι το γρηγορότερο ένα σχέδιο παραγωγικής
ανασυγκρότησης, συνοδευόμενο από ένα αντίστοιχο χρηματοδότησης. Είναι
καιρός να επικεντρώσουμε την προσοχή μας και τις δυνάμεις μας, στην
προσπάθεια για κινητοποίηση όλων των διαθέσιμων για το σκοπό αυτό πόρων,
αλλά και για εξεύρεση νέων. Η συνεχής ενασχόληση με την κάλυψη των
δημοσιονομικών και χρηματοδοτικών κενών, θα πρέπει να δώσει τη θέση της
στην προσπάθεια για διευκόλυνση της παραγωγής εξαγώγιμων προϊόντων, με
υψηλή προστιθέμενη αξία. Έτσι, δίνεται διέξοδος και στην ανεργία των
νέων μας, αλλά και τους διασφαλίζει εισοδήματα του επιπέδου της μόρφωσής
τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου