Toυ ΑΡΓΥΡΗ ΠΑΠΑΣΤΑΘΗ
«Δύο χρόνια μετά, ακόμη δεν ξέρουμε ακριβώς τι πληρώνουμε και σε ποιους.
Ιδίως στα νοσοκομεία, στα ασφαλιστικά ταμεία και στους ΟΤΑ δεν έχουμε
ιδέα». Αυτό δηλώνει στέλεχος του Γενικού
Λογιστηρίου του Κράτους (ΓΛΚ). Ανήκει στη νεότερη γενιά επιστημόνων που
κλήθηκαν πριν από δύο χρόνια να εφαρμόσουν το έργο της ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης του Δημοσίου.
Παρά την εμπλοκή της τρόικας
και τις φιλότιμες προσπάθειες μιας μικρής ομάδας - νεότερων κυρίως -
στελεχών της διοίκησης, το Δημόσιο συνεχίζει να δαπανά τα χρήματα των
φορολογουμένων χωρίς να μπορεί να ελέγξει πώς ξοδεύονται από χιλιάδες
φορείς που υπάγονται σε αυτό. Κανένα από τα μεγάλα έργα ηλεκτρονικής
διακυβέρνησης, με εξαίρεση το TAXIS, δεν λειτουργεί με ολοκληρωμένο
τρόπο, παρ' όλο που η χώρα δαπάνησε την οκταετία 2002-2009 περίπου 2,5
δισ. ευρώ για την περιβόητη Κοινωνία της Πληροφορίας.
Το 2012 σημαντικές παρεμβάσεις τεχνολογικού εκσυγχρονισμού της
δημόσιας διοίκησης - όπως η Ηλεκτρονική Παρακολούθηση Εκτέλεσης
Προϋπολογισμού στο ΓΛΚ, το Κεντρικό Πληροφοριακό Σύστημα για τα
Νοσοκομεία, η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση, το Σύστημα Ηλεκτρονικών
Προμηθειών, η Εκκαθάριση Μητρώου Ασφαλισμένων, το Εθνικό Ληξιαρχείο, η
διασύνδεση των τεσσάρων μητρώων του πολίτη (ΑΦΜ, ΑΜΚΑ, Αρ. Δημοτολογίου,
ΑΤ), η Ηλεκτρονική Πολεοδομία, το Δημόσιο Περιουσιολόγιο, η Ενιαία Αρχή
Πληρωμής και το Ηλεκτρονικό Πόθεν Εσχες - παραμένουν ακόμη υπό
προκήρυξη ή κολλημένες για μήνες στη διαγωνιστική διαδικασία ή στην
καλύτερη περίπτωση σε φάση πιλοτικής εφαρμογής ή πολύ αρχικής
υλοποίησης. Κάποιες παρεμβάσεις έχουν... κολλήσει στη Δικαιοσύνη με
αφορμή επαναλαμβανόμενες προσφυγές των υποψηφίων αναδόχων στο Ελεγκτικό
Συνέδριο, ενώ για ορισμένα άλλα βρίσκεται σε εξέλιξη ένα άτυπο
«μπρα-ντε-φερ» ανάμεσα σε υπηρεσίες του Δημοσίου και οργανωμένα
γραφειοκρατικά συμφέροντα που εξελίσσουν «ανταγωνιστικά» (!) ηλεκτρονικά
συστήματα για τις ίδιες λειτουργίες κατασπαταλώντας πόρους και
μπλοκάροντας την εφαρμογή.
Και όλα αυτά ενώ έχουν ήδη εξασφαλιστεί νέοι πόροι 1 δισ. ευρώ από
την Ειδική Γραμματεία Ψηφιακού Σχεδιασμού του υπουργείου Ανάπτυξης μέσω
του ΕΣΠΑ για το συνολικό έργο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης
(e-government). «Ο σχεδιασμός έγινε, οι πόροι εξασφαλίστηκαν, αυτό που
λείπει είναι η πολιτική βούληση από τους φορείς για την εφαρμογή και η
υπέρβαση των επί μέρους προβλημάτων και συμφερόντων» σημειώνει στέλεχος
της Ειδικής Γραμματείας. To τρένο μπήκε στις ράγες αλλά δείχνει να
κολλάει στη γραφειοκρατία. «Αν ολοκληρωθούν και λειτουργήσουν τα κύρια
συστήματα της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης τα οποία έχουν ενταχθεί και
δρομολογηθεί στον χώρο της οικονομίας, των ασφαλιστικών ταμείων, της
Υγείας, της Δικαιοσύνης κτλ., όχι μόνο θα προκύψει όφελος από την
καταπολέμηση της σπατάλης που θα υπερβεί τα 4-5 δισ. ευρώ ετησίως, αλλά
θα σημάνει και την πραγματική μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης σε
αντίθεση με την αοριστολογία περί μεταρρυθμίσεων που ακούμε τελευταία»
σχολιάζει ο ίδιος.
