Ανάπτυξη, αλλά τι ανάπτυξη;

Tου Σταυρου Λυγερου

Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει υποστεί μείωση του ΑΕΠ που υπερβαίνει το μέσο οικονομικό κόστος ενός εμφυλίου πολέμου. Το 2011 η ύφεση ήταν της τάξεως του 7%, ενώ η πρόβλεψη της Κομισιόν για το 2012 είναι πρόσθετη ύφεση 4,5%. Η πρόβλεψη θεωρείται αισιόδοξη(!), αλλά ακόμα και εάν αποδειχθεί ακριβής η Ελλάδα θα έχει σημειώσει αρνητικό ρεκόρ. Η μετεξέλιξη της κρίσης χρέους σε οικονομική - κοινωνική τραγωδία δεν ήταν απροσδόκητη παρενέργεια. Ηταν το αποτέλεσμα της οικονομικής πολιτικής που επέβαλε η τρόικα.

Δεδηλωμένος στόχος αυτής της πολιτικής δεν ήταν μόνο η δραστική μείωση του ελλείμματος. Ηταν και η ύφεση, επειδή μέσω αυτής γίνεται η εσωτερική υποτίμηση, μέσω της οποίας η ελληνική οικονομία θα γίνει ανταγωνιστική. Η ύφεση, όμως, προσέλαβε πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις από τις προϋπολογισθείσες. Αυτό δεν ήταν έκπληξη για όποιον γνωρίζει στοιχειωδώς την ελληνική οικονομία. Εξ ου και υπήρξαν έγκαιρες προειδοποιήσεις.

Ευρισκόμενη στην πλεονεκτική θέση του εντολοδότη, η τρόικα δεν αναγνώρισε τις δικές της ευθύνες. Ισχυρίζεται ότι δεν έφταιξε η δική της συνταγή, αλλά ο τρόπος που εφαρμόστηκε. Είναι αλήθεια ότι η κυβέρνηση Παπανδρέου επέδειξε και ολιγωρία και ασυνέπεια, αλλά δεν είναι αυτές οι κύριες αιτίες που προκάλεσαν την ύφεση. Θα αντιτείνει κανείς ότι οι της τρόικας συστήνουν μείωση του κράτους, πάταξη της φοροδιαφυγής, εκσυγχρονισμούς κ.λπ. Αυτό είναι αληθές, αλλά όλες αυτές οι συστάσεις τους ουσιαστικά ήταν ευχές.

Για την επιβολή ποσοτικών μέτρων, για πρόσθετους φόρους, για την περικοπή μισθών και συντάξεων, για την εκποίηση της δημόσιας περιουσίας, για τη μείωση του κατώτατου μισθού και την αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων οι της τρόικας έβαλαν το μαχαίρι στον λαιμό της ελληνικής κυβέρνησης. Δεν της το έβαλαν, όμως, για να πραγματοποιήσει ποιοτικές παρεμβάσεις, όπως π.χ. ένα αποτελεσματικό επιχειρησιακό πρόγραμμα εναντίον της φοροδιαφυγής.

Το κρίσιμο μέτωπο είναι το μέτωπο της ανάπτυξης. Είναι κοινός τόπος ότι αλλιώς δεν πρόκειται να υπάρξει φως στην άκρη του τούνελ. Γι’ αυτό και όλοι πια μιλάνε για ανάπτυξη. Δεν την εννοούν, όμως, με τον ίδιο τρόπο. 

Οπως αποδεικνύουν τα γεγονότα, η τρόικα αντιλαμβάνεται την ανάταξη της ελληνικής οικονομίας με όρους βίαιης απαξίωσης. Προσπαθεί να μετατρέψει την Ελλάδα σε χώρα φθηνών ευκαιριών για το ευρωπαϊκό κεφάλαιο. Στο πλαίσιο αυτό, αλλά και για την εξυπηρέτηση του χρέους, απαιτεί τη μαζική εκποίηση σε πολύ χαμηλές τιμές δημόσιων ακινήτων και επιχειρήσεων (λόγω της κρίσης θα ξεπουλήσουν και οι ιδιώτες), υποθηκεύει κρατικά δικαιώματα και βεβαίως ζητάει την κατάργηση κάθε προστασίας της εργασίας.

Η προοπτική αυτή βολεύει τους δανειστές - εταίρους μας, αλλά δεν συμφέρει τους Ελληνες. Η χώρα, άλλωστε, δεν πρόκειται να γίνει ανταγωνιστική με βάση το χαμηλό κόστος εργασίας. Δίπλα της βρίσκονται η Αλβανία, η FYROM, η Βουλγαρία, η Τουρκία και πιο πέρα η Αίγυπτος. 

Η Ελλάδα είναι προνομιούχο οικόπεδο. Μπορεί να αναπτυχθεί εκμεταλλευόμενη τα σημαντικά συγκριτικά πλεονεκτήματά της. Το πρόβλημα είναι πως το υφιστάμενο πολιτικό σύστημα αποδεικνύεται ανίκανο να αξιοποιήσει τις πολλές λιμνάζουσες αναπτυξιακές δυνατότητες.