Ηλεκτρονική διακυβέρνηση μόνο στα χαρτιά
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα της δυσλειτουργίας της
πολυδιαφημισμένης ηλεκτρονικής διακυβέρνησης είναι το σύστημα
Ηλεκτρονικής Παρακολούθησης Εκτέλεσης Εθνικού Προϋπολογισμού (κεντρικό
ERP), το οποίο έχει σχεδιαστεί για τον έλεγχο των δαπανών του στενού και
ευρύτερου δημόσιου τομέα σε πραγματικό χρόνο (real time). Aυτή η
απεικόνιση είναι αδύνατη αυτή τη στιγμή γιατί ο ηλεκτρονικός εγκέφαλος
του υπουργείου Οικονομικών έμεινε στα χαρτιά.
Από τους μερικούς χιλιάδες φορείς της κεντρικής και γενικής
κυβέρνησης αυτή τη στιγμή παρακολουθούνται online μόνο οι 30 και
καταβάλλεται προσπάθεια να ολοκληρωθεί η πρώτη φάση της σύνδεσης 500
φορέων.
Αν ρωτήσει ο υπουργός Οικονομικών το ΓΛΚ τι ακριβώς έχει δαπανήσει
το Δημόσιο από την αρχή του έτους ως την Παρασκευή 15 Ιουνίου και πώς
έχουν δαπανηθεί αυτά τα ποσά ανά φορέα, θα λάβει (μια γενική) απάντηση
σε κάποιους μήνες από σήμερα. Αυτό συμβαίνει γιατί η διαδικασία ακόμη
και σήμερα στις περισσότερες περιπτώσεις γίνεται με βάση χειρόγραφα (που
στην καλύτερη περίπτωση συνοδεύονται από CDs με δεδομένα), τα οποία
αποστέλλονται κάθε μήνα στο ΓΛΚ από τις οικονομικές διευθύνσεις των
υπουργείων και τους φορείς της κεντρικής και γενικής κυβέρνησης.
Το μεγαλύτερο πρόβλημα ωστόσο βρίσκεται στο γεγονός ότι το ΓΛΚ -
και επομένως ο υπουργός Οικονομικών - δεν έχει καμία δυνατότητα
επαλήθευσης της εγκυρότητας των στοιχείων, αφού οι περισσότεροι φορείς
όχι μόνο δεν διαθέτουν ολοκληρωμένα ηλεκτρονικά συστήματα αλλά, και να
είχαν, δεν υπάρχει ενιαία κωδικοποίηση προϊόντων και υπηρεσιών και άρα
δαπανών σε όλους τους φορείς ώστε να γνωρίζει το ΓΛΚ τι αντιπροσωπεύει η
κάθε δαπάνη.
Ετσι, ακόμη και όταν γίνεται ηλεκτρονική καταγραφή, ο ουσιαστικός
έλεγχος είναι αδύνατος. Επί παραδείγματι, μια γάζα σε ένα νοσοκομείο της
Θεσσαλονίκης μπορεί να έχει διαφορετικό κωδικό από την ίδια ακριβώς
γάζα σε νοσοκομείο της Αθήνας.
Το ίδιο πρόβλημα εγκυρότητας και διασταύρωσης υπάρχει με τις
δαπάνες όλων των υπουργείων, των ΝΠΔΔ, των ΟΤΑ, των ασφαλιστικών
ταμείων, των πανεπιστημίων, των ερευνητικών κέντρων κτλ.
Η υλοποίηση του συστήματος έχει προϋπολογισμό 9 εκατ. ευρώ.
Ανατέθηκε το 2009 σε δύο εταιρείες αλλά δεν έχει προχωρήσει στην επόμενη
και πιο σημαντική φάση που αφορά το σύνολο των φορέων.
Πληροφορίες λένε μάλιστα ότι «πάγωσε» από το Ελεγκτικό Συνέδριο…
Παράλληλα στα πρώτα του βήματα χρήσης βρίσκονται τόσο το σύστημα
Elenxis, το οποίο θα επιτρέψει φορολογικές διασταυρώσεις και ελέγχους
(το χρησιμοποιεί ικανοποιητικά το ΣΔΟΕ, όχι όμως οι ΔΟΥ, η Oικονομική
Επιθεώρηση και η Οικονομική Αστυνομία), όσο και το ηλεκτρονικό «πόθεν
έσχες», το οποίο θα οδηγεί σε αυτόματη διασταύρωση περιουσιακών
στοιχείων (μετοχές, σκάφη, ακίνητα, καταθέσεις) με τα εισοδήματα που
δηλώνει ο κάθε φορολογούμενος. «Αν υλοποιηθούν σωστά όλα αυτά, θα μιλάμε για μιαν άλλη χώρα» σημειώνει στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών.
Παρωχημένη απογραφή
Οσο για την πολυδιαφημισμένη Ενιαία Αρχή Πληρωμής, δεκατρείς είναι
όλοι κι όλοι οι υπάλληλοι που εργάζονται στο ΓΛΚ και υπερβάλλουν εαυτούς
για να φέρουν εις πέρας το έργο τους, το οποίο αφορά περίπου 700.000
εργαζομένους που πληρώνονται μέσω του συστήματος ΔΙΑΣ. Το...
πατροπαράδοτο σύστημα των επιταγών δεν έχει πάψει να ισχύει για χιλιάδες
δημοσίους υπαλλήλους.
Ακόμη μεγαλύτερο πρόβλημα αποτελεί η απουσία
ηλεκτρονικού συστήματος για την καταγραφή του ανθρώπινου δυναμικού στο
Δημόσιο (HR Management System). Η τελευταία «φωτογραφία» προέρχεται από
την απογραφή του 2010, ωστόσο εδώ και δύο χρόνια, ακριβώς επειδή δεν
έχει αρχίσει να λειτουργεί το HR Managment System, η κυβέρνηση δεν
γνωρίζει ούτε πόσοι μπήκαν ούτε πόσοι εξήλθαν από το Δημόσιο για
διάφορους λόγους και ακόμη περισσότερο ποιες ειδικότητες έχουν
τοποθετηθεί σε ποιες θέσεις. «Δεν ξέρουμε πόσοι διδάκτορες ή κάτοχοι
μεταπτυχιακών υπηρετούν, για παράδειγμα, στον ΟΣΕ, οι οποίοι
ενδεχομένως θα ήταν χρήσιμοι σε άλλες θέσεις όπου υπάρχουν ελλείψεις» σημειώνει το ίδιο στέλεχος.
Ανεξέλεγκτοι γιατροί
Η ηλεκτρονική συνταγογράφηση βρίσκεται ακόμη και σε φάση πιλοτικής
εφαρμογής και… σύγχυσης. Η κοινωφελής εταιρεία ΗΔΙΚΑ ΑΕ, πρώην Κέντρο
Ηλεκτρονικού Υπολογιστού Κοινωνικών Υπηρεσιών (ΚΗΥΚΥ), υποστηρίζει μέσω
του προέδρου της κ. Βλάση Σφυρόερα ότι 50% του συνόλου
του όγκου των συνταγών εκτελείται ηλεκτρονικά. Ωστόσο η μία πλατφόρμα
διαδέχεται την άλλη αλλά το σύστημα συνεχίζει να υπολειτουργεί και να
«πέφτει» και οι χειρόγραφες συνταγές συνεχίζονται και «σκανάρονται» από
το σύστημα του ΙΚΑ. Οι δε παραπομπές για παρακλινικές εξετάσεις
εκτελούνται με το σύστημα που κληρονόμησε ο ΕΟΠΥΥ από τον ΟΠΑΔ
(Δημόσιο).
Το κυριότερο πρόβλημα αυτή τη στιγμή είναι ότι το πιο χρήσιμο
εργαλείο, οι ηλεκτρονικές διασταυρώσεις, δεν έχει αρχίσει ακόμη να
λειτουργεί με πολυεπίπεδες συσχετίσεις. Αυτό έχει αποτέλεσμα πολλοί
γιατροί να παραμένουν ανεξέλεγκτοι. Τι προσφέρει αυτό το σύστημα;
Εντοπίζει τη διασύνδεση συγκεκριμένου γιατρού με συγκεκριμένο φαρμακείο,
συγκεκριμένο φάρμακο, άρα και φαρμακευτική εταιρεία…
ΒΗΜΑ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